Σίγουρα δεν θέλει και καμιά φοβερή σοφία για να πει κανείς ότι κάθε πόλη και χωριό διαφέρει από τα υπόλοιπα: ιδιαίτερα προβλήματα, κοινωνικά χαρακτηριστικά, πόροι και πολιτικές παραδόσεις συνθέτουν διακριτές ψηφίδες στον αυτοδιοικητικό χάρτη. Παρ' όλα αυτά, οι δήμοι δεν αποτελούν ξεκομμένα μεταξύ τους νησιά. Λειτουργούν στο κοινό περιβάλλον που λέγεται Ελλάδα, κάτι που επιτρέπει να αναδειχθούν ορισμένες βασικές αιχμές για τη δημοτική πολιτική.
Οι δυνάμεις του συστήματος, βέβαια, αντιμετωπίζουν αυτά τα κοινά στοιχεία ξορκίζοντάς τα: Υπάρχουν μόνο τα τοπικά ζητήματα -λένε- και ακόμη κι αν τυχαίνει να σχετίζονται με αυτά που απασχολούν άλλους δήμους, η διερεύνηση κοινών τρόπων αντιμετώπισής τους δεν μπορεί να αποτελεί πολιτικό διακύβευμα των εκλογών. Αναγορεύουν έτσι το κεντρικό κράτος στον αποκλειστικό ρυθμιστή και συντονιστή της τοπικής πολιτικής, καθώς σε αυτό πέφτει το βάρος να διαμεσολαβήσει (ή όχι) την επικοινωνία μεταξύ των ΟΤΑ και των τοπικών κοινωνιών, και βέβαια μόνο μέσω των πολιτικών θεσμών που το ίδιο επιτρέπει.
Απέναντι σε αυτή την κυρίαρχη, είναι η αλήθεια, αντίληψη η Αριστερά καλείται να διατυπώσει μια αντιπρόταση που χωρίς να ακυρώνει το τοπικό στοιχείο θα σκιαγραφεί ένα συνεκτικό πολιτικό σχέδιο. Και σήμερα, που έχει αναβαθμισμένο πολιτικό ρόλο, γίνεται επιτακτικό να το πράξει. Άλλωστε, εάν οι παρατάξεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς καταφέρουν να ταράξουν τα λιμνάζοντα ύδατα των δήμων δεν θα είναι επειδή θα πείσουν για τη μεγαλύτερη επάρκειά τους στη διαχείριση του Μνημονίου, αλλά επειδή θα δημιουργήσουν ένα ρεύμα αλλαγής της ίδιας της ιδέας που έχουμε για την Αυτοδιοίκηση· και μάλιστα αλλαγής που θα ξεδιπλωθεί εδώ και τώρα, εν μέσω κρίσης και Μνημονίου, και θα αποτελέσει μοχλό για τη δημιουργία μιας νέας ομαλότητας και όχι το αντίθετο.
Σ' αυτό μπορεί να συμβάλει η ανάδειξη ενός μικρού αριθμού αιχμών ως κοινή πολιτική δέσμευση όλων των δημοτικών κινήσεων (που φυσικά θα εμπλουτίζεται περαιτέρω με τα ιδιαίτερα θέματα που καθεμιά θέλει να προβάλει). Ένα τέτοιο συνεκτικό πλαίσιο θα μπορούσε να περιλαμβάνει: α) την αποσταθεροποίηση της κυβέρνησης και το αίτημα για κατάργηση των Μνημονίων και του "Καλλικράτη", β) τη δέσμευση για θέσπιση νέων διαδικασιών διαφάνειας στη λειτουργία των δήμων και τη διερεύνηση και απόδοση ευθυνών για φαινόμενα διαφθοράς μέχρι σήμερα, γ) την ενίσχυση της κοινωνικής πολιτικής, δ) τη στήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας, με την ευρύτερη δυνατή έννοια, με στόχο να μη χαθεί η νέα γενιά στη δίνη της κρίσης και του φασισμού, ε) την ενδυνάμωση της τοπικής κοινωνίας και τη στήριξη αναπτυξιακών πρωτοβουλιών (σύλλογοι, κινήματα, πρωτοβουλίες πολιτών, θεσμοί λαϊκής συμμετοχής, συνεργατικές επιχειρήσεις στον ιδιωτικό τομέα κ.λπ.) και, τέλος, στ) έναν σαφή κώδικα δεοντολογίας και διαφάνειας για όλα τα αυτοδιοικητικά στελέχη της Αριστεράς.
Τα παραπάνω δεν είναι από μόνα τους καινούργια, η αντιμετώπισή τους όμως ως προπλάσματος ενός ενιαίου προγράμματος είναι, καθώς ουσιαστικά επιδιώκει να αναπλαισιώσει την αυτοδιοικητική συζήτηση. Αν ο γενικότερος στόχος λοιπόν είναι να ξεδιπλωθεί και να παρουσιαστεί το κοινό νήμα που συνδέει τις ξεχωριστές και συχνά αποκομμένες μεταξύ τους προσπάθειες της Αριστεράς ανά την Ελλάδα, οι επερχόμενες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές μάς δίνουν μια καλή ευκαιρία να τον προσεγγίσουμε. Ας συναντηθούμε.
* Ο Παναγιώτης Πάντος είναι πολιτικός επιστήμονας, συντονιστής της δημοτικής κίνησης Στροφή Νέας Σμύρνης
