Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
Θόδωρος Μαλικιώσης / Εμβληματική μορφή της Αριστεράς και του Πολιτισμού
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Θόδωρος Μαλικιώσης / Εμβληματική μορφή της Αριστεράς και του Πολιτισμού

Αντώνης Καλογιάννης, Νικηφόρος Βρεττάκος, Αζίζ Νεσίν και Θόδωρος Μαλικιώσης

Του Τάσου Τρίκκα

Ο Θόδωρος Μαλικιώσης εμβληματική μορφή της Αριστεράς της χώρας μας, από τους στυλοβάτες του πολιτισμικού έργου της, έφυγε από κοντά μας. Μαζί με τον αξέχαστο επίσης Μίμη Δεσποτίδη ίδρυσαν και ανέπτυξαν τον εκδοτικό οίκο "Θεμέλιο", που έχει, ως τώρα στο ενεργητικό του πάνω από 300 τίτλους βιβλίων, πολύτιμη αποθησαύριση πνευματικής δημιουργίας.

Μαχητής, με σημαντική δράση στους δημοκρατικούς και κοινωνικούς αγώνες από τα πέτρινα μετεμφυλιακά χρόνια, ο Θόδωρος Μαλικιώσης πρωτοστάτησε στις κινητοποιήσεις της νεολαίας από τις γραμμές της "παράνομης" ΕΠΟΝ και της πρώτης "νόμιμης" οργάνωσης, της Ενιαίας Δημοκρατικής Νεολαίας Ελλάδος (ΕΔΝΕ), της οποίας υπήρξε γραμματέας του Κεντρικού Συμβουλίου. Εκλέχθηκε και γραμματέας της Νεολαίας της ΕΔΑ την περίοδο 1958-1961. Εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της ΕΔΑ από το Α' Συνέδριό της (Νοέμβριος 1959) και αναπληρωματικό μέλος στο Β΄ Συνέδριο της ΕΔΑ.

Σε τρεις σπουδαίες αγωνιστικές ενότητες εκδηπλώνεται η συμβολή του Θόδωρου σε εκείνη την περίοδο της πρώτης αναλαμπής της Αριστεράς σε απόσταση αναπνοής από την ήττα του Εμφυλίου στα βουνά. Στον αγώνα για τη σωτηρία των 16 ΕΠΟΝιτών. Στις εκλογές του 1951 και τη σταυροδοσία των φυλακισμένων υποψηφίων. Και στις κινητοποιήσεις για την αποτροπή της εκτέλεσης του Ν. Μπελογιάννη.


Το Θεμέλιο σε μια από τις προδικτατορικές πορείες ειρήνης

Αφηγείται ο ίδιος: "Στην ΕΔΝΕ μπήκα με την ίδρυσή της (1951) και εντάχθηκα στον μαθητικό τομέα. Ήμουν μαθητής στο 6ο Γυμνάσιο Αρρένων της Γαργαρέττας. Στο Γυμνάσιο εκείνο είχαμε αδιαμόρφωτες άτυπες αριστερές συντροφιές. Μερικοί από εμάς είχαμε και πριν από την ΕΔΝΕ κάποιες αριστερές σχέσεις. Ήταν τέτοια η εποχή. Όταν έχεις πατέρα εξόριστο και αδελφή εξόριστη, αισθάνεσαι την ανάγκη να σμίξεις με άλλους και ν' αγωνιστείς. Στον κύκλο μου είχα παρόμοιες περιπτώσεις στο Γυμνάσιο".

Εδώ έχει θέση η ποίηση που αγαπούσε ο Θοδωρής και που εκφράζει τη στάση και τους πόθους της γενιάς του.

ΑΠΟΦΟΙΤΟΙ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Νεολαίε με το χαρτί του γυμνασίου

εσύ που στο σχολείο σήκωνες το χέρι για να πεις

όχι το μάθημα μα την αλήθεια

σήκωνε πάντα αυτό το χέρι που το γέννησε

της δικαιοσύνης ο καημός κ’ η σιγουριά του αύριο.

Νεολαίε με το χαρτί του γυμνασίου

είσαι η φωτιά που ετοιμάζει η απελπισία

και θα κάψει τις σημαίες των αρχόντων.

Κι αν το ψωμί κ’ η γνώση ανταλλάσσονται

με τ’ άλλο χαρτί που εσύ δεν έχεις

μην αρνηθείς γι’ αυτό το ρόλο που σου ανάθεσε ο καιρός.

