Του Κυριάκου Π. Λουκάκου
«Στην ορμή η νιότη ασυγκράτητη - στα δύσκολα αμάθητη - στη σύνεση ανυπότακτη. Μην της ζητάτε ευθύνες». Οι στίχοι της Λένιας Χριστοφόρου, από την ποιητική συλλογή της «Παραδοχή του ανέφικτου» (εκδ. Παρασκήνιο, Αθήνα 2004), διερμηνεύουν με αφοπλιστική ευθύτητα την επί αιώνες αδιάπτωτη γοητεία της νεαρής ηρωίδας του αυτοβιογραφικής αφετηρίας μυθιστορήματος «L'Histoire du chevalier des Grieux et de Manon Lescaut» (1731) του Αββά Antoine François Prévost (1697-1763), 6ου μέρους του 7πτυχου έργου του «Mémoires et aventures d'un homme de qualité». Πρότυπο της Μαργαρίτας Γκωτιέ στην «Κυρία με τας Καμελίας» του Αλεξάνδρου Δουμά υιού, πάνω στην οποία βασίσθηκε η «Τραβιάτα», η Μανόν, αντίθετα από την εταίρα του Βέρντι, δεν ωριμάζει στη διάρκεια της πλοκής που ενέπνευσε συνθέτες τόσο διαφορετικούς όσο ο D.F.E.Auber (Manon Lescaut, 1856) και ο H.W.Henze (Boulevard Solitude, 1952). Με το δικό τους ξεχωριστά δυνατό και παθιασμένο τρόπο τόσο ο Τζ. Πουτσίνι (Manon Lescaut, 1893) όσο και ο Jules Massenet (Manon, 1884) μεθερμήνευσαν αξιομνημόνευτα τη αψήφιστη και αμφίρροπη βουλιμία της νέας για έρωτα και πλούτο, εντοπίζοντας την εξιλέωσή της ακριβώς στην ακραία ανευθυνότητα της νιότης, κύριο στοιχείο «ελέου» για τον διαχρονικό αποδέκτη της τραγωδίας. Εδώ ακριβώς έγκειται η συμβατότητα της Μανόν ως διαχρονικού χαρακτήρα και όχι στη θυματοποίησή της από μια καταναλωτική κοινωνία, όπως υπαινίσσεται ο Θωμάς Μοσχόπουλος στην αναχωρητική σκηνοθεσία του για τη «Μανόν» του Μασσνέ, φευ, την πρώτη μετά 52 έτη απουσίας της από τη Λυρική μας.
Η καίρια αυτή παρερμηνεία έπληξε τη σκηνοθεσία τόσο στο επίπεδο της σύλληψης (πρβλ. την «εξαφάνιση» του επιθανάτιου ερωτικού ντουέτου ανάμεσα σε κάδους απορριμμάτων και 10 εργάτες και εργάτριες καθαριότητας!) όσο και σε εκείνο πραγμάτωσης της ιδέας της, που, -τι ειρωνεία!- θα επωφελείτο καθοριστικά από ένα όντως σύγχρονο σκηνικό (λ.χ. τη «λούμπεν» ερωτική περίμετρο σιδηροδρομικού σταθμού αντί ενός ουτοπικής παρακμής αεροδρομίου ή το πλαίσιο πολυτελούς πορνείας αντί του ασύνδετου με την πλοκή κόσμου της μόδας). Αλλά και το μουσικό μέρος των παραστάσεων που παρακολουθήσαμε (23 και 26.12.2018) ήταν αποκαλυπτικό της επί δεκαετίες ελλιπούς ενασχόλησης του Θεάτρου με το Γαλλικό ρεπερτόριο και τις απαιτήσεις εκφοράς γαλλικού κειμένου.
Στο μέρος της Μανόν εναλλάχτηκαν η Μυρτώ Παπαθανασίου, νεανική και σκανδαλιστικά ερωτική, με ευκρινή άρθρωση, ευπρόσδεκτη εστίαση ήχου, αλλά και ορισμένα προβλήματα στην ψηλή περιοχή, και η Χριστίνα Πουλίτση, με τόνο πλουσιότερο στα κέντρα και υπεράνω, αλλά με αδιαφανή γαλλικά και επίμονο βιμπράτο, χαρακτηριστικό συνήθως προχωρημένης σταδιοδρομίας μονωδών. Η περιορισμένη ηχοχρωματική παλέτα της έκφρασης αφορούσε δυστυχώς αμφότερες. Ελκυστικό σκηνικό προφίλ διεκδίκησαν και οι ερμηνευτές του Ιππότη ντε Γκριέ. Το στιλπνό μέταλλο και την ευγενή γραμμή του Ρουμάνου λυρικού τενόρου Ioan Hotea, πρώην Αλμαβίβα της ΕΛΣ, επισκίασε η σποραδικά ελλιπής τονική ακρίβεια στις ατάκες του, ενώ ο Κωνσταντίνος Κληρονόμος πρόσφερε αδρό, πλούσιο και λείο τόνο, πληθωρική σκηνική παρουσία και κρυστάλλινη απαγγελία, με μόνη αλλά σημαντική ένσταση ένα τραγούδι που παρέμεινε σταθερά στεντόρειο. Τον Λεσκώ ενσάρκωσαν ο καλλιεπής Διονύσιος Σούρμπης και ο υποκριτικά εντονότερος Βαγγέλης Μανιάτης, ενώ τον Κόμη Ντε Γκριέ μοιράσθηκαν αξιοπρεπώς οι βαθύφωνοι Τάσος Αποστόλου και Πέτρος Μαγουλάς. Προσωπική ερμηνευτική άποψη για τον Γκυγιώ, τον πλούσιο εραστή της Μανόν, τόλμησαν οι τενόροι χαρακτήρα Νίκος Στεφάνου και Χρήστος Κεχρής, ενώ ο έμπειρος βαρύτονος Χάρης Ανδριανός κατίσχυσε φωνητικά του ομοφώνου του Κωστή Ρασιδάκη, υποκριτικά πειστικότερου ως Μπρετινύ. Η μουσική διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού, επικεφαλής μιας κυμαινόμενου επιπέδου Ορχήστρας της ΕΛΣ, είναι βέβαιο ότι θα εμπλουτισθεί με την εξοικείωση. Ως ατυχείς πάντως αξιολογούμε συντομεύσεις που διατάραξαν δραματουργικές και ατμοσφαιρικές ισορροπίες της όπερας και βέβαια την «αποξένωση» που υπηρέτησε ως άποψη η παραγωγή, εμποδίζοντας επίμονα την «καθαρτήρια» συγκίνηση!
