Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
15 °C
12.0°C16.5°C
1 BF 69%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
11.5°C16.0°C
0 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
7.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
12.8°C15.8°C
2 BF 80%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
5 °C
4.9°C12.9°C
0 BF 100%
Φιλίνης, ο ευρωκομουνιστής
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Φιλίνης, ο ευρωκομουνιστής

Θυμάμαι ακόμα την υπερηφάνεια που είχαμε νιώσει -εμείς τα νεαρά μέλη του ΚΚΕ Εσωτερικού που σπουδάζαμε στην Ιταλία- όταν οι Editori Riuniti είχαν κυκλοφορήσει σε ιταλική μετάφραση τη «Θεωρία των παιγνίων και πολιτική στρατηγική», τη μελέτη που ο Κώστας Φιλίνης είχε γράψει στις φυλακές. Κι ο λόγος που νιώθαμε υπερήφανοι είναι ότι -μάλλον- για πρώτη φορά εμείς οι Έλληνες του αντιστασιακού χώρου παρουσιάζαμε στην Ιταλία ένα επιστημονικό έργο άξιο να μεταφραστεί, μια άλλη πλευρά της Ελλάδας που δεν περιοριζόταν στις (θεσπέσιες) μουσικές του Μίκη και στους (άνισους) στίχους του Ρίτσου, ούτε βέβαια στις διαρκείς εκκλήσεις μας προς τους ξένους για βοήθεια της ελληνικής αντίστασης - εκκλήσεις που, στο τέλος, είχαμε βαρεθεί κι εμείς οι ίδιοι.

Κάτι αντίστοιχο δεν είχαν να επιδείξουν οι «κολιγιαννικοί». Οι υποτιθέμενες θεωρητικές τους αναζητήσεις άρχιζαν και τελείωναν στην αντιγραφή σταλινικών και νεοσταλινικών εγχειριδίων που προσέφερε αφειδώς η φάμπρικα Σουσλόφ και που έκαναν τους Ιταλούς θεωρητικούς του Ιταλικού Κ.Κ. -θυμάμαι τον Ουμπέρτο Τσερόνι, θυμάμαι τον Τζιουζέπε Βάκα- να χαμογελάνε ειρωνικά κάτω από τα μουστάκια τους. Ενώ το πόνημα του Φιλίνη, παρά τα αναπόφευκτα όριά του, ήταν το ενδιαφέρον έργο ενός διανοούμενου που ήταν ταυτόχρονα αγωνιστής και ευρωκομουνιστής.

Διότι βεβαίως ο Κώστας Φιλίνης, εκτός από τα ατέλειωτα χρόνια φυλακής που είχε στην πλάτη του, είχε συνδέσει -αμέσως, όταν οι περισσότεροι Έλληνες αριστεροί ήταν ακόμα ζαλισμένοι από το πραξικόπημα- το όνομά του με την ίδρυση του ΠΑΜ, αποδεικνύοντας ότι ένας διανοούμενος μπορεί να είναι και ενεργός πολιτικός. Κι αυτή η εικόνα του Φιλίνη -με εκείνα τα μεγάλα γυαλιά του, το χοντρό πουλόβερ που μετά βίας άφηνε να φανεί το πουκάμισο με τη γραβάτα και την περίφημη πίπα του- έγινε κάτι σαν σήμα κατατεθέν για εκείνο το κόμμα που ευαγγελιζόταν έναν ειρηνικό δρόμο για τον σοσιαλισμό και μια νέα, αντιδογματική θεώρηση της Αριστεράς. Και η εικόνα εκείνη -μαζί με τη λάμψη του Λεωνίδα Κύρκου και την ψύχραιμη ματιά του Μπάμπη Δρακόπουλου- είναι που βοήθησε ένα μεγάλο τμήμα των Ελλήνων διανοουμένων και καλλιτεχνών να προσεγγίσουν το ΚΚΕ Εσωτερικού και τις νέες -πρωτόφαντες και συχνά δυσνόητες για μια Αριστερά που έβγαινε από μια χούντα, χωρίς να έχει καν ξεπεράσει τον εμφύλιο- ιδέες που αυτό είχε να προτείνει.

Ναι. Για μένα η βασική προσφορά του Κώστα Φιλίνη ξεκινά με τη συμπόρευση με τον Μίκη στην ίδρυση του ΠΑΜ και ολοκληρώνεται με την προσφορά του στο ΚΚΕ Εσωτερικού και στην ΕΑΡ. Στο διάστημα αυτό ο Φιλίνης υπήρξε ένας συνεπής ευρωκομουνιστής, τυπικός εκπρόσωπος μιας γενιάς που γαλουχήθηκε με τα σταλινικά πρότυπα και ξεπέρασε με θάρρος πολλά -όχι όλα- από τα θέσφατα της διαπαιδαγώγησής της.

