Του Ιλάν
Εκρηκτική η παρουσία της πάνω στη σκηνή, η φωτιά του βλέμματός της, η εκφραστικότητα της φωνής της. Μιλάει με πάθος σαν ένας αιώνια ανήσυχος άνθρωπος, ταγμένος στην εξέλιξη. Περιγράφει τη ζωή της με χρώματα γήινα, με σχήματα ξεκάθαρα. Όνειρό της ήταν να ταξιδεύει στα σταυροδρόμια των ήχων, να δημιουργεί και να εκφράζεται πέρα από σύνορα και νόρμες, με όχημα τη μουσική.
Αυτό κάνει 15 χρόνια τώρα αυτή, μια διδάκτωρ της Μοριακής Ογκολογίας στην Ιατρική Σχολή της Αθήνας, και συνεχίζει να το κάνει συναντώντας ανθρώπους στις μουσικές, τις ιστορίες και τους τόπους τους, βρίσκοντας κοινά συναισθήματα ανάμεσα σε διαφορετικούς λαούς από τα Βαλκάνια, την Ισπανία, την Ανατολία, μέχρι τη Βραζιλία.
Η Αγγελική Τουμπανάκη θεωρεί την έρευνα για τον καρκίνο ιδιαίτερα ανθρωποκεντρική και γι’ αυτό ασχολήθηκε με αγάπη, προσήλωση και επιμονή, ολοκληρώνοντας το διδακτορικό της με άριστα. Την τέχνη όμως επέλεξε και έχει αφιερωθεί αποκλειστικά στη μουσική, ερευνώντας τις δυνατότητες της ανθρώπινης φωνής. Κι εγώ με χαρά τη φιλοξενώ σήμερα στις σελίδες της “Αυγής” της Κυριακής.
«Μεγάλωσα σε ένα περιβάλλον όπου οι συζητήσεις είχαν συχνά επιστημονικό περιεχόμενο και αναπτύσσονταν με συνδυαστική σκέψη και τεκμηρίωση, καθώς οι παππούδες μου, οι γονείς μου και ο αδελφός μου είναι γιατροί. Έβλεπα καθημερινά την αφοσίωση, την απλότητα, την αμεσότητα και το πάθος με το οποίο υπηρετούσαν την Ιατρική. Αυτά έγιναν κώδικας αξιών για εμένα».
«Η τζαζ υποστηρίζει την ανάγκη μου να αυτοσχεδιάζω, να πειραματίζομαι μέσα σε πολύπλοκες αρμονίες και δομές, ενώ το συναίσθημά μου παραμένει βαλκάνιο, αυθόρμητο, συχνά παρορμητικό. Εξελίσσομαι μέσα από τις αντιθέσεις μου, δημιουργώντας εδώ και χρόνια διαφορετικά μουσικά projects, παρέες, κολλεκτίβες». Αυτή η φράση της επιβεβαίωσε την εικόνα που είχα από την αρχή για τη δυναμική, την πολυσχιδή μουσική περσόνα που ακούει στο όνομα Αγγελική Τουμπανάκη.
Από τα πολυφωνικά παιχνίδια, στον κόσμο της Jazz
Για την Αγγελική «η φωνή είναι η θεμελιώδης έκφραση, το προσωπικό μας αποτύπωμα, το κούρδισμα της ολότητας μας». Τα φωνητικά μουσικά παιχνίδια, η σπουδαιότητα της ομάδας -από μικρή στον προσκοπισμό- ενσωματώθηκαν στο μουσικό της γονιδίωμα.
«Μέσα από το πολυφωνικό τραγούδισμα, είτε της παράδοσης είτε της σύγχρονης φωνητικής σύνθεσης, οι φωνές, τα σώματα συντονίζονται, η ψυχή εξευγενίζεται, καλλιεργείται, εναρμονίζεται» μας λέει με συγκίνηση. Η Αγγελική νιώθει τη δύναμη της φωνής διότι, πέρα από τον σολιστικό της ρόλο και την ερμηνεία του στίχου, αποτελεί ένα πολυδιάστατο μουσικό όργανο και μέλος του μουσικού συνόλου. Ως μουσικός και ως δασκάλα της φωνής πιστεύει ότι η τεχνική αρτιότητα και η θεωρητική γνώση υπηρετούν την έκφραση και την υγιή επικοινωνία με την ομάδα. Από το 2006 μελετά τους παραδοσιακούς ήχους και ρυθμούς, τα μουσικά ιδιώματά τους, τον jazz αυτοσχεδιασμό.
Καθοριστικό ρόλο στις επιλογές της έπαιξαν τα σεμινάρια ηπειρώτικου πολυφωνικού τραγουδιού στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων, τα μουσικά εργαστήρια «Λαβύρινθος» του Ιρλανδού λυράρη της Κρήτης Ross Daly, αλλά και το masterclass των «Circle Songs» που παρακολούθησε το 2015 στη Νέα Υόρκη, με τον σπουδαίο βοκαλίστα και αυτοσχεδιαστή Bobby McFerrin και το φωνητικό του σύνολο Voicestra.
Toubanaki Music Projects
Δημιουργός και παραγωγός ετερόκλητων μουσικών σχημάτων, από το 2008 η Αγγελική μαζί με έξι δεξιοτέχνες της ελληνικής παραδοσιακής και τζαζ μουσικής δημιούργησε ένα εκρηκτικό σύνολο, μία από τις πιο ιδιαίτερες μουσικές προτάσεις της World Jazz στην Ελλάδα. Το 2015 κυκλοφόρησε ο δίσκος της με τους Buzz Bastardz, ο οποίος ηχογραφήθηκε στην Αθήνα και το mastering έγινε στη Νέα Υόρκη.
Είχε προηγηθεί το 2007 το «Colpo Grosso». Η πρώτη δικής της σύλληψης και σκηνοθεσίας παράσταση, ένας επί σκηνής διάλογος μουσικής, χορού και εικόνων από τα ταξίδια της στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων. Αποτέλεσε το «μουσικό εργαστήριο» μέσα από το οποίο εξελίχθηκε η μουσική ομάδα Toubanaki & The Buzz Bastardz.
Η Αγγελική δημιούργησε το 2010 το Jazz Plus project μαζί με τον πολύπλευρο κιθαρίστα Γρηγόρη Ντάνη και τον Κώστα Κωνσταντίνου στο κόντρα μπάσο. Ένα σχήμα που αντλεί το ρεπερτόριό του από τη σύγχρονη φωνητική Jazz και βασίζεται στην αυθόρμητη αναδόμηση του ρυθμού, της αρμονίας, της φόρμας.
Πιο πρόσφατα, το 2017, συν-δημιούργησε το σχήμα «Ουλαλούμ» με τον Απόστολο Καλτσά στο ηλεκτρικό μπάσο, τον Βαγγέλη Παρασκευαΐδη στο βιμπράφωνο και τον Ηλία Δουμάνη με τα τύμπανά του. Μια υβριδική παράσταση, όπου ο λόγος ποιητών και τραγουδοποιών συνομιλεί με τη σύγχρονη μουσική φόρμα.
Το 2006 η Αγγελική ξεκίνησε να ερευνά τις «εκτεταμένες φωνητικές τεχνικές», να πειραματίζεται με το looping, ενώ από το 2014 ασχολείται με τη μείξη του φυσικού και του ηλεκτρονικού ήχου δημιουργώντας με τον Ηλία Δουμάνη το «Drums Voice Jazztronica Duet». Στόχος τους είναι η έρευνα και ψηλάφηση των ορίων του ήχου των οργάνων τους, με βάση τη διάδραση και τον ηχητικό πειραματισμό. Αυτόν τον καιρό ηχογραφούν το debute album τους με δικά τους κομμάτια και είναι η πρώτη φορά που θα δούμε την Αγγελική να παραθέτει τη συνθετική και στιχουργική της άποψη.
Αυτά είναι μόνο κάποια από τα εκφραστικά οχήματα της φωνής της, που αντλεί πληροφορίες από παντού. Από τον Frank Zappa ώς την Oum Kalthoum, αλλά και από δασκάλους, μαθητές και συνεργάτες στα ταξίδια της σε όλον τον κόσμο.
Ταξιδιωτικές εμπειρίες
Τη συνάντησα γεμάτη εμπειρίες από το πρόσφατο «ταξίδι» της στο Ισραήλ.
«Η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα. Οι τόποι που ταξιδεύω δεν είναι απλοί γεωγραφικοί προορισμοί. Είναι άρρηκτα δεμένοι με φίλους, εικόνες, μουσικές, γεύσεις, πολιτισμούς. Με το πολυσυλλεκτικό ‘Crossover’ νέο μου σχήμα ταξιδέψαμε σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και στο εξωτερικό (Λονδίνο, Άμστερνταμ).
Στο Τελ Αβίβ με προσκάλεσε ο φίλος Yaron Enosh. Ένας καταξιωμένος δημοσιογράφος και ραδιοφωνικός παραγωγός, κορυφαίος στη χώρα του γνώστης και λάτρης του ελληνικού πολιτισμού, της ελληνικής μουσικής. Με αυτή τη συναυλία γιόρτασε τα 25 χρόνια της ραδιοφωνικής του εκπομπής. Ήταν ένα δώρο στο κοινό του, χαρά και τιμή για εμένα.
Ταξίδεψα με τους έμπειρους συνεργάτες Παντελή Στόικο στην τρομπέτα και στο καβάλ, Δημήτρη Τσάκα στο σαξόφωνο, Βασίλη Κετεντζόγλου στην κιθάρα, Απόστολο Καλτσά στο μπάσο, Πέτρο Κούρτη στα κρουστά, Ηλία Δουμάνη στα τύμπανα και τον Πασχάλη Κολέντση στον ήχο.
Η συναυλία μας στο Τελ Αβίβ ήταν ένα αντάμωμα με φίλους μουσικούς. Προσκάλεσα τον jazz κιθαρίστα Lior Tzemach, που τα τελευταία χρόνια ζει στην Νέα Υόρκη, να συμπράξει μαζί μας, την ταλαντούχα χορεύτρια Erel Enosh και τον δεξιοτέχνη του handpan Dan Schachter, φίλο και συνεργάτη του Πέτρου Κούρτη.
Η οργανωτική ομάδα και όλοι οι τεχνικοί ήταν άψογοι. Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων στην Daniela Bamberger Enosh και τον Idan Cohen για τη ζεστή τους υποδοχή και φιλοξενία. Μοιραστήκαμε μια συναυλία μαγική, ξεχωριστή, με ένα κοινό ενεργό και ενημερωμένο. Ο αγαπημένος Yaron μου έλεγε συχνά: ‘Θέλω να μοιραστείς μαζί μας τις μουσικές που σε κάνουν ευτυχισμένη και ελεύθερη’. Τον ευχαριστώ από καρδιάς!».
Σαν ηφαίστειο που μιλά
«Ανήκουμε στους ήχους, στον στίχο, στις ιστορίες και προσπαθούμε, μέσα από αυτά, να συνδεθούμε όχι με το τέλειο, αλλά με το αληθινό, να εκφράσουμε τη μοναδικότητά μας με ομαδικότητα. Την ίδια στιγμή είμαστε αγωγοί της μουσικής με στόχο την κοινωνία, τη μέθεξη με το κοινό, με ορθάνοιχτη καρδιά κι αυτιά. Λιώνει ο εαυτός μας μέσα στην τελετουργία του παταριού».
Η Αγγελική δεν βάφεται. Ούτε πάνω ούτε κάτω από τη σκηνή. Ντύνεται απλά, σχεδόν αδιάφορα, γιατί κινείται πολύ, σωματοποιεί τη μουσική και δεν θέλει να την ενοχλούν τα ρούχα. Έχει τέσσερις ολόιδιες μαύρες φορεσιές. Στην έντονη, συχνά χαοτική καθημερινότητα της ζωής της, αναζητά την αφαίρεση και θέλει να μαθαίνει μέσα απ’ αυτή. Το ότι τα τελευταία χρόνια εμφανίζεται όχι μόνο στα αγαπημένα στέκια της τζαζ, αλλά και σε πιο μεγάλες «κυριλέ» σκηνές της Αθήνας -και όχι μόνο- δεν θέλει να επηρεάσει το τι φορά, το πώς κινείται.
