Η "Αυγή" της Κυριακής φιλοξενεί σήμερα συνέντευξη του Νίκου Μπίστη, ιστορικού στελέχους της Αριστεράς και του προοδευτικού χώρου, που συμμετέχει ενεργά στις διεργασίες διεύρυνσης του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Νίκος Μπίστης χαρακτηρίζει τη διεύρυνση ως διαδικασία δύσκολη αλλά συναρπαστική και επισημαίνει την ανάγκη να μπουν στην άκρη τεχνητά διλήμματα, ώστε το εγχείρημα να ανταποκριθεί στο 31,5%.
Μιλάει για ένα σύγχρονο αριστερό κόμμα πολιτικής και προγραμματικής ενότητας, του οποίου η ταυτότητα πρέπει να συγκροτείται από παραδόσεις αλλά και από πρωτότυπες προσεγγίσεις. Αναφέρεται στην πολιτική ήττα του σοσιαλδημοκρατικού σχεδίου για δημοκρατικό έλεγχο της παγκοσμιοποίησης και στο αδιέξοδο των κομμάτων διαμαρτυρίας και μιλάει για ένα κόμμα «της ριζοσπαστικής και κυβερνώσας Αριστεράς».
Ενόψει τω εκλογών με απλή αναλογική, υπογραμμίζει την ανάγκη για προγραμματική σύγκλιση των προοδευτικών δυνάμεων, υπογραμμίζοντας ότι με τον Κ. Μητσοτάκη στο Μαξίμου, η πολιτική ίσων αποστάσεων του ΚΙΝ.ΑΛΛ. συνιστά πολιτική αυτοκτονία.
Σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική, ο Ν. Μπίστης υποστηρίζει ότι χρειάζεται ένας συνολικός αναπροσανατολισμός στα πρότυπα της Συμφωνίας των Πρεσπών, ενώ επισημαίνει ότι στην Ελλάδα, όπως και παντού στην Ευρώπη, το προσφυγικό είναι το πολιτικό όχημα της Ακροδεξιάς. Μιλάει για την ανάγκη προστασίας των προσφύγων και αποσυμφόρησης των νησιών, σημειώνοντας ότι «δεν μπορούμε να ζητάμε την αναλογική κατανομή των προσφύγων σε όλη την Ευρώπη και εδώ να την αρνούμαστε». Τέλος, διατυπώνει την άποψη ότι τόσο η συνέχεια όσο και η τομή που απαιτούνται για ένα κόμμα - ραχοκοκαλιά της προοδευτικής παράταξης, αποτυπώνονται στον τίτλο «ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία».
Συνέντευξη στον Άγγελο Τσέκερη
* Συμμετέχεις σε μια πολιτική διαδικασία που θα φέρει σε κοινό βηματισμό την Αριστερά με δυνάμεις και πρόσωπα του ευρύτερου προοδευτικού χώρου. Ποια είναι η εμπειρία σου μέχρι τώρα;
Είναι μια διαδικασία πρωτότυπη, δύσκολη και γι' αυτό συναρπαστική. Δεν είναι εύκολη υπόθεση η διεύρυνση και ο μετασχηματισμός ενός κόμματος όταν δεν γίνεται σε συνθήκες εργαστηρίου αλλά συμπίπτει με την παράλληλη άσκηση αντιπολίτευσης στη Ν.Δ. Όταν θα τελειώσουμε και θα αφήσουμε πίσω μας προβλήματα και μικροεντάσεις που αναπόφευκτα εμφιλοχωρούν στη συνεδριακή διαδικασία, θα μείνει η μεγάλη εικόνα. Είναι μια διαδικασία βαθύτατα πολιτική που έχει και οργανωτική διάσταση. Όπως ξέρεις, συμμετέχω στο διευρυμένο Οργανωτικό Γραφείο που έχει νευραλγικό ρόλο, προωθητικό και εξισορροπητικό. Είναι το όργανο στο οποίο δοκιμάζεται αυτός ο κοινός βηματισμός που αναφέρεις. Ενίοτε χρησιμεύει και σαν αλεξικέραυνο. Θα έλεγα ότι καθημερινά βρίσκουμε όλο και περισσότερο τα βήματά μας.
