Για την Όλγα Νάσση, που μοιράζει τη ζωή της μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας και έχει νιώσει στο πετσί της την άνοδο του Σαλβίνι, το μεγαλύτερο στοίχημα των ευρωεκλογών είναι να επικρατήσει “ένα ισχυρό προοδευτικό μέτωπο στην Ευρώπη, ώστε να εμποδίσει τα σχέδια των αντιδραστικών δυνάμεων”.
Και είναι αποφασισμένη να δώσει μάχη για τον επανασχεδιασμό της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής, ώστε “να φύγουμε από την Ευρώπη των αριθμών και να περάσουμε στην Ευρώπη των λαών”.
Συνέντευξη στον Σπύρο Ραπανάκη
* Πώς διαμορφώνονται τα διακυβεύματα των ευρωεκλογών όσο πλησιάζουμε στις 26 Μαΐου;
Οι ευρωεκλογές αυτές είναι οι πλέον σημαντικές των τελευταίων χρόνων. Η νεοφιλελεύθερη Ευρώπη όχι μόνο μείωσε τη δημοκρατία και αύξησε τις ανισότητες, αλλά απέτυχε και να ξεπεράσει την κρίση του 2008. Η σημερινή Ευρώπη θυμίζει έντονα την περίοδο του Μεσοπολέμου με την άνοδο του ναζισμού/φασισμού. Από τη μία μεριά έχουμε τη δημιουργία της μαύρης διεθνούς, με την Ευρώπη στο επίκεντρο, και τη σοβαρή πιθανότητα να συμπλεύσουν τα ακροδεξιά κόμματα στο Ευρωκοινοβούλιο δημιουργώντας μια ισχυρή μειοψηφία. Από την άλλη, η Δεξιά του ΕΛΚ και οι σύμμαχοί τους δεν θέλουν να δουν ότι ο νεοφιλελευθερισμός είναι αυτός που τροφοδοτεί την άνοδο του νέου φασισμού. Μόνο ένα ισχυρό προοδευτικό μέτωπο στην Ευρώπη μπορεί να εμποδίσει τα σχέδια των αντιδραστικών δυνάμεων.
* Ποιος είναι ο στόχος της Προοδευτικής Συμμαχίας; Μπορεί η Αριστερά και η συμπόρευση με τις προοδευτικές δυνάμεις να σχηματίσει πλειοψηφία στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο;
Στόχος της Προοδευτικής Συμμαχίας στην Ευρώπη είναι η ανάσχεση του νέου φασισμού, η απελευθέρωση της Ε.Ε. από τις πολιτικές της λιτότητας που εξακολουθούν να κυριαρχούν στο ευρωπαϊκό τοπίο και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η ευρωπαϊκή πολιτική κατάσταση δεν είναι καθόλου ενθαρρυντική, αλλά ίσως γι' αυτό είναι αναγκαίο όσο ποτέ η Αριστερά να συμπράξει στα κοινά σημεία με τις υπόλοιπες προοδευτικές δυνάμεις για να μην προχωρήσουμε σε εφιαλτικά σενάρια. Η άνοδος των Πράσινων και η συνεχής αύξηση των προοδευτικών δυνάμεων που αποχωρούν από το νεοφιλελεύθερο μοντέλο δείχνουν ότι η πρωτοβουλία της ευρωπαϊκής Αριστεράς έχει πρόσφορο έδαφος. Το σχέδιο μπορεί να πετύχει και να αλλάξει τον άξονα του Ευρωκοινοβουλίου σε προοδευτικότερη κατεύθυνση. Μετά τις ευρωεκλογές είναι η ευκαιρία ανάπτυξης μιας κοινής στρατηγικής.
* Με ποιον τρόπο μπορεί η Ευρώπη να αλλάξει ώστε να μην επαναληφθούν τα δραματικά λάθη του παρελθόντος;
Χωρίς εκδημοκρατισμό του θεσμικού πλαισίου της Ε.Ε. και το ξερίζωμα του νεοφιλελευθερισμού, η ευρωπαϊκή σύγκλιση και η δημοκρατική Ευρώπη θα είναι «άδειο γράμμα». Ο επανασχεδιασμός της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής είναι αναγκαίος για να φύγουμε από την Ευρώπη των αριθμών και να περάσουμε στην Ευρώπη των λαών. Τα πρώτα βήματα θα αφορούσαν μια κοινή φορολογική πολιτική, μια αλλαγή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, τον δημοκρατικό έλεγχο της ΕΚΤ, την ενίσχυση των εξουσιών του Ευρωκοινοβουλίου, τον αυξημένο κοινό προϋπολογισμό της Ευρωζώνης κοινωνικά προσανατολισμένο αλλά και την ανάγκη μείωσης του εργάσιμου χρόνου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο με ταυτόχρονη αύξηση των μισθών. Μια Ευρώπη που να λειτουργεί αναδιανεμητικά υπέρ των πολλών.
* Στο απέναντι στρατόπεδο βλέπουμε ότι γίνονται κινήσεις συντονισμού των δεξιών και ακροδεξιών δυνάμεων. Ηγετικό ρόλο σε αυτό παίζουν η Μ. Λεπέν και ο Μ. Σαλβίνι, με την Ιταλία να μπαίνει στο επίκεντρο αυτών των εξελίξεων. Σας ανησυχεί η προοπτική δημιουργίας μιας "μαύρης διεθνούς"; Ποια είναι η απάντηση των προοδευτικών δυνάμεων;
H ιταλική Δεξιά δεν είναι πολύ διαφορετική, αριθμητικά, από εκείνη της εποχής Μπερλουσκόνι. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η ηγεσία και η οργανωτική μορφή, έγινε πιο "ρευστή", αλλά πολύ πιο επιθετική. Η ιδεολογία ριζοσπαστικοποιήθηκε και ιδιαίτερα στον χώρο του πολιτισμού, που σε διάφορες πτυχές έχει χαρακτηριστικά ενός είδους πρωτοναζισμού.
Στην Ευρώπη, οι ακροδεξιές αυτές δυνάμεις -για δεύτερη φορά η ευρωπαϊκή Δεξιά ξεκινά από την Ιταλία- είναι μειοψηφικές στις προηγμένες χώρες, αλλά ισχυρές σε χώρες χωρίς παράδοση δημοκρατίας (και με αντισημιτικές παραδόσεις), όπως η Ουγγαρία ή η Πολωνία, οι οποίες ωστόσο είναι δύσκολο να συνδεθούν με την ηγεμονική, σε αυτόν τον χώρο, στάση του Σαλβίνι.
Η σύνδεση είναι σταθερή μόνο μεταξύ των διαφόρων φανερών ναζιστικών ομάδων, οι οποίες, όμως, μόνο περιστασιακά και σε περιορισμένες περιοχές είναι σε θέση να ηγεμονεύσουν.
Η πολιτική Αριστερά (Δημοκρατικό Κόμμα, Αριστερά και ίσως ένα μέρος του Κ5Α) απλώς αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα της κατάστασης, αλλά δεν έχει στρατηγική αντιμετώπισης του φαινομένου. Για πολλά χρόνια το Δημοκρατικό Κόμμα μετακινήθηκε όλο και περισσότερο προς τα δεξιά, μέχρι οι οικονομικοκοινωνικές του πολιτικές να συμπέσουν ουσιαστικά με εκείνες του Μπερλουσκόνι. Τα αριστερά σχήματα δεν έχουν προσπαθήσει ποτέ σοβαρά να ενωθούν και να επεκταθούν με μια κατάλληλη γλώσσα έξω από τα γκέτο τους. Το Κ5Α, από τις αρχικές προοδευτικές θέσεις, διολίσθησε στη συμμετοχή σε κυβέρνηση υπό τη ρατσιστική ηγεσία της Λέγκας.
Όλες αυτές οι πολιτικές αποδείχθηκαν όχι μόνο λανθασμένες αλλά και καταστροφικές για την Ιταλία και για όσους τις εφάρμοσαν (Μπερλουσκόνι, Ρέντζι). Ίσως τώρα, μετά τις αποτυχίες, να προκύψει μια ανατροπή -ή και περισσότερες- μια στροφή προς πιο αριστερές, υπεύθυνες και ώριμες θέσεις.
Εν τω μεταξύ, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας των πολιτών πολεμά συστηματικά (ειρηνιστές, γυναίκες, αντιρατσιστές, κινήματα κατά της μαφίας) ενάντια στην επανεμφάνιση του ιταλικού φασισμού. Εδώ μπορούν να στηριχθούν τα διάφορα σχήματα της Αριστεράς όταν αποφασίσουν να προχωρήσουν σε συνθέσεις.
* Έχοντας μια πολύ καλή εικόνα των κοινωνικών και πολιτικών εξελίξεων στην Ιταλία, για ποιον λόγο πιστεύετε ότι η κρίση στη γειτονική μας χώρα "γέννησε" μια ακροδεξιά - εθνικιστική κυβέρνηση, ενώ στην Ελλάδα, που αντιμετώπισε όπως η Ιταλία την προσφυγική κρίση, αντίθετα οι πολίτες εμπιστεύτηκαν την Αριστερά;
Η Ιταλία είχε πάντα, από τις αρχές του 20ού αιώνα, ισχυρές μειονότητες προδημοκρατικού ή αντιδημοκρατικού πολιτισμού (Μουσολίνι, Μπερλουσκόνι, Σαλβίνι). Με την πάροδο του χρόνου, αυτές πήραν διάφορες μορφές και ιδεολογίες και αποχρώσεις, χωρίς όμως ποτέ να εισέλθουν στο δημοκρατικό τόξο.
Η επιχειρηματική ελίτ πάντα συνέβαλλε τουλάχιστον σε ένα βαθμό σε αυτήν την κατάσταση. Είναι γνωστό ότι και οι τρεις παραπάνω ηγέτες δεν ξεκίνησαν από τις υποβαθμισμένες περιοχές της Ιταλίας, αλλά από την οικονομική πρωτεύουσα, το Μιλάνο.
Η φασιστική κουλτούρα, στην οποία ένα μέρος της Ιταλίας παρέμεινε πάντα πιστό και τώρα προσπαθεί να ηγεμονεύσει, είναι σχεδόν αδύνατο να επικρατήσει στην Ελλάδα, καθότι είναι φρέσκια η μνήμη από τη χούντα. Η μαφιόζικη κουλτούρα και η οικονομία της μαφίας, που έχουν διαπεράσει την Ιταλία μέχρι τη Ρώμη και το Μιλάνο, στην Ελλάδα ευτυχώς απουσιάζουν ή είναι αμελητέες και σε πρώιμο στάδιο.
Η ενιαία κουλτούρα της Ελλάδας δεν είχε ποτέ διακόψει τη σχέση της με τον λαό και τους εθνικούς του αγώνες, σε αντίθεση με την Ιταλία. Τέλος, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει μια δραστήρια και οργανωμένη Αριστερά, ενώ στην Ιταλία η προοδευτική απόσυρσή της από την πραγματική πολιτική διαρκεί εδώ και πολλά χρόνια.
