«Σε αντίθεση με την αλληλεγγύη, η οποία λαμβάνει χώρα μεταξύ ίσων, η φιλανθρωπία δεν προκαλεί ποτέ τις έμμεσες σχέσεις εξουσίας, ενώ είναι πάνω - κάτω ταπεινωτική για όσους τη λαμβάνουν».
Eduardo Galeano
Στο πλαίσιο της υλοποίησης της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής και της εμπορευματοποίησης της υγείας και της παιδείας μειώνονται δραματικά οι δαπάνες του Δημοσίου στον ζωτικό τομέα της υγείας - πρόνοιας και της παιδείας και το κράτος αποσύρεται από τη στοιχειώδη ευθύνη να καλύψει ακόμα και τις πιο βασικές υγειονομικές και μορφωτικές ανάγκες μεγάλου τμήματος των κατοίκων της χώρας.
Ο "Οδυσσέας", το παλαιότερο και μεγαλύτερο εθελοντικό σχολείο διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας σε μετανάστες, πρόσφυγες και παλιννοστούντες, αναπόσπαστο και ενεργό κομμάτι του εκπαιδευτικού και αντιρατσιστικού κινήματος την τελευταία δεκαπενταετία, βρίσκεται και αυτός με τη σειρά του αντιμέτωπος με το μακρύ χέρι του κράτους, ενός κράτους που, ενώ μεταθέτει την ευθύνη του για κοινωνική πολιτική στην ιδιωτική και εκκλησιαστική φιλανθρωπία, ταυτόχρονα αντιμετωπίζει όλο και πιο εχθρικά κάθε προσπάθεια έμπρακτης αλληλεγγύης και αυτο-οργάνωσης.
Για τον «Οδυσσέα» η ιστορία της εθελοντικής, δωρεάν διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας σε ενήλικους ξεκίνησε το 1997 στη Θεσσαλονίκη με μια πρωτοβουλία καθηγητών και δασκάλων. Μέχρι σήμερα υπολογίζεται ότι μαθήματα έχουν παρακολουθήσει πάνω από 6.000 μαθητές, ενώ οι εθελοντές που έχουν διδάξει στο σχολείο ξεπερνούν τους 250. Τα μαθήματα γίνονται στην Αισώπου 24, σε χώρους που έχει παραχωρήσει το Εργατικό Κέντρο Θεσσαλονίκης, ακριβώς στον ίδιο χώρο όπου το Kοινωνικό Iατρείο Aλληλεγγύης ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 7 Νοεμβρίου 2011 παρέχοντας εντελώς δωρεάν για ανασφάλιστους-ες, Έλληνες και μετανάστες, τακτικό ιατρείο γενικής ιατρικής, νευρολογικό, παιδιατρικό, ψυχιατρικό και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, οδοντιατρείο και φαρμακείο.
Σήμερα ο «Οδυσσέας» απευθύνεται σε ένα ευρύ φάσμα μεταναστών, παλιννοστούντων και προσφύγων, αλλά και γηγενών με διαφορετικό κοινωνικό, οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο. Η κρίση όμως έχει δυσχεράνει ακόμη πιο πολύ και την πάντα δύσκολη χρηματοδότησή του, η οποία βασίζεται στις εισφορές μελών, φίλων και συλλογικοτήτων και όχι σε παχυλές κρατικές ή ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις.
Αυτό το γεγονός όμως δεν απέτρεψε, μετά από έλεγχο της Εφορίας το 2012, την επιβολή σε βάρος του κυριολεκτικά εξοντωτικών προστίμων για καθαρά τυπικές και γραφειοκρατικές φορολογικές παραβάσεις. Ο «Οδυσσέας» κλήθηκε, σε μια περίοδο με μηδενικά έσοδα, να πληρώσει στην Εφορία ούτε λίγο ούτε πολύ 62.000 ευρώ -την ίδια στιγμή που οι χιλιάδες αμαρτωλές off shore εταιρείες μένουν σκανδαλωδώς στο απυρόβλητο. Μάλιστα, ο πρόεδρός του, ο εκπαιδευτικός Αντώνης Γαζάκης, διώκεται ποινικά ως υπεύθυνος κατά τον νόμο και κινδυνεύει με πειθαρχικές διώξεις και απόλυση από την εργασία του.
Χωρίς πρόθεση, αλλά ούτε και αυταπάτη για τη δυνατότητα υποκατάστασης του κράτους, και έχοντας πλήρη επίγνωση των ορίων και των δυνατοτήτων της αλληλεγγύης, οι συλλογικότητες, τα συνδικάτα, οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, τα αυτοδιοικητικά σχήματα, τα κοινωνικά κινήματα και οι ευαισθητοποιημένοι πολίτες που αντιλαμβάνονται την αξία της αλληλεγγύης, όλοι όσοι δεν εξαργυρώνουν την αλληλεγγύη και τη συλλογική δράση σε κανένα επίπεδο της κοινωνικής ζωής, πρέπει να στηρίξουν τον «Οδυσσέα» στην πιο δύσκολη περιπέτεια του ταξιδιού του, όχι μόνο για να συνεχίσει το έργο του, αλλά και για να βγει πιο δυνατός από αυτή τη δοκιμασία.
Με την ακράδαντη πεποίθηση ότι πρωτοβουλίες και δίκτυα αλληλεγγύης για τους αποκλεισμένους σε όλα τα πεδία και τους τομείς είναι σήμερα απαραίτητα για τη διατήρηση της ανθρωπιάς μας, για τη διατήρηση της συνοχής του κοινωνικού ιστού, αλλά, κυρίως, για «την επαναθεμελίωση σχέσεων και συμπεριφορών που να ξαναχτίζουν τη συλλογικότητα και να αντιστρατεύονται στην πράξη τον ατομικισμό και την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο», όπως αναφέρεται και στην ιδρυτική διακήρυξη του Kοινωνικού Iατρείου Aλληλεγγύης της Θεσσαλονίκης.
* Ο Τριαντάφυλλος Τρανός είναι εκπαιδευτικός, πρόεδρος Γ' ΕΛΜΕ-Θ