Την Αγγελική την αφορά η τζαζ. Την τζαζ την αγαπά γιατί βασίζεται στη «δημιουργία της στιγμής», στην ομαδική δράση και όχι στον μιμητισμό και την τάση αυτοπροβολής. Την αφορά και η παραδοσιακή μουσική, αυτή που σε δονεί, που εισχωρεί βαθιά στην ψυχή όταν μιλάει για μια μεγάλη λύπη, για μια χαρά, τον θάνατο, τα γεννητούρια, τη δουλειά, την αγάπη.
Διδασκαλία και κοινωνική δράση
«Η διδασκαλία είναι για μένα φως, υγεία, ισορροπία. Δραπετεύω από τον μικρόκοσμό μου και αγκαλιάζω αυτόν των μαθητών μου. Βλέπω σε αυτούς τη διάθλασή μου, το πριν και το μετά μου, θυμάμαι να σωπαίνω, συνδέομαι ξανά με την αφετηρία μου».
Πολυδιάστατος και ο διδακτικός της ρόλος, μας προσκαλεί σε Φωνητικούς Κύκλους, όπως έμαθε από τον master Bobby McFerrin, διδάσκει τη φωνή σε ηθοποιούς με βάση το σύστημα θεατρικής πράξης και άσκησης «MUSA», είναι εκπαιδεύτρια στο εναλλακτικό global ιστιοπλοϊκό «Artventure Camp» (Χρυσό Βραβείο Τουρισμού 2019 και 2020) και συμβάλλει στη θεραπεία ασθενών με δυσφωνία ως μέλος της Διεπιστημονικής Ομάδας Φωνής «Voice Mentoring».
Σημαντική γι’ αυτήν είναι η θέση της εκπαιδευτικού στο «Kalesma», μια ανθρωπιστική πρωτοβουλία του διεθνούς φήμης μουσικού Βασίλη Κώστα που ξεκίνησε το 2017 για τα παιδιά της «Κιβωτού του Κόσμου», προσφέροντας μουσικές γνώσεις αλλά και περαιτέρω μουσικές σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Τον Ιούνιο του 2019 η Αγγελική και ο Βασίλης συνόδευσαν τις δύο πρώτες υποτρόφους του «Καλέσματος» στο καλοκαιρινό Vocal Summit του Berklee College of Music στη Βοστώνη!
Η Αγγελική Τουμπανάκη συμμετέχει στις μουσικές δράσεις που διοργανώνει το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας στις γυναικείες φυλακές της Θήβας σε συνεργασία με το δίκτυο στήριξης των φυλακισμένων και των αποφυλακισμένων γυναικών. Η πρωτοβουλία για τη λειτουργία του σχολείου και των δράσεών του ανήκει στον διευθυντή του Κλήμη Πηρουνάκη.
Ό,τι πιο όμορφο στη ζωή της είναι η αίσθηση όταν ανεβαίνει το βουνό, όταν μυρίζει το χώμα, όταν χάνεται στα μονοπάτια, όταν αφουγκράζεται τα διάφανα νερά του ποταμού, όταν ξεχνιέται κοιτάζοντας την κορυφογραμμή της Αστράκας. Για την Αγγελική «η γη είναι το σημείο του επαναπροσδιορισμού, η επαναφόρτιση του νου και της ψυχής μου».
Official Site: aggelikitoubanaki.com
Facebook Page: Toubanaki Music Projects
Στηρίξτε την έγκυρη και μαχητική ενημέρωση. Στηρίξτε την Αυγή. Μπείτε στο syndromes.avgi.gr και αποκτήστε ηλεκτρονική συνδρομή στο 50% της τιμής.