* Θα συμφωνείς, υποθέτω, ότι για να συσπειρώσει ευρύτερες κοινωνικές δυνάμεις το εγχείρημα αυτό δεν πρέπει να μείνει στην άθροιση δυνάμεων, αλλά να διαμορφώσει όρους πολιτικής ηγεμονίας. Είμαστε κοντά σε αυτό;
Το ποσοτικό στοιχείο αποτελεί αναγκαία αλλά όχι βέβαια ικανή προϋπόθεση για την πολιτική ηγεμονία. Επειδή όμως δεν συνδιαμορφώνουμε κόμμα διαμαρτυρίας αλλά εξουσίας, πρέπει να είμαστε πολλοί. Να αντιστοιχηθούμε λοιπόν άφοβα σε αυτό το τεράστιο 31,5%. Επιδιώκοντας τώρα την πολιτική ηγεμονία να μην μας διαφεύγει ότι είμαστε υπό το βάρος μιας διπλής κρίσης. Η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, οι ασυγκράτητες προσφυγικές ροές και το κλίμα ανασφάλειας σε μεγάλα λαϊκά στρώματα, σε πρώτη φάση έδειξαν να ενισχύουν συντηρητικές, εθνικιστικές και ξενοφοβικές συμπεριφορές. Ταυτοχρόνως η Αριστερά σε όλες της τις εκδοχές αισθάνεται ακόμα το βάρος της κατάρρευσης της μεγάλης περιπέτειας του προηγούμενου αιώνα, της ήττας του '89. Παρ' όλα αυτά είμαι αισιόδοξος από ελπιδοφόρα μηνύματα σε Ισπανία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Φινλανδία. Ακόμα και στις ΗΠΑ ο Μπέρνι Σάντερς έχει απήχηση με ένα εξαιρετικά ριζοσπαστικό για τα δεδομένα της Αμερικής πρόγραμμα. Στην Ελλάδα είμαι διπλά αισιόδοξος. Γιατί οι ρίζες της Αριστεράς και της προοδευτικής παράταξης είναι ανθεκτικές και γιατί η Ν.Δ. σε ελάχιστο χρόνο έδειξε χαρακτηριστική ανεπάρκεια.
* Τι παραπάνω χρειάζεται να γίνει, κατά την άποψή σου, και τι πρέπει να αποφευχθεί;
Να μην χρονοτριβούμε με τεχνητά διλήμματα. Αν το κόμμα θα μείνει ριζοσπαστικό η αν θα γίνει σοσιαλδημοκρατικό, αν θα μείνει άσπιλο αριστερό ή θα πασοκοποιηθεί και άλλα. Είμαστε σε μια ιστορική φάση που η ταυτότητα ενός σύγχρονου αριστερού κόμματος δεν είναι γραμμένη στην πέτρα. Συγκροτείται από πολλές παραδόσεις αλλά κυρίως από πρωτότυπες προσεγγίσεις. Την απάντηση π.χ. στην κλιματική κρίση δεν θα την βρούμε σε καμία παράδοση της πληθυντικής Αριστεράς. Κάτι ψέλλισε η ανανεωτική αλλά μέχρι εκεί. Να σκύψουμε λοιπόν πάνω στον προγραμματικό μας λόγο γιατί έτσι θα σφυρηλατήσουμε ένα κόμμα πολιτικής και προγραμματικής ενότητας.
* Για πολλά χρόνια η Κεντροαριστερά υπερασπιζόταν τη θέση ότι ζητήματα όπως οι εργασιακές σχέσεις, το ασφαλιστικό σύστημα, η φορολογία του κεφαλαίου, πρέπει να προσεγγίζονται με ρεαλισμό και με «εκσυγχρονιστικό» πνεύμα, μακριά από «αριστερές ιδεοληψίες». Θεωρείς ότι η αντίληψη αυτή έχει ξεπεραστεί;
Και αυτή και της άλλης Αριστεράς. Η σοσιαλδημοκρατία, αμήχανη μπροστά στην αναπότρεπτη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης, προσπάθησε να την αντιμετωπίσει με δημοκρατικό έλεγχο της παγκοσμιοποίησης, νόμο Τόμπιν και άλλα. Τα σάρωσε όλα η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Ιστορικά κόμματα εξαερώθηκαν ή μεταλλάχθηκαν και η κοινωνική τους βάση μετατοπίστηκε προς διάφορες κατευθύνσεις. Μέσα σε αυτή τη διαδικασία, σε συμβολικό επίπεδο, ηγέτες όπως ο Μπλερ, ο Σρέντερ, εσχάτως και ο Γκάμπριελ, έδωσαν το χειρότερο παράδειγμα ζωής υπηρετώντας οικονομικούς κολοσσούς, στυλοβάτες του συστήματος. Κάποια κόμματα συνειδητοποίησαν το αδιέξοδο, ριζοσπαστικοποίησαν τον προγραμματικό τους λόγο, συμμάχησαν με την άλλη Αριστερά και έχουμε το ελπιδοφόρο ιβηρικό παράδειγμα.
Αλλά και στην άλλη Αριστερά τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν καλύτερα. Το αίτημα για αναδιανομή χωρίς μέριμνα για την παραγωγή αναπαράγει αντίστροφα το αδιέξοδο της σοσιαλδημοκρατίας. Κόμματα διαμαρτυρίας χωρίς κυβερνητική πρόταση περιθωριοποιήθηκαν. Από τον κανόνα ξέφυγαν μετά από ένα σημείο ο ΣΥΡΙΖΑ και οι Podemos, που κατόρθωσαν δυο πολύ σημαντικά πράγματα: να μην επιτρέψουν στην Ακροδεξιά να επωφεληθεί από την κρίση και να «λερώσουν» τα χέρια τους αναλαμβάνοντας σε δύσκολους καιρούς κυβερνητικές ευθύνες. Οι αυταπάτες που αναγνώρισε ότι είχε ο ΣΥΡΙΖΑ το πρώτο εξάμηνο του 2015 εν πολλοίς εδράζονταν σε αυτή την αδιέξοδη προσέγγιση.
Με τη σωρευμένη εμπειρία που έχουμε στην Ελλάδα και την Ευρώπη μπορούμε να διακηρύξουμε ότι θέλουμε ένα κόμμα και της ριζοσπαστικής και της κυβερνώσας Αριστεράς. Δεν υπάρχει η παραμικρή αντίφαση. Θέλουμε ένα κόμμα ραχοκοκαλιά της προοδευτικής παράταξης
* Μια και αναφέρθηκες στην ευρύτερη προοδευτική παράταξη και με δεδομένο ότι οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με την απλή αναλογική -άρα εκ των πραγμάτων ανοίγει θέμα συμμαχιών-, να ρωτήσω: με το ΚΙΝ.ΑΛΛ. τι γίνεται; Έχει ρόλο στην ευρύτερη προοδευτική παράταξη;
Έχει, αρκεί να το θελήσει το ίδιο. Με το Κίνημα Αλλαγής οι σχέσεις έφτασαν στο ναδίρ. Έριξε άφθονο τσιμέντο στο αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο, οδήγησε σε παροξυσμό τις σχέσεις των δύο κομμάτων, αντιμετώπισε βίαια τη Συμφωνία των Πρεσπών και άλλα πολλά.
Με τον Τσίπρα πρωθυπουργό, η διακηρυγμένη γραμμή των «ίσων αποστάσεων» φάνταζε μια καλή ιδέα για να κρατήσει όρθιο το ΚΙΝ.ΑΛΛ. μέσα στις μυλόπετρες της πόλωσης. Με τον Μητσοτάκη στο Μαξίμου η εμμονή στην αντίληψη του διμέτωπου είναι συνταγή πολιτικής αυτοκτονίας.
* Και τι μπορεί να γίνει;
Βήμα το βήμα. Να δανειστώ ένα σχήμα από την εξωτερική πολιτική και τα ελληνοτουρκικά. Πρώτα «μη πόλεμος». Μετά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, μετά διερευνητικές συνομιλίες και στο τέλος Χάγη. Μεταφράζοντας στην εσωτερική πολιτική τα δύο τελευταία βήματα σημαίνει: κοινή προγραμματική βάση και κυβέρνηση των προοδευτικών δυνάμεων. Σήμερα, που δεν έχει καν ολοκληρωθεί το πρώτο βήμα, όλο αυτό φαντάζει σενάριο πολύ μακρινό.
Η πολιτική όμως είναι γεμάτη από εκπλήξεις και απότομες επιταχύνσεις. Να επισημάνω ότι σε όλες τις τελευταίες ομιλίες του ο Αλέξης Τσίπρας τονίζει με έμφαση ότι μετά τις εκλογές θα υπάρξει οπωσδήποτε κυβέρνηση των προοδευτικών δυνάμεων, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία δεν μονοπωλεί το σύνολο της παράταξης. Πόσο πιο καθαρά να το πει;
Πρέπει να γίνουν πολλά ώστε ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝ.ΑΛΛ. να εγκαινιάσουν μια νέα περίοδο, απαλλαγμένη από τις εκατέρωθεν φοβίες και τις αμοιβαίες δαιμονοποιήσεις. Το πιο σημαντικό είναι να γίνει συνείδηση ότι η διάκριση μεταξύ της προόδου και της συντήρησης εξακολουθεί να παραμένει πεισματικά παρούσα. Και προφανώς η εποχή «μη πολέμου» δεν συνεπάγεται ούτε τη δορυφοροποίηση του ΚΙΝ.ΑΛΛ. ούτε την πασοκοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ. Σηματοδοτεί την αναγκαστική συνύπαρξη δυο κομμάτων με ιστορικό αντιπαλότητας, που όμως προσπαθούν να γυρίσουν σελίδα.
* Παραμένεις σταθερός στην υπεράσπιση μιας εξωτερικής πολιτικής που δεν θα δεσμεύεται από τις ιδεοληψίες και τα στερεότυπα του υπερπατριωτισμού. Θεωρείς ότι έφτασε η ώρα για τον αναπροσανατολισμό της εξωτερικής πολιτικής; Θεωρείς ότι υπάρχουν και διαφορετικές προσεγγίσεις στο πλαίσιο του νέου εγχειρήματος; Και αν ναι, υπάρχει σημείο σύνθεσης;
Σε εποχή ρευστότητας και ανατροπής των γεωπολιτικών δεδομένων στην ευρύτερη περιοχή, επιβάλλεται ο αναπροσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής.
Το πρώτο βήμα για τον αναπροσανατολισμό έγινε με τη Συμφωνία των Πρεσπών, τη χρησιμότητα της οποίας σπεύδουν τώρα να αναγνωρίσουν οι υποκριτές επικριτές της. Το πνεύμα των Πρεσπών πρέπει να διαπεράσει την εξωτερική πολιτική της χώρας. Να προχωρήσουμε σε πρωτοβουλίες εγκαταλείποντας μια αδιέξοδη και επικίνδυνη πολιτική παραπομπής όλων των προβλημάτων στο μέλλον, επειδή «τώρα δεν είναι η κατάλληλη στιγμή». Μια στιγμή που έτσι δεν θα έρθει ποτέ. Αντιθέτως, η αναβλητικότητα φέρνει πιο κοντά ένα θερμό επεισόδιο με ένα γείτονα που ασκεί αναθεωρητική πολιτική και ο οποίος ούτε απομονωμένος ούτε αποδυναμωμένος είναι, όπως έδειξε και η διάσκεψη στο Βερολίνο.
Και δεν θα προχωρήσουμε αν δεν αντιμετωπιστούν στερεότυπα, αν δεν σπάσουν ταμπού, αν συνεχίσει η κοινή γνώμη να πιστεύει ότι το Διεθνές Δίκαιο μας δικαιώνει σε όλα τα επίμαχα ζητήματα. Ναι, υπάρχουν διαφορές και αυτό φαίνεται. Νομίζω ότι θα βρεθεί προωθητικό σημείο σύνθεσης, γιατί προσεγγίσεις «αριστερού εθνικισμού» είναι εξαιρετικά μειοψηφικές στις γραμμές μας.
* Μπορούμε να το προσεγγίσουμε όλο αυτό με παραδείγματα;
Να σας πω κάποια παραδείγματα όπου μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης, τα ΜΜΕ και κατά κανόνα δημαγωγοί πολιτικοί πίεζαν για ευχάριστες στα αυτιά αλλά καταστροφικές αποφάσεις. Άλλοτε τους πέρναγε, άλλοτε όχι. Οκτώ χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπέγραψε το «Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας, Ουδετερότητας, Συνδιαλλαγής και Διαιτησίας». Προσέξτε μία - μία τις λέξεις. Σήμερα όποιος τις χρησιμοποιεί θεωρείται ενδοτικός. Το 1960 ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν διέπραξε προδοσία με τις συνθήκες Ζυρίχης και Λονδίνου. Δεν υπήρχε εναλλακτική λύση. Αντιθέτως, ο Μακάριος διέπραξε μέγα σφάλμα ανακινώντας το 1963 με «τα 13 σημεία» την ανέφικτη τροποποίηση του κυπριακού συντάγματος.
Ο Κώστας Σημίτης συνέδεσε εύστοχα τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Τουρκίας με την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. και παράλληλη επίλυση του Κυπριακού. Αντιθέτως, ήταν λάθος η απόρριψη του Σχεδίου Ανάν και ο τορπιλισμός από μέρους της κυπριακής ηγεσίας της λύσης Γκουτιέρες στο Κρανς Μοντανά. Και, τέλος, ήταν επωφελής για τη χώρα και την ειρήνη στα Βαλκάνια η Συμφωνία Τσίπρα - Ζάεφ στις Πρέσπες.
* Πολλά παραδείγματα από το Κυπριακό...
Ναι, γιατί αυτός είναι ο πυρήνας των ελληνοτουρκικών διαφορών. Είναι επείγον να προτάξει η κυπριακή ηγεσία την επίλυση του Κυπριακού και να απομακρυνθεί από τις ευχάριστες στα αυτιά αυταπάτες ότι διά των εξορύξεων θα δημιουργήσει αρραγές διεθνές μέτωπο προστασίας της Κύπρου. Το αντίθετο συμβαίνει και εκούσα - άκουσα εμπλέκεται και η Ελλάδα. Η τελευταία μετωπική σύγκρουση του Ακιντζί με τη μητέρα πατρίδα αποδεικνύει πόσο μυωπική είναι η διαχρονική προσπάθεια παραγκωνισμού των Τουρκοκυπρίων.
* Το προσφυγικό - μεταναστευτικό πρόβλημα οδηγεί σε εκρήξεις. Ποια πρέπει να είναι η στάση του κόμματος;
Παντού στην Ευρώπη το προσφυγικό - μεταναστευτικό είναι το πολιτικό όχημα της Ακροδεξιάς. Αυτό γίνεται και εδώ, όχι μόνο με τους πολιτικούς μασκαράδες στα δεξιά της Ν.Δ. αλλά και με τη συμπαγή ακροδεξιά εθνικιστική πτέρυγα της Ν.Δ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το παραλήρημα του Άδωνι Γεωργιάδη. «Κουνούπι να μην περάσει». Είναι ο αντιπρόεδρος της Ν.Δ. Προσκείμενοι στη Ν.Δ. είναι ο περιφερειάρχης στο Βόρειο Αιγαίο και οι αιρετοί στα νησιά, που τροφοδοτούν τον ξενοφοβικό παροξυσμό, όπως και οι αιρετοί στην ενδοχώρα, που αντιμάχονται την αποσυμφόρηση των νησιών.
Το πρόβλημα δεν έχει εύκολη λύση και την κατάσταση επιδείνωσε η διγλωσσία της Ν.Δ., που έταξε στους νησιώτες αποσυμφόρηση και στην ενδοχώρα ότι «πόδι ξένου δεν θα πατήσει». Εδώ όμως έχουμε να κάνουμε με ανθρώπινες ζωές. Ουμανισμός, αλληλεγγύη, είναι αδιαπραγμάτευτες αξίες της Αριστεράς. Η προστασία των προσφύγων -που θέλουν να τους κάνουν τον βίο αβίωτο- είναι η πρώτη μας προτεραιότητα. Μετά η αποσυμφόρηση των νησιών. Δεν μπορούμε να ζητάμε την αναλογική κατανομή των προσφύγων σε όλη την Ευρώπη και εδώ να την αρνούμαστε. Μέχρι να αλλάξει η Συμφωνία του Δουβλίνου και η Συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας θα περάσει χρόνος.
* Να τελειώσουμε όπως αρχίσαμε, με το συνέδριο. Τι λες για το όνομα του κόμματος;
Νομίζω ότι τα πράγματα είναι πολύ απλά. Περίπου αυτονόητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι brand name. Ουδείς διανοήθηκε να το αμφισβητήσει. Είναι κοινή περιουσία όλων μας. Όλοι επίσης συνομολογούμε ότι πάμε σε ένα συνέδριο συνέχειας και τομής και ότι το κόμμα που θα προκύψει θα είναι η ραχοκοκαλιά της προοδευτικής παράταξης.
Ε, όλα αυτά πρέπει να αποτυπώνονται στο όνομα με την προσθήκη λίγων λέξεων. Εδώ και ένα χρόνο οι πολίτες έμαθαν και αποδέχθηκαν στην πράξη το όνομα ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία.
