Σε πρώτη ανάγνωση, πάντως, η επιμονή του Έλληνα πρωθυπουργού ότι το μνημόνιο συνεργασίας Τουρκίας - Λιβύης για τα θαλάσσια σύνορα παραβιάζει κατάφωρα το Διεθνές Δίκαιο δεν πτόησε την τουρκική πλευρά. Νωρίς χθες το απόγευμα το τουρκικό Κοινοβούλιο επικύρωσε το μνημόνιο, και δε με συνοπτικές διαδικασίες, καθώς μόλις μία ώρα νωρίτερα το σχετικό νομοσχέδιο είχε εγκριθεί από την επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης. Ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε.
Στην ψηφοφορία συμμετείχαν 306 από τους 600 συνολικά βουλευτές, 293 ψήφισαν υπέρ και 13 κατά. Αυτοί που τόλμησαν να απορρίψουν το μνημόνιο, σύμφωνα με την εφημερίδα “Birgun”, ήταν βουλευτές του HDP -από αυτούς που ακόμη κυκλοφορούν ελεύθεροι στη γείτονα.
Η ερμηνεία που επιχειρούν πολλοί αναλυτές -οι ίδιοι που βλέπουν την Τουρκία εντελώς απομονωμένη- είναι ότι η Άγκυρα βιάστηκε να επικυρώσει το μνημόνιο, μην τυχόν και το μετανιώσει η Λιβύη υπό την πίεση της διεθνούς κοινότητας. Ωστόσο η κυβέρνηση της -μισής- Λιβύης που υπέγραψε το μνημόνιο είναι μεν διεθνώς αναγνωρισμένη, αλλά δεν ελέγχει το κοινοβούλιο, το οποίο εδρεύει εκεί που κάνει κουμάντο η άλλη κυβέρνηση.
Αυτή που χαρακτήρισε το μνημόνιο “παράνομο”. Για τον Ερντογάν, όμως, το ζήτημα δεν είναι να τηρήσει κατά γράμμα τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου -ούτε στην περίπτωση που τον βολεύουν. Το ζήτημα είναι να δείξει εντός και εκτός, σε φίλους και εχθρούς, ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να αποκλειστεί από το ενεργειακό παιχνίδι στην ανατολική Μεσόγειο -δεν πρόκειται να αποδεχθεί τα όρια που της βάζει το Διεθνές Δίκαιο ούτε να αφήσει την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ και την Αίγυπτο να... αλωνίζουν. Δεν την ενδιαφέρει καν εάν πραγματικά υπάρχουν αξιοποιήσιμα κοιτάσματα. Το παν είναι να δείξει ότι η Τουρκία θα είναι εκεί.
Περί απομόνωσης
Όσο για την απομόνωση της Τουρκίας, δυστυχώς δεν είναι και τόσο απόλυτη. Το ΝΑΤΟ, ο Τραμπ, η Γερμανία και τα περισσότερα άλλα κράτη - μέλη της Συμμαχίας ένιψαν τας χείρας τους με την εξαίρεση της Γαλλίας, που ζήτησε από την Τουρκία να συμμορφωθεί με το Διεθνές Δίκαιο. Οι άλλοι σημαντικοί παίκτες που στάθηκαν στο πλευρό της Ελλάδας στο ζήτημα του μνημονίου ήταν η Κομισιόν, η Ρωσία, το Ισραήλ και η Αίγυπτος -και εν μέρει το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, που εξέφρασε την ανησυχία του για την κλιμάκωση της έντασης στην ανατολική Μεσόγειο.
Στο μεταξύ δόθηκε στη δημοσιότητα το μνημόνιο Τουρκίας - Λιβύης (αυτό που δεν έδωσε στο υπουργείο Εξωτερικών ο πρέσβης της Λιβύης στην Αθήνα, ο οποίος αναμένεται σήμερα να χαρακτηριστεί ανεπιθύμητος) από το CNN Turk, στο οποίο επισυνάπτονται δύο χάρτες για την υφαλοκρηπίδα και τις συντεταγμένες που συμφώνησαν οι δύο χώρες.
Από τους χάρτες γίνεται σαφές πως η Τουρκία δεν αποδέχεται ότι η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα έχουν ΑΟΖ - “τα θαλάσσια όριά μας εκτείνονται μέχρι την υφαλοκρηπίδα που κοιτάνε τα νησιά και τα νησιά δεν είναι ικανά να διακόψουν την προβολή της ακτογραμμής της Τουρκίας και να εμποδίσουν την υφαλοκρηπίδα της”, αναφέρεται στο σκεπτικό που συνοδεύει το μνημόνιο. Συνεπώς η συμφωνία Τουρκίας - Λιβύης αντίκειται στις πρόνοιες του Διεθνούς Δικαίου, όπως τονίζεται από την ελληνική πλευρά.
Ν. Παναγιωτόπουλος: Υπάρχουν περιθώρια συνεννόησης
Πάντως, η ελληνική κυβέρνηση κρατά χαμηλούς τους τόνους, με τον πρωθυπουργό να μην λέει επισήμως κουβέντα, πέρα από τις σύντομες δηλώσεις που έκανε μετά το πέρας της συνάντησής του με τον Ερντογάν και τον υπουργό Εξωτερικών να επιφυλάσσεται να τα πει στο Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής.
Ο μόνος υπουργός που έσπευσε να τοποθετηθεί πρωί - πρωί μετά την επιστροφή του από το Λονδίνο ήταν ο της Άμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος. Είπε, λοιπόν, ο Παναγιωτόπουλος (στον ΑΝΤ1) ότι κατά τη γνώμη του “υπάρχουν πλέον περιθώρια συνεννόησης με την Τουρκία”. Επί της ουσίας ο υπουργός Άμυνας -που παρευρέθηκε στη συνάντηση- μίλησε μόνο για το προσφυγικό, τονίζοντας ότι ο Μητσοτάκης ανέφερε στον Ερντογάν πως “οι τουρκικές λιμενικές αρχές δεν συνεργάζονται με τις ελληνικές και ότι αυτό δημιουργεί πρόσθετο πρόβλημα” κι ότι αναμένει “να υπάρξει βελτίωση”.
Αναφερόμενος στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (αυτός που τα είχε “παγώσει” επί δίωρο, για να τα “ξεπαγώσει” άρον - άρον πριν από τη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν) ο υπουργός Άμυνας είπε: «Συμφωνήσαμε ότι τα ΜΟΕ πρέπει να συνεχιστούν ως ένας δίαυλος επικοινωνίας, έστω και εν μέσω έντασης. Δεν βιαζόμαστε να δώσουμε απαντήσεις ως προς τις ημερομηνίες έναρξης των ΜΟΕ, αυτές θα εξαρτηθούν από πολλά».
Και στο ερώτημα τι θα κάνει η Ελλάδα εάν η Τουρκία αρχίσει τις γεωτρήσεις εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας ο Παναγιωτόπουλος απάντησε: «Μπορεί να έχουμε στείλει εμείς δικό μας γεωτρύπανο, πριν από μια πιθανή κίνηση της Τουρκίας... Αυτό μας προβληματίζει, αλλά δεν πρέπει να μας φοβίζει -κι αυτό το λέω ως υπουργός Άμυνας».