Ως μία από τις τρεις κυρίαρχες προσωπικότητες του κόμματος, ο Φιλίνης χειρίστηκε πολλές δύσκολες εσωκομματικές καταστάσεις. Εκεί που τον θυμάμαι πιο έντονα ήταν τον καιρό της Β' Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης, όταν, άλλοτε σίγουρος για τον εαυτό του και άλλοτε ολίγον πελαγωμένος, κρατούσε έναν δίσκο με πολύτιμα γυαλικά και προσπαθούσε να μην πέσει και τον σπάσει, παρά τις συνεχείς σκουντιές που έπρεπε να ανέχεται είτε από την αριστερίζουσα ομάδα των Λαζαρίδη - Δρόσου - Παναγιώτου είτε, ακόμα χειρότερα, από τη μπριλλακική μειοψηφία του κόμματος (για να χρησιμοποιήσω την εικόνα που ο ίδιος ο Φιλίνης είχε εκμυστηρευτεί στον Λεωνίδα Κύρκο και που αυτός ο τελευταίος αναφέρει στο βιβλιαράκι για το ΚΚΕ Εσωτερικού που κυκλοφόρησε το 2011 με τίτλο «Λεωνίδας Κύρκος. Η δυναμική της ανανέωσης»). Ακόμα σήμερα δεν έχω καταλήξει αν με διαφορετικούς χειρισμούς θα μπορούσε να αποφευχθεί εκείνη η διάσπαση του Ρήγα που τόσο κακό έκανε στον ανανεωτικό χώρο - αν και τείνω να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι τα πράγματα θα κατέληγαν μοιραία εκεί όπου κατέληξαν, διότι δυστυχώς ο αριστερισμός δεν είναι μόνο μια παιδική αρρώστια, αλλά ακολουθεί την ελληνική Αριστερά σε διάφορες περιόδους της πορείας της.

Στα χρόνια του ΚΚΕ Εσωτερικού και της ΕΑΡ ο Φιλίνης υπήρξε μια ασπίδα κατά των ακραίων τοποθετήσεων, μια από τις συνεπέστερες ψυχές της ανανέωσης. Είναι κι αυτός ένας -σοβαρός- λόγος για να τον θυμόμαστε.

Η φουστανέλα

Εντάξει, όλοι το καταλαβαίνουμε, το κόμμα του Αντώνη Σαμαρά έχει ανοιχτά μέτωπα προς την δεξιά του πλευρά. Δυστυχώς, η Χρυσή Αυγή, παρά τις αποτρόπαιες εικόνες που επαναλαμβάνουν οι τηλεοράσεις με τις στρατιωτικές στολές, τα όπλα, τους πυρσούς και τους ναζιστικούς χαιρετισμούς, δείχνει να αντέχει σε όλες τις δημοσκοπήσεις. Η ιστορική μνήμη δεν υπήρξε ποτέ ένα από τα προτερήματα του ελληνικού λαού.

Μπορείς όμως να καταπολεμήσεις τον διάβολο όταν προσπαθείς να του μοιάσεις; Το κόμμα του Αντώνη Σαμαρά κάθε τόσο θυμάται τις υπερδεξιές του καταβολές, δυναμιτίζοντας τις προσπάθειες που το ίδιο κάνει να αγκαλιάσει τον κεντρώο χώρο. Μοιάζει να μην καταλαβαίνει ότι όταν διαπαιδαγωγείς τον κόσμο σου σε ανόητους εθνικισμούς, σε αναχρονιστικές θρησκομανίες και σε όλο και πιο συντηρητικά πολιτικά χωράφια, κάποια στιγμή, σε μια δύσκολη στροφή του δρόμου, ο κόσμος σου θα φύγει και θα πάει στα πιο αυθεντικά υπερδεξιά και φιλοφασιστικά σχήματα.

Η γελοιότητα, για παράδειγμα, της «συζήτησης» με τα θρησκευτικά πιστεύω του Τσίπρα ή το πρόσφατο γλωσσικό ολίσθημα του νεοδημοκράτη βουλευτή που δείχνει ότι το αίμα νερό δεν γίνεται (άσε που η διόρθωση της γκάφας του ήταν εξίσου αμφιλεγόμενη με το ίδιο το «ολίσθημα») δείχνουν ότι, παρά τα όσα έχουμε ζήσει ως έθνος, η Δεξιά στην Ελλάδα, ή έστω ένα μεγάλο τμήμα της, εξακολουθεί να προσβλέπει σε έναν αναχρονιστικό σκοταδισμό. Τι να τα κάνεις τα καλοραμμένα μοντέρνα κουστούμια του κ. Σαμαρά όταν, κάθε τόσο, από κάτω, φαίνεται η ούγια της φουστανέλας;

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL