«Αστόλιστες» αποκαλεί η Νίκη Σταυρίδη τις «μικρές ιστορίες» της, τις μικρές -μονοσέλιδες σχεδόν και κοφτές- διηγήσεις που κυκλοφόρησαν προσφάτως από τις εκδόσεις Εστία. Πότε άλλοτε είχε για τον αναγνώστη τέτοιο βάρος η λέξη αστόλιστος/η παρά στο ποίημα του Κωστή Παλαμά «Ο Τάφος», εκεί που ο ποιητής απευθύνει τον ύστατο αποχαιρετισμό, τις νεκρικές τιμές στον μικρό του γιο. "Άφτιαστο κι αστόλιστο του Χάρου δεν σε δίνω". Και η συγγραφέας επιβεβαιώνει στο οπισθόφυλλο τη χρήση του όρου με πρόσχημα τη βιαστικής φευγαλέα καταγραφή. Επί της ουσίας όμως, ο παλαμικός συνειρμός είναι τόσο ισχυρός που όλα είναι μνημείωση νεκρική, τιμή στις ανεξιλέωτες αναμνήσεις μιας περασμένης ζωής/εποχής στην Πόλη. Ο πιο τιμητικός, ο πιο εμβληματικός τρόπος να αναμετρηθεί με το παρελθόν, την πατρίδα - μητρίδα της, να διαπραγματευτεί το διαμορφωτικό άγγιγμα από το πέρασμα τόσων ανθρώπων. Τόσες ζωές, τόσοι τρόποι ύπαρξης εκεί που δεν τολμούσες να μιλήσεις δυνατά τη γλώσσα σου γιατί μπορεί να πρόσβαλλες αυτόν που ήταν δίπλα σου, η αιώνια βυζαντινή Πόλη που την περπατά και τη χαρτογραφεί με τον πιο ερωτικό τρόπο, αλλά και μιλά για τον εαυτό, τη γυναικεία ταυτότητα που διαμορφώνεται στο ανάμεσα, στο πριν και μετά, το μέσα και το έξω, ακολουθώντας τις φωνές και τις οδηγίες που έδιναν οι ανιούσες αλλά και τις δικές της εμμονές και αγάπες.
Σε ένα ταξίδι της καίει το μικρό Ευαγγέλιο και τη Σύνοψη της γιαγιάς της. Η καταστροφή των τεκμηρίων από το πέρασμα ενός ανθρώπου, η φλόγα και οι στάχτες ως ο τρόπος να την ζωντανέψει ξανά, ως εάν η νεκρική τελετουργία στην πυρά είναι η αναβίωση - ο τρόπος να ησυχάσει (ο αφηγητής, η προσφιλής νεκρή μέσα στις αναμνήσεις του αφηγητή)
Στα όρια του θανάτου και της μνήμης λοιπόν, με τον τρόπο της φευγαλέας πινελιάς - με αλαφράδα και απίστευτο βάρος να ισορροπούν στην άκρη της γραφίδας της, η Νίκη Σταυρίδη συνθέτει τριάντα πέντε μικρές διηγήσεις, ένα λεύκωμα εμπειρίας, προσώπων, στιγμών, δρόμων, κτηρίων, τάφων, μνημείων στην Πόλη και στη Βενετία. Από το περίφημο εμπορικό κέντρο Αμπίτ Χαν στο Καράκιοϊ, το παράξενο κτήριο, εμπορικό κέντρο, αποθήκη, βυθισμένο εκατό χρόνια στην ιστορία και εσαεί λειτουργικό στην ιστορία του παππού της, στην προσκόλληση στον τόπο, στα μνήματα, στο μνήμα του, στο μαρμάρινο βιβλίο μνημείο των ονομάτων, στη μνημείωση. Διαβάζω για τη Θάλεια Νομίδου, τον χαρτογράφο πατέρα της, το παλιό βιβλιοπωλείο «La librairie du Pera” το πίσω σοκάκι, τη Back Street, το βιβλίο, την ταινία για την παράλληλη κρυφή ζωή δυο ερωτευμένων, την παράλληλη ανεπαίσθητη ζωή των Ελλήνων στην Πόλη. Το μνημείο της Αντάρτισσας στη Βενετία - τους Τετράρχες στο παλάτι των Δόγηδων που μεταφέρθηκαν μετά την τέταρτη σταυροφορία από την Πόλη, ανταλλαγές: και πώς θα ήταν αν η μπρούτζινη Αντάρτισσα ξάπλωνε στα νερά του Βοσπόρου;
Πορτρέτα συγγενών και φίλων, τα όνειρά τους -συνήθως ανεκπλήρωτα-, οι σονάτες του Μπετόβεν, η ερωτική μύηση, τα προξενιά, τα έπιπλα με τα ονόματά τους, το κλειδωμένο συρτάρι της γραφής, το λεξικό Larousse - πώς να χωρέσουν όλα αυτά με τέτοια πυκνότητα και βάρος, χωρίς λίπος, χωρίς παιδικές αρρώστιες παρά το ότι πρόκειται για πρώτη εμφάνιση μετά το τεράστιο μεταφραστικό της έργο. Η ποίηση διαπερνά τις σελίδες, ο Τούρκος ποιητής Ορχάν Βελί Κανίκ, η Σαπφώ, ο Ναζίμ Χικμέτ, ο Φουζουλί, μια πύκνωση ουσίας, αλληλοπεριχώρηση με την αγαπημένη Πόλη, το αδύνατο γίνεται δυνατό - η «Χώρα του αχωρήτου» μαθαίνεις να περιέχεις και να περιέχεσαι στα ίχνη της εικονογραφίας στη Μονή της Χώρας, των στίχων του Ακάθιστου Ύμνου.
Ένα βιβλίο σημαντικό, ανεξάντλητο, για πολλές πολλές αναγνώσεις.
Νίκη Σταυρίδη
"Μικρές αστόλιστες ιστορίες -
Εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2018
111 σελ.
Τιμή ευρώ 14,00