(Θωμάς Γκόρπας)

Ο Θόδωρος Μαλικιώσης υπήρξε γραμματέας της Νεολαίας της ΕΔΑ σ' ένα κρίσιμο σταυροδρόμι της πορείας της. Όταν η οργάνωση έβγαινε από το τούνελ της παρανομίας στο ξάγναντο του μαζικού κινήματος της νεολαίας. Όταν η νεολαία αναδεικνυόταν σε ιδιαίτερο πολιτικό υποκείμενο που βάζει τη δική του σφραγίδα στις εξελίξεις.

Στις καυτές ώρες του "ανένδοτου αγώνα", όπως τον έλεγε ο Γεώργιος Παπανδρέου, της δημοκρατικής αντίστασης, όπως την αποκαλούσε ο Λεωνίδας Κύρκος, αποφεύγοντας να κυριολεκτήσουν και οι δύο γι' αυτό που πραγματικά ήταν -μια προεπαναστατική κατάσταση που δεν έλεγε το όνομά της.

Στα Ιουλιανά η οργάνωση της Νεολαίας της Ένωσης Κέντρου στο πλαίσιο των μαζικών κινητοποιήσεων εναντίον του βασιλικού πραξικοπήματος οργανώνει φοιτητική συγκέντρωση. Σκοπεύει να φέρει σ' αυτήν τον Γεώργιο Παπανδρέου μετατρέποντάς την σε συγκέντρωση υπέρ του "Γέρου της Δημοκρατίας".

Η Ε.Ε. της ΕΔΑ αποφασίζει να μποϊκοτάρει τη συγκέντρωση και να μην πάρει μέρος σ' αυτήν κανένας ΕΔΑΐτης φοιτητής. Δεν έχει αρκετή εμπιστοσύνη στη Νεολαία. Είναι η σκληρή διαπάλη για την ηγεμόνευση των μαζών, μάχη που τελικά η Αριστερά θα χάσει.

Ο Θόδωρος βλέπει αλλιώς τα πράγματα. Έχει την ευθύνη της καθοδήγησης του φοιτητικού κινήματος. Παίρνει την πρωτοβουλία να αγνοήσει η οργάνωση της Σπουδάζουσας της ΕΔΑ την απόφαση της Ε.Ε. του κόμματος. Όταν έρθει ο Γεώργιος Παπανδρέου στον χώρο της συγκέντρωσης, θα γίνει δεκτός με το σύνθημα "Ενότητα, Δημοκρατία". Το κλίμα του παπανδρεϊκού "διμέτωπου" έχει σαρωθεί.

Φάρος πολιτισμού θα γίνει η Λέσχη Βιβλίου, το ξεκίνημα του "Θεμέλιου", έμπνευση του Μίμη Δεσποτίδη και επόμενη φάση της προσφοράς του Θόδωρου Μαλικιώση. Χιλιάδες οι επισκέπτες στα βιβλιοπωλεία του, που ανοίγουν και στην επαρχία, χιλιάδες τα βιβλία που διακινούνται. Δίαυλος επικοινωνίας της νεολαίας και του λαού μας με την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά, αλλά και με την κίνηση των ιδεών στη διεθνή Αριστερά.

Ο ευρωκομμουνισμός θα γίνει γνωστός στην Ελλάδα από τις εκδόσεις "Θεμέλιο". Η χούντα θα κλείσει το "Θεμέλιο" και θα κρατήσει για χρόνια τέσσερα χρόνια τον Θόδωρο στην εξορία.

Μεγάλη η προσφορά του Θόδωρου Μαλικιώση στον ελληνικό πολιτισμό με τις εκδόσεις "Θεμέλιο". Προσφορά, που είναι απόρροια της πνευματικής του εγρήγορσης, του ψυχισμού και του χαρακτήρα του. Κυκλοτερή προσφορά. Από τους συμμαθητές στο γυμνάσιο της Γαργαρέττας έως τους εκατοντάδες εκδρομείς της ΕΔΝΕ, πρώτο ξεφάντωμα και ανάσα της νεολαίας μετά το έρεβος του Εμφυλίου.

Από τα συλλαλητήρια των Ιουλιανών, ως τον κόσμο του βιβλίου στο σπουδαστήριο του "Θεμέλιου". Και έως το χουντικό στρατόπεδο εξορίας στη Λέρο. Προσφορά κυκλική, δοτικότητας και αγάπης στον λαό, στον άνθρωπο. Δέκτες της άπειρης αγάπης του και η γυναίκα του Φωφώ και οι κόρες του Άννα και Δέσποινα. Συμμεριζόμαστε την οδύνη τους. Ο κύκλος έκλεισε.

Και κάτι ακόμα, Θόδωρε. Μην ανησυχείς. Η Άννα και η Δέσποινα συνεχίζουν άξια το έργο σου.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL