Του Leeor Fink*
Στις 24 Σεπτεμβρίου του 2017 το SPD επλήγη από το χειρότερο εκλογικό του αποτέλεσμα στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Αφού έλαβε το 20,5% των ψήφων, ο υποψήφιος για την Καγκελαρία Martin Schulz, ανακοίνωσε ότι ήταν ένα καθαρό μήνυμα από τους ψηφοφόρους να εγκαταλειφθεί η «Μεγάλη Συμμαχία» με το CDU και το CSU υπό την Μέρκελ: «Η συνεργασία μας με το CDU και το CSU τελειώνει με τα σημερινά αποτελέσματα». Εκείνη την εποχή, το SPD υιοθετούσε τη θέση ότι η αναγέννηση του κόμματος θα πρέπει να έρθει μέσω μιας θητείας στον πάγκο της αντιπολίτευσης. 171 μέρες πήρε στο SPD να ξανασυμμαχήσει με τη Μέρκελ, έπειτα από την κατάρρευση των διαπραγματεύσεων της Ένωσης (CDU και CSU) με τους Πράσινους και με τους Φιλελεύθερους του FDP. Πολλές αφηγήσεις αναπτύχθηκαν για να εξηγηθεί αυτή η απόφαση σε μέλη και ψηφοφόρους του κόμματος. Αφενός, ακόμα μια εκλογική αναμέτρηση θα είχε το ρίσκο το AfD, το οποίο καθιερώθηκε για πρώτη φορά ως το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα στο Κοινοβούλιο, να λάβει ακόμα μεγαλύτερο ποσοστό. Επιπροσθέτως, η ηγεσία του κόμματος έπεισε, κυρίως τον εαυτό της, πως έδειχνε πολιτική υπευθυνότητα με τη συμμετοχή της για μια ακόμη φορά στη Μεγάλη Συμμαχία. Η «Ευθύνη» έγινε το κύριο πολιτικό χαρακτηριστικό τους, περίπου όπως η Περιβαλλοντική Ευαισθησία για τους Πράσινους ή η Αλληλεγγύη για την Αριστερά. Η μεγαλύτερη ανησυχία ήταν αν το 20,5% ήταν το κατώτερο εκλογικό όριο που μπορούσε να φτάσει το SPD. Βεβαρημένη από μια ταραχώδη εκστρατεία και έναν υποψήφιο που έχασε, η ηγεσία του κόμματος φοβήθηκε ένα ακόμα χειρότερο αποτέλεσμα.
Ωστόσο, οι μέρες που οδήγησαν στην απόφαση της εκ νέου συμμαχίας με τη Δεξιά αποκάλυψαν ένα ριζοσπαστικό χαρακτήρα εντός του SPD. Ο αρχηγός των Νέων Σοσιαλιστών του κόμματος, o Kevin Kühnert, ηγήθηκε της καμπάνιας ενάντια στην πρόθεση της ηγεσίας του κόμματος να ξανασυμμαχήσει με την κυβέρνηση της Μέρκελ. Η συμμετοχή του στη διαδικασία του εσωτερικού διαλόγου του κόμματος έδειξε ότι πολλά μέλη στη βάση του κόμματος γνώριζαν τι προκάλεσε την πτώση του: η απώλεια της χρησιμότητας. Ο Kühnert έγινε πρόσφατα εξέχων υποστηρικτής της εκλογής των Norbert Walter - Borjans και Saskia Esken ως από κοινού ηγέτες του SPD. Κατά κάποιο τρόπο, το SPD χρειάστηκε να κάνει ένα μεγάλο βήμα προς το κέντρο, προκειμένου να ξαναβρεί ένα νέο πυρήνα ηγεσίας, ο οποίος δε θα φοβόταν να κάνει μια αριστερή κοινωνική στροφή.
Ο Norbert Walter-Borjans έχει ολοκληρώσει τη διδακτορική του διατριβή στην οικονομία και ήταν πρώην Υπουργός Οικονομίας στο κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Με την ιδιότητας του ως Υπουργός κυνήγησε τη φοροδιαφυγή και τις οικονομικές απάτες. Η πιο αξιοσημείωτη πράξη του ήταν η απόκτηση «CD φορολογικών απατών» (Λίστα Μπόργιανς), που περιείχε ονόματα κατόχων τραπεζικών λογαριασμών σε φορολογικούς παραδείσους, όπως η Ελβετία. Η Saskia Esken ασχολείται με την πληροφορική και γνωρίζει τις πολιτειακές και νομικές προκλήσεις του διαδικτύου. Επιπλέον, αντιτίθεται σε πολλές πτυχές του συστήματος κατά της ανεργίας «Hartz IV» και ειδικότερα στις κυρώσεις που επιβάλλονται στους ανέργους, εάν δεν είναι σε θέση να (επαν)εισέλθουν στην απασχόληση. Μαζί συνθέτουν ένα ασυνήθιστο δίδυμο, επικρίνοντας το μεγάλο συνασπισμό και τη διάβρωση του κράτους πρόνοιας.
Εναντίον τους ήταν ο Olaf Scholz και η Klara Geywitz. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών και πρώην δήμαρχος του Αμβούργου είναι γνωστός ως ένας από τους πιο δραστήριους υποστηρικτές υπέρ των μεταρρυθμίσεων «Agenda 2010» και «HartzIV». Ως δήμαρχος του Αμβούργου, επικρίθηκε τόσο από τους συντηρητικούς όσο και από την Αριστερά για τα γεγονότα στη σύνοδο κορυφής της G20 στο Αμβούργο (2017). Η επιμονή του για το «BlackZero», που σημαίνει ότι η Γερμανία δεν πρέπει να δημιουργήσει νέο χρέος, επικρίθηκε τόσο εντός όσο και εκτός του κόμματος. Η Klara Geywitz ήταν η λιγότερο εξέχουσα υποψήφια από το δίδυμο, γνωστή για την αφοσίωσή της στην ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και την υποστήριξή της στις προαναφερθείσες μεταρρυθμίσεις.
Αφού τα δύο δίδυμα πέρασαν μετά από την πρώτη ψηφοφορία στο δεύτερο γύρο, τα μέλη του κόμματος έπρεπε να αποφασίσουν ποιους προτιμούν. Προτίμησαν τους Esken και Walter-Borjans με πλειοψηφία 53%. Στη συνδιάσκεψη του κόμματος του SPD την περασμένη Παρασκευή (6/12), εκλέχθηκαν επίσημα με 75,9% και 89,2% των ψήφων των αντιπροσώπων. Μετά την εκλογή τους, δήλωσαν ότι το SPD θα πρέπει να αλλάξει υπέρ της ατζέντας του τη συμμαχία του με το CDU και το CSU, καθώς η συμφωνία για το Μεγάλο Συνασπισμό δεν είναι γραμμένη σε πλάκες. Ως πρώτο μέτρο θέλουν να εισαγάγουν την κοινωνική ασφάλιση για τα παιδιά, αλλά και να αυξήσουν τον ελάχιστο μισθό στα 12 ευρώ (από το 2020 υποτίθεται ότι θα είναι 9,35 ευρώ ανά ώρα). Επιθυμούν ιδιαίτερα να μεταρρυθμίσουν το σύστημα HartzIV, για να διευκολύνουν τους ανέργους, να φέρουν τη Γερμανία στην ψηφιακή εποχή, να γίνουν πιο περιβαλλοντικοί, και να ξεφύγουν από την έννοια του «BlackZero» του Scholz.
Σε όλη την Ευρώπη, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ξανακερδίζουν αυτοπεποίθηση, επiστρέφοντας σε μια αριστερή ατζέντα. Οι Εργατικοί του Corbyn στη Βρετανία θα μπορούσαν να γίνουν και πάλι το μεγαλύτερο κόμμα στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Στην Πορτογαλία, το σοσιαλδημοκρατικό Partido Socialista κέρδισε τις πρόσφατες εκλογές. Το ίδιο συνέβη και στη Φινλανδία και στην Ισπανία. Στις ΗΠΑ, ο Bernie Sanders είναι επικεφαλής ενός ουσιαστικά σοσιαλδημοκρατικού προγράμματος. Αυτές οι πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες ξαναβρήκαν το ριζοσπαστισμό στην Σοσιαλδημοκρατία, βρήκαν επίσης ανταπόκριση από τους ψηφοφόρους. Έκαναν και πάλι τη Σοσιαλδημοκρατία αριστερή.
Αν και η αισιοδοξία για το μέλλον του κόμματος, υπό την ηγεσία του νέου διδύμου, έγινε αισθητή σε όλους τους αριστερούς κύκλους στη Γερμανία, οι δημοσκοπήσεις εξακολουθούν να είναι ανησυχητικές. Την τελευταία Κυριακή το SPD θα κέρδιζε το 16%, τάση ελαφρά ανοδική σε σχέση με πριν την εκλογή της Esken και του Walter-Borjan. Πράγματι, η επαναφορά της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων δεν είναι μόνο ζήτημα πολιτικού προσωπικού. Το SPD πρέπει να ξανακερδίσει το ενδιαφέρον του ως κόμμα που θα αγωνιστεί για τα κοινωνικά δικαιώματα και την ευημερία και, τελικά, θα αμφισβητήσει την πολιτική σχέση με την Ένωση. Τα βήματα για την ανάκαμψη του περνούν από την αύξηση του κατώτατου μισθού, την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων και μια κοινωνικά δίκαιη μετάβαση προς την πράσινη ενέργεια, την αντιμετώπιση της κατάστασης στη στέγαση και του ενοικίου στις πόλεις, την υιοθέτηση της ψηφιακής υποδομής, και -το σημαντικότερο- από την κατάργηση του Hartz IV και την αντικατάσταση του με ένα κοινωνικά δίκαιο σύστημα κατά της ανεργίας. Θα είναι μακρύς ο δρόμος για να αποκατασταθεί η ζημιά που προκλήθηκε στο κόμμα από τις πολιτικές του Gerhard Schröder και εκείνων που τον ακολούθησαν. Την περασμένη Παρασκευή το SPD έκανε το πρώτο βήμα.
* Πολιτικός Επιστήμονας
Μετάφραση: Βασίλης Ρόγγας
