Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C23.6°C
2 BF 62%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
17.4°C22.5°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C19.9°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
24 °C
21.0°C24.8°C
4 BF 46%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
21.9°C23.5°C
3 BF 40%
Γκογκολικός ρεαλισμός
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Γκογκολικός ρεαλισμός

Για όποιον θέλει να εμβαθύνει στο έργο του Γκόγκολ, πολύτιμη είναι η μελέτη του Ρώσου στοχαστή θεολόγου και φιλόσοφου Νικολάι Μπερντιάγιεφ με τίτλο “Οι δαίμονες της Ρωσικής Επανάστασης”. Το βιβλίο του Μπερντιάγιεφ (στα ελληνικά στις εκδόσεις “Αρμός”, σε μετάφραση Δημήτρη Τριανταφυλλίδη), φωτίζει από μια άλλη σκοπιά, το έργο του Γκόγκολ.

Για τον Μπερντιάγιεφ “ο Γκόγκολ είχε μία εξαιρετικά δυνατή αίσθηση του κακού χωρίς να βρίσκει την παρηγοριά που βρήκε ο Ντοστογιέφσκι στη μορφή του Ζωσιμά και στο άγγιγμα της μητέρας - γης. Δεν είχε σωτηρία καμία από τα δαιμόνια που τον περιέβαλλαν. (...)

Να, λοιπόν, τι πρέπει πρώτα απ' όλα να προσδιορίσουμε: το έργο του Γκόγκολ είναι η καλλιτεχνική αποκάλυψη του κακού ως αρχής μεταφυσικής και εσωτερικής και όχι ως κακού κοινωνικού και εξωτερικού, συνδεδεμένου με την πολιτική υστέρηση και αμορφωσιά. Δεν μπόρεσε να δει τις μορφές του καλού και να τις μεταδώσει καλλιτεχνικά. Αυτή ήταν η τραγωδία του. (...)

Το πρόβλημα του Γκόγκολ έγινε, στο μεταξύ, θρησκευτικό, φιλοσοφικό και καλλιτεχνικό ρεύμα, το οποίο εκδηλώθηκε σε εμάς στις αρχές του 20ού αιώνα. Έχει καθιερωθεί ο Γκόγκολ να θεωρείται θεμελιωτής της ρεαλιστικής τάσης στη ρωσική λογοτεχνία. Την παραδοξότητα στον έργο του Γκόγκολ την ερμήνευαν αποκλειστικά με το ότι ήταν σατιρικός συγγραφέας και απεικόνιζε την αναλήθεια της παλιάς Ρωσίας της δουλοπαροικίας. Κάθε τι ασυνήθιστο στα έργα του Γκόγκολ, αγνοήθηκε. Στο δημιουργικό του έργο δεν είδαν τίποτε προβληματικό, γιατί γενικά δεν έβλεπαν πουθενά το προβληματικό. (...)

Τα καλλιτεχνικά τεχνάσματα του Γκόγκολ, τα οποία κάθε άλλο παρά ρεαλιστικά μπορούν να χαρακτηριστούν, αποτελούν ένα ιδιόμορφο πείραμα, το οποίο αποσυνθέτει και διαλύει την οργανικά ενιαία πραγματικότητα. Αποκαλύπτουν δε κάτι εξαιρετικά ουσιαστικό για τη Ρωσία και τον Ρώσο, κάποιες πνευματικές ασθένειες οι οποίες δεν μπορούν να θεραπευθούν με εξωτερικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και επαναστάσεις.

Η Ρωσία του Γκόγκολ δεν είναι μόνο η καθημερινή ζωή της προ της μεταρρύθμισης εποχής. Αφορά τον μεταφυσικό χαρακτήρα του ρωσικού λαού. Εκείνη η απάνθρωπη αναίδεια την οποία είδε ο Γκόγκολ δεν είναι απότοκος του παλαιού καθεστώτος, δεν οφείλεται σε αιτίες κοινωνικές και πολιτικές, απεναντίας είναι αυτή που γέννησε όλα όσα ήταν ανόητα στο παλαιό καθεστώς και άφησε την σφραγίδα του στις πολιτικές και κοινωνικές μορφές”.

Παρακολουθήσαμε στο “Θέατρο Αλκμήνη” μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παράσταση ενός έργου του Γκόγκολ (διασκευή από διήγημα) λίγο γνωστού στην Ελλάδα με τον τίτλο “Οι παίκτες”.

Σε ένα μικρό επαρχιακό πανδοχείο ένας επαγγελματίας χαρτοπαίκτης έρχεται με σκοπό να “γδύσει” τα ανυποψίαστα θύματά του. “Πέφτει” όμως επάνω σε μια συμμορία τριών χαρτοκλεπτών, που είναι έτοιμοι να κλέψουν αυτοί τους ανυποψίαστους τρίτους. Η παρτίδα ανάμεσα στους τέσσερις εξελίσσεται γρήγορα σε ένα τελετουργικό παίγνιο, όπου ο χαμένος “τα παίρνει όλα”. Μέχρι να αναδυθούν αληθινοί νικητές, οι “πυρροί δαίμονες” της αυτοκαταστροφής που κατοικούν στα βάθη της ψυχής του ανθρώπου.

Η δίδυμη σκηνοθεσία των Μάνου Καβίδα και Μανώλη Βαζαίου (επιμέλεια κίνησης  Άννας Αναστασιάδου) που υπογράφουν επίσης την διασκευή (Μετάφραση του  Αλέξανδρου Γκορμπένκο) πηγαίνει λίγο πιο μπροστά από τις συνήθεις παραστάσεις έργων του Γκόγκολ, οι οποίες είτε τονίζουν το επικαιρικό σατιρικό και φαρσικό στοιχείο ή στοχεύουν μόνο στο λεγόμενο “παράλογο”.

Η σκηνοθεσία βλέπει και δίνει, έστω έμμεσα και κάπως αχνά, εκείνο το πέρα από την τετριμμένη καθημερινότητα δαιμονικό στοιχείο που πηγάζει από την απροσμέτρητη άβυσσο της ψυχής των ηρώων του Γκόγκολ. Θα έλεγα ότι το έργο δίνεται, αν όχι ως τραγική, τουλάχιστον ως αιωνίως αιμορραγούσα φάρσα.

Τα σκηνικά (Atermono, Creatiive, Cine Art) η υποβλητική μουσική επιμέλεια (Θάνος Καβίδας), οι φωτισμοί του Τάσου Σκλαβούνου και οι σμιλεμένες σε σκληρή ύλη μορφές των τεσσάρων ηθοποιών (Ηλίας Κούτλος, ο κορυφαίος, σε ρόλο κρυφού “μπαλαντέρ”, Ερνέστος Βουτσίνος, Μανώλης Βαζαίος και Νίκος Μαυρουδής).  Έχω ωστόσο την εντύπωση ότι το “παιχνίδι των τεσσάρων” δεν κινείται μόνο σε επίπεδο ψυχολογικό.

Ο Γκόγκολ δουλεύει κυρίως με υπόρρητες τερατικές εικόνες δαιμόνων, και αυτές τις μορφές - εικόνες πρέπει κάπως να τις αντικρίζουμε αληθινά, την μοιραία στιγμή που αναδύονται. Αυτός είναι γκογκολικός ρεαλισμός.

Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL