"Ήθελα να καταγράψω τη δύναμη της εξουσίας και τον βίαιο τρόπο με τον οποίο αυτή επιβάλλεται όχι μόνο σωματικά αλλά και πνευματικά. Αυτό το πείραμα έγινε στη Μακρόνησο, αυτό το περιβόητο στρατόπεδο αναμόρφωσης, όπου το μετεμφυλιακό κράτος ‘αναμόρφωνε’ χρησιμοποιώντας παράλληλα σωματική και πνευματική βία" λέει ο Θανάσης Σκρουμπέλος για το νέο μυθιστόρημά του "Ο άνθρωπος με τα τρύπια πόδια [Μακρόνησος Β11]" (εκδ. Θεμέλιο), που παρουσιάζεται σήμερα στο Polis Art Cafe (αίθριο της Στοάς του Βιβλίου), στις 8 μ.μ., με ομιλητές τον ιστορικό Βαγγέλη Καραμανωλάκη, την ιστορικό τέχνης Λήδα Καζαντζάκη, τον συγγραφέα Κωνσταντίνο Τζαμιώτη, τον δημοσιογράφο Γιάννη Καφάτο και τον ίδιο τον συγγραφέα, συντονίστρια την εκδότρια του Θεμέλιου Άννα Μαλικιώση και τον Θοδωρή Προκοπίου να διαβάζει αποσπάσματα.
Από την πρώτη του ταινία, το ντοκιμαντέρ "Ο νέος Παρθενώνας" του 1975, μέχρι την πιο πρόσφατη "Η νύχτα του Αγιαντώνη", που προβάλλεται από αύριο στο Στούντιο, όπως και στα μυθιστορήματά του, η ιστορία της Μακρονήσου διατρέχει όλο το έργο του Θανάση Σκρουμπέλου.
Στην Ελλάδα του Εμφυλίου, τη στιγμή που οι Αμερικανοί παίρνουν τη σκυτάλη από τους Εγγλέζους για να οργανώσουν τον εθνικό στρατό και την οικονομία της χώρας κατά τα δικά τους πλαίσια, μας μεταφέρει αυτή τη φορά ο γνωστός συγγραφέας και κινηματογραφιστής.
"Χρόνια με γυροφέρνει η υπόθεση της Μακρονήσου, γιατί είναι ένα τραγικό βίωμα της Αριστεράς. Τόση βία, για μένα είναι ακατανόητη. Γράφοντας γι' αυτήν προσπαθώ να την κατανοήσω. Να κατανοήσω πώς ο άνθρωπος μπορεί να βασανίζει τόσο φρικτά έναν συνάνθρωπό του και μάλιστα παλιό του σύντροφο" λέει.
Στον "Άνθρωπο με τα τρύπια πόδια", ο ήρωάς του, ένας Ελληνοαμερικανός πράκτορας - αναλυτής, ειδικευμένος στην άσκηση ψυχολογικής βίας και ανάλυσης της συμπεριφοράς κρατουμένων, θα δει τις προτάσεις του για την αναμόρφωση των εγκλείστων να σαρκώνονται στο πείραμα της Μακρονήσου. Το 1947, θα βρεθεί και ο ίδιος στο κολαστήριο. "Από το πείραμα της Μακρονήσου ούτε ο ίδιος βγαίνει αλώβητος" λέει ο συγγραφέας αφού "παλιοί έρωτες, παλιές φιλίες και έχθρες αναβιώνουν καθώς επιβλέπει την εφαρμογή των μεθόδων του, και τα παλιά φαντάσματα τον παρασύρουν στον χορό τους".
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αναβιώνουν μελανές στιγμές της σύγχρονης ελληνικής Ιστορίας, η βία, τα βασανιστήρια, οι βιασμοί, και τα παιδιά, οι ομαδικές αυτοκτονίες των έγκλειστων παιδιών της Μακρονήσου, ενώ ο συγγραφέας παραπέμπει σε μια ακόμα προσφιλή αναφορά του, την περίπτωση του Οιδίποδα. Όπως και στον ήρωα του Σοφοκλή, έτσι και στον δικό του η αναζήτηση των αιτίων της καταστροφής οδηγεί στον ίδιο τον εαυτό.
Συναντάται παντού”
"Η απάνθρωπη βία δυστυχώς συναντάται παντού. Το ίδιο συνέβη στα στρατόπεδα εξόντωσης των ναζί, των Άγγλων στις αποικίες, αλλά και σήμερα ακόμα σε πολλά καθεστώτα. Εκεί ο άνθρωπος, είτε θύμα είναι είτε θύτης, χάνει την ανθρώπινη υπόστασή του" λέει ο Θανάσης Σκρουμπέλος. "Η απάνθρωπη βία είναι ένα δίκοπο μαχαίρι, που κόβει και αυτόν που τη χρησιμοποιεί και αυτόν που την υφίσταται. Αυτό παθαίνει και ο ήρωάς μου, κόβεται και ο ίδιος από το μαχαίρι που κρατάει" υπογραμμίζει.
Γι' αυτό θεωρεί υψίστης σημασίας την ιστορική μνήμη. "Όταν γυρίζαμε τον ‘Νέο Παρθενώνα’, ήμασταν το πρώτο μη κρατικό κινηματογραφικό συνεργείο αριστερών συνεργατών που πάτησε τότε τη Μακρόνησο" θυμάται. "Υπήρχαν ακόμα σκόρπια προσωπικά αντικείμενα των κρατουμένων και των στρατιωτών αλλά και τα μνημεία που είχαν φτιάξει οι κρατούμενοι, τα οποία τώρα καταρρέουν μαζί με τη μνήμη μας". Αυτός, όπως εξηγεί, ήταν "ένας ακόμα λόγος που έγραψα το βιβλίο και έκανα τη φετινή ταινία, ‘Η νύχτα τ' Αγιαντώνη - Μακρόνησος Β11’, ως συνέχεια του ‘Νέου Παρθενώνα’. Ήταν μια διαμαρτυρία για την κακοποίηση και την εγκατάλειψη της ιστορικής μνήμης".
Στον "Άνθρωπο με τα τρύπια πόδια" περιλαμβάνεται και το σενάριο της "Νύχτας τ' Αγιαντώνη".
Πόλυ Κρημνιώτη
