Του Πάνου Σκουρολιάκου*
Οι τέχνες δεν ήταν ποτέ ένας χώρος όπου κάποιος επιχειρηματίας θα επένδυε τα χρήματά του χωρίς σκέψη. Οικονομικά είναι ένα επιχειρηματικό πεδίο υψηλού ρίσκου. Ουδείς μπορεί εκ των προτέρων να εγγυηθεί για την επιτυχία του εγχειρήματος. Μια θεατρική παράσταση, ένα μουσικό έργο, ένας πίνακας ζωγραφικής μπορεί να κερδίσουν την αποδοχή του κοινού, μπορεί και όχι.
Η επένδυση που γίνεται πριν ή κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του έργου δεν πατά σε κάποια βεβαιότητα. Η απόφαση λοιπόν για μια τέτοια επένδυση προϋποθέτει, εκτός των άλλων, και ένα στοίχημα για το άγνωστο ακόμα αποτέλεσμα.
Από τους αρχαίους χρόνους η στήριξη από οικονομικά ισχυρούς πολίτες ήταν προϋπόθεση για την ύπαρξη και ανάπτυξη της τέχνης. Μια πρώτη μορφή αυτής της στήριξης συναντάμε στην Αθηναϊκή Δημοκρατία, όπου εύποροι πολίτες στήριζαν το ανέβασμα θεατρικών παραστάσεων χορηγώντας το απαιτούμενο ποσόν χρημάτων. Οι «χορηγοί» λοιπόν συνέβαλαν αποφασιστικά στην καλλιέργεια του θεάτρου, ως μέγιστου δώρου όχι μόνον στην πόλη της εποχής τους, αλλά και ως κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας κατά τους αιώνες που ακολούθησαν.
Αιώνες αργότερα στον ευρωπαϊκό χώρο βασιλείς, άρχοντες και πλούσιοι ευγενείς αναλάμβαναν το κόστος συντήρησης θιάσων, συγκροτημάτων χορού, ζωγράφων και άλλων καλλιτεχνών που παράσταιναν στα παλάτια τους ή τα διακοσμούσαν.
Στα νεότερα χρόνια ο θεσμός του χορηγού συνεχίζεται. Πλούσιοι πολίτες, ιδιωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις, στο πλαίσιο του κοινωνικού τους έργου αλλά και του δημόσιου προφίλ που θέλουν να παρουσιάζουν, στηρίζουν συχνά τις καλές τέχνες.
Όμως, στις σύγχρονες δημοκρατίες, υπηρεσίες που ασχολούνται με τα θέματα διαχείρισης και παραγωγής πολιτισμού, όπως τα υπουργεία Πολιτισμού, παίζουν αυτόν τον ρόλο του «χορηγού», αντλώντας από τα χρήματα βεβαίως των φορολογουμένων πολιτών.
Αν λοιπόν ένας ιδιώτης ή κάποιο ιδιωτικό ίδρυμα μπορεί να κατευθύνει τη χορηγία του προς οποιαδήποτε κατεύθυνση χωρίς να δίνει λόγο στους φορολογούμενους πολίτες, ένα υπουργείο Πολιτισμού είναι υποχρεωμένο να είναι εξαιρετικά προσεκτικό στη χορηγία του δημοσίου χρήματος.
Αυτός ο απλός και αυτονόητος κανόνας παραβιάστηκε βάναυσα από το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού όσον αφορά τα μέτρα που έλαβε για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας στον χώρο των καλλιτεχνών.
Αντί λοιπόν να κάνει μια ανοιχτή πρόσκληση, όπου όλοι οι δημιουργοί θα μπορούσαν με τις ιδέες και τις προτάσεις τους να διεκδικήσουν μερίδιο αυτού του δημοσίου χρήματος, επέλεξε τη λύση της «απευθείας ανάθεσης». Αποφάσισε δηλαδή, μέσω των εποπτευόμενων από το υπουργείο φορέων και διά των καλλιτεχνικών διευθυντών τους, τους οποίους η ίδια η κυβέρνηση διόρισε, να κατευθύνει το δημόσιο χρήμα σε συγκεκριμένους δημιουργούς.
Δεν είμαστε κριτικοί τέχνης και δεν κρίνουμε εδώ τους δημιουργούς ούτε το έργο τους. Απαντήσεις ζητούμε από το υπουργείο για την επιλογή του να κατευθύνει στοχευμένα το χρήμα σε συγκεκριμένους προορισμούς αφήνοντας «εκτός νυμφώνος» τους υπόλοιπους. Μη δίνοντάς τους δηλαδή την ευκαιρία να διεκδικήσουν στήριξη με το έργο, την προσωπικότητα και τις προτάσεις τους.
Δυστυχώς ζούμε στην εποχή της κυβέρνησης: «απευθείας ανάθεση». Για τις κρατικές διαφημίσεις στα ΜΜΕ, την καμπάνια της χώρας στο εξωτερικό για τον τουρισμό, έως και τις απολυμάνσεις στις φυλακές! Τι κι αν διαμαρτύρονται οι ενδιαφερόμενοι. Και για να το πούμε πιο σωστά: οι αδικούμενοι. Η κυβέρνηση, και εν προκειμένω το υπουργείο Πολιτισμού, αδιαφορεί.
Τι κι αν αποστέλλουν στο υπουργείο επιστολές τα σωματεία των δημιουργών, όπου ξεκάθαρα καταγγέλλουν την απουσία «οποιασδήποτε προκήρυξης και απ' ευθείας ανάθεση όλων των παραγωγών» (Support Art Workers), τι κι αν επισημαίνουν πως «οι επιλογές του ΥΠΠΟ θεωρούμε» πως είναι «αυταρχικές, κατ' ουσίαν παράνομες και εκτός τόπου και χρόνου» (Σωματεία Ελλήνων Δημιουργών Μέτρον, Άσμα 450, ΕΤΕ, Πανελλήνιος Σύνδεσμος Διοργανωτών Πολιτιστικών Εκδηλώσεων).
Τι κι αν ο γράφων προκάλεσε επίκαιρη ερώτηση στη Βουλή στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου. Η κ. υπουργός ήρθε, μίλησε για διάφορα εκτός θέματος θέματα, όμως δεν απάντησε στο γιατί δεν έδωσε την ευκαιρία σε κάθε ενδιαφερόμενο φορολογούμενο δημιουργό να αιτηθεί απλώς την συμμετοχή του στο πρόγραμμα.
Οι «απευθείας αναθέσεις», λοιπόν, είναι το βασικό συστατικό της Νεοδημοκρατικής Δημοκρατίας μας, διότι «ο φίλος τον φίλον εν πόνοις και κινδύνοις ου λείπει»...
* Βουλευτής Ανατολικής Αττικής και τομεάρχης Πολιτισμού ΣΥΡΙΖΑ
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
