«ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΕΣΙΣΟΓΛΟΥ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ, “Από τη μια μέρα στην άλλη, μπορείς να βρεθείς εκτός”. Εργασία και ταυτότητες στην Eλλάδα της “κρίσης”, πρόλογος Αλέξανδρος Κιουπκιολής, εκδόσεις Red Marks, σελ. 294
Στις τελευταίες μέρες μιας πολυτάραχης δεκαετίας και μέσα στην εορταστική ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων, ένα καινούριο βιβλίο, όχι και τόσο «λαμπερό», ήρθε να μας θυμίσει ότι πέρα από τα πολύχρωμα φώτα της πόλης υπάρχει η πολύχρωμη ζωή των ανθρώπων και πέρα από την κρίση και την επισφάλεια υπάρχει η προσδοκία και η δυνατότητα για ένα καλύτερο μέλλον.
Το βιβλίο του Γιώργου Κεσίσογλου και της Κατερίνας Νικολοπούλου είναι ένα τολμηρό εγχείρημα που ακροβατεί ανάμεσα στην επιστήμη και την πολιτική. Η αφετηρία του βιβλίου ήταν οι διδακτορικές διατριβές των δύο συγγραφέων, ωστόσο το αποτέλεσμα, πολύ περισσότερο από μια συρραφή, είναι μια απαρτιωμένη πρόταση για την μελέτη και την κατανόηση του φαινομένου της εργασίας, της επισφάλειας και της κρίσης, από την σκοπιά της κριτικής κοινωνικής λογοψυχολογίας.
Η συμβολή του βιβλίου αυτού είναι καθοριστική και μας υπενθυμίζει ότι ρόλος των κοινωνικών επιστημόνων δεν είναι να συμμετέχουν σε μια «βιομηχανία» παραγωγής στείρας ακαδημαϊκής γνώσης με στόχο την αναβάθμιση ενός ανταγωνιστικού «προϊόντος», αλλά πρωτίστως είναι να επιτελέσουν το «κοινωνικό» της ιδιότητας τους. Ο Γιώργος Κεσίσογλου και η Κατερίνα Νικολοπούλου, ως νέοι επιστήμονες και (επισφαλώς) εργαζόμενοι και οι ίδιοι, επιλέγουν να δώσουν φωνή στους νέους, να αναδείξουν και να ερμηνεύσουν την εμπειρία τους υπό τον πρίσμα της ιστορικής, κοινωνικής, πολιτισμικής και πολιτικής πραγματικότητας εντός της οποίας αρθρώνουν το λόγο τους.
Μέσα από το βιβλίο αυτό, οι αναγνώστες θα έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με μια ενδελεχή αλλά και συνεκτική περιδιάβαση στη βιβλιογραφία της κοινωνικής ψυχολογίας, της κριτικής λόγο- ψυχολογίας, της κοινωνιολογίας και της πολιτικής θεωρίας, στα θέματα της ταυτότητας, της εργασίας και της κρίσης. Επιπλέον, οι έρευνες από τις οποίες οι συγγραφείς άντλησαν το εμπειρικό τους υλικό, επιστημολογικά και μεθοδολογικά άρτιες, δεν χάνουν ποτέ τον πολιτικό τους προσανατολισμό, δίνοντας πάντα στους εργαζόμενους το ρόλο του πρωταγωνιστή και όχι του θύματος της ιστορίας.
Κάτι ακόμα, με το οποίο έρχεται σε επαφή ο αναγνώστης του βιβλίου αυτού, είναι η διλημματική κατασκευή της πραγματικότητας στο λόγο των ανθρώπων. Συγκεκριμένα, βλέπουμε ότι η εργασία και η εργασιακή επισφάλεια δεν οργανώνονται σε συνεκτικά αφηγήματα, αντίστοιχα με εκείνα της κοινωνικής θεωρίας, αλλά συγκροτούνται στη βάση ιδεολογικών αντιθέσεων, ενσωματώνοντας εναλλακτικές όψεις των φαινομένων αυτών. Επιπλέον, όταν ο λόγος δίνεται στα ίδια τα άτομα, τότε η εργασία εννοιολογείται όχι ως μια συνεκτική κοινωνικοοικονομική κατάσταση, αλλά ως μια ιστορική, κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική, οικονομική και ψυχολογική διαδικασία / κατασκευή. Έτσι, λοιπόν, η εργασία είναι ταξίδι, είναι σκλαβιά, είναι σχολείο. Οι πολλαπλές νοηματοδοτήσεις της εργασίας συνυφαίνονται με τις εναλλακτικές ταυτοτικές επεξεργασίες. Οι νέοι τοποθετούνται στο λόγο τους ως επιχειρηματίες του εαυτού τους, ως επαγγελματίες, αλλά και ως βιοπαλαιστές, όψεις όχι μόνο διαφορετικές μεταξύ τους, αλλά και συχνά αντιθετικές.
Κατά τη γνώμη μου, το βιβλίο αυτό, τελικά, καταφέρνει να συστήσει την συστηματική και εμπεριστατωμένη μελέτη της κοινωνικής πραγματικότητας στους αναγνώστες του, να πολιτικοποιήσει και να συνδέσει την επιστημονική γνώση με την καθημερινή εμπειρία των ανθρώπων, να αναδείξει την κοινωνική κατασκευή του ατόμου και να εντοπίσει το ατομικό βίωμα μέσα στις μακροδομικές προκείμενες, καταξιώνοντας μ’ αυτό τον τρόπο τη συμβολή της κριτικής κοινωνικής λόγο- ψυχολογίας τόσο στην επιστήμη όσο και στην κοινωνία.
ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΚΟΥΤΣΗ
