Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
14.5°C19.6°C
3 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
13.5°C17.7°C
1 BF 73%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.3°C16.6°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.8°C18.0°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
16.3°C16.3°C
1 BF 65%
Το προοίμιο μιας εξέγερσης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Το προοίμιο μιας εξέγερσης

Οι υποχρεωτικές στρατεύσεις των φοιτητών τον Φεβρουάριο του 1973 και η κατάληψη της Νομικής

Του Ιλάν

Η πρώτη δημόσια μαζική εκδήλωση διαμαρτυρίας ενάντια στη Χούντα των συνταγματαρχών, στο προαύλιο και στα σκαλιά της γραμματείας του Πολυτεχνείου. Είχαν μόλις αρχίσει από το καθεστώς οι υποχρεωτικές στρατεύσεις των συνδικαλιστών φοιτητών. Ήταν 13 Φεβρουαρίου, εννιά μήνες πριν την τελική εξέγερση του Νοεμβρίου. Στη φωτογραφία φοιτητές των σχολών της Αθήνας στη συγκέντρωση. Χέρια υψωμένα. Αποφασισμένα. Ετοιμάζεται η κατάληψη της Νομικής.

Αρχές Φεβρουαρίου του ‘73, οι φοιτητές του Πολυτεχνείου αποφασίζουν αποχή. Η Χούντα απαντά στις 13 του μήνα με το νομοθετικό διάταγμα 1347, με το οποίο ο χουντικός υπουργός Εθνικής Άμυνας -ο ίδιος ο δικτάτορας Παπαδόπουλος δηλαδή- μπορεί να ανακαλεί τις αναβολές στράτευσης των φοιτητών που απείχαν από τα μαθήματα. Ήταν η θρυαλλίδα της έκρηξης. Την ίδια ημέρα γίνεται συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο. Την επομένη, άργησα να μπω. Η πύλη έκλεισε από την αστυνομία. Από το μπαλκόνι της Λεό, γωνία Στουρνάρη και Πατησίων, παρακολουθώ με φρίκη σαν θεατής τους μπάτσους να εισβάλλουν με πρωτόγνωρη βία και να συλλαμβάνουν τους 11 συνδικαλιστές φοιτητές που παραπέμφθηκαν σε δίκη - παρωδία. Παρά τις αντιδράσεις, κάπου 90 φοιτητές υποχρεώθηκαν να παρουσιαστούν στον στρατό. Ο στρατός σαν τιμωρία. Στις 21 Φεβρουαρίου, περί τους 4.000 φοιτητές μπαίνουν στο κτήριο της Νομικής, στη Σόλωνος. Οι πόρτες κλείνουν πίσω τους. Ο κόσμος συγκεντρώνεται απέναντι, στην Ακαδημίας: "Συμπαράσταση, λαέ!" φωνάζουν τα παιδιά απ’ την ταράτσα. Το βράδυ οι απέναντι ανάβουν κεριά υποστήριξης. "Είμαστε εδώ!". Οι ταξιτζήδες στη πιάτσα είναι χαφιέδες βαλμένοι απ’ την Ασφάλεια.

Ο χαφιές

Είναι ένας μπάτσος της ασφάλειας, "φυτευτός" ανάμεσά μας στη συγκέντρωση της 13ης Φεβρουαρίου στο Πολυτεχνείο. Παριστάνει τον φοιτητή αλλά δεν το μπορεί. Ξεχωρίζει σαν τη μύγα μες στο γάλα. Βρίσκομαι πίσω του, τον δείχνω στους ανυποψίαστους συναδέλφους. Ανοίγουμε πίσω του ένα σιωπηλό θυμωμένο ημικύκλιο, ο χαφιές αγωνιά.

Είναι η στιγμή που καταλαβαίνει ότι τον πήραμε χαμπάρι, ότι ο ρόλος του έχει ξεσκεπαστεί. Χλομιάζει, ιδρώνει, παρά το κρύο του Φεβρουαρίου. Λίγα λεπτά μετά, έφευγε διωγμένος πυξ-λαξ με τα χέρια σηκωμένα απειλητικά επάνω του, εκλιπαρώντας την ανοχή μας, ώς την πύλη της Πατησίων, μέσα σε γενική κατακραυγή. Πέφτουν και κάτι "ψιλές".

Για τα άλλα έχουν μιλήσει οι πρωταγωνιστές. Κι εγώ απλώς θυμάμαι αποκαθιστώντας τη στιγμή αυτή στον σωστό τόπο και χρόνο. Ήμουν εκεί…

Η Εξέγερση

Το Πολυτεχνείο δεν ήταν ένα, αλλά χιλιάδες. Όσοι οι νέοι μιας γενιάς. Όσα τα λεπτά των τριών αυτών ημερών. Όσες οι ημέρες μιας ολόκληρης επταετίας. Προέκυψε μέσα από χιλιάδες αλήθειες, χιλιάδες γιατί, χιλιάδες πώς, χιλιάδες μικρές ιστορίες και μικρές αφηγήσεις πολλών χιλιάδων ανθρώπων.

Προέκυψε από τη φαντασία και την τόλμη των νέων, κυρίως φοιτητών, μαθητών και εργαζομένων, από τη δίψα τους για ζωή, για ελευθερία. Ήταν ένας χώρος τελετουργικός, γεμάτος μαγεία και σαγήνη. Ένας σταθμός ζωντανών ανθρώπων με παλμό, με φαντασία και πάθος, με αντιθέσεις, με διαφωνίες, πανσπερμία θέσεων και συνθημάτων, σκοπών και προοπτικών.

Μια αρμονική σύνθεση χιλιάδων μικρών γεγονότων, χιλιάδων πράξεων αντίστασης και απελευθέρωσης, χιλιάδων επαναστάσεων. Με επαναστάτες με αιτία και χωρίς αιτία, όπου το καθετί έχει τους δημιουργούς του και τους πρωταγωνιστές του. Δεν σφύριζαν ποτέ όλοι μαζί την ίδια στιγμή τον ίδιο σκοπό, δεν φώναζαν το ίδιο σύνθημα. Εκτός από μία και μόνο στιγμή, εκείνη την ύστατη στιγμή.

Με μια "μικρή" καθυστέρηση πέντε ετών, ήταν ο απόηχος της μεγάλης πολιτισμικής έκρηξης, της μεγάλης επανάστασης των νέων του ’68 στη Δύση και στην Ανατολή, με τα κινήματα ειρήνης, δημοκρατίας και δικαιωμάτων, τα αντιδικτατορικά, αντιφασιστικά, αντιιμπεριαλιστικά κινήματα, τα κινήματα κριτικής, αμφισβήτησης και χειραφέτησης σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Η κατάληψη αυτή ήταν τρεις μέρες ερώτων, προσδοκιών, ελπίδων και ονείρων μιας "μεθυσμένης", ελεύθερης και ριζοσπαστικής νέας γενιάς.

Η εξέγερση δεν έγινε από τους πανταχού απόντες. Δεν έγινε από τους αφυδατωμένους και τους φυγόμαχους, από τους καιροσκόπους και τους χαμαιλέοντες. Τότε, όλοι αυτοί δεν κυκλοφορούσαν στους δρόμους, γιατί "τα ’σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά".

Ήταν όλοι αυτοί που πίστευαν ότι τα λεηλατημένα όνειρα από τη δικτατορία, τους Αμερικάνους και τους νατοϊκούς συμμάχους, έπρεπε να πάρουν εκδίκηση. Όλοι αυτοί που θεωρούσαν -και ακόμα θεωρούν- την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ανεξαρτησία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη, υπέρτατες και ζωτικές αξίες.

Όλοι αυτοί που θεωρούν τη λαϊκή κυριαρχία και τον αυτοπροσδιορισμό ενός λαού ως αναφαίρετο δικαίωμά του, τη συμμετοχή στα κοινά ως υποχρέωση και την πολιτική ενασχόληση ως ολοκλήρωση του ανθρώπου.

Όλες αυτές οι λέξεις είχαν τότε αντίκρισμα αλήθειας και ζωής. Πάντα, μέσα σ’ αυτές τις αντίξοες συνθήκες, αυτές οι λέξεις προϋποθέτουν μεγαλείο, γενναιότητα ψυχής. Σε ωθούν να αγωνίζεσαι και -ίσως, κάποτε- να πεθαίνεις για τους άλλους, προτάσσοντας το "εμείς" από το "εγώ".

Ερωτηματικά

Μήπως έχει έρθει το πλήρωμα του χρόνου να βρεθεί ένας άνθρωπος για να καταγράψει την αφήγηση μιας γενιάς, μιας ανεπανάληπτης, μιας δύσκολης εποχής; Ένας σκηνοθέτης για να αναπαραστήσει με απόλυτη αντικειμενικότητα τους χαρακτήρες, τη διαδρομή των εξεγερμένων, την εποχή τους; Τη ζοφερή πολύμηνη φυλάκισή τους στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, τα βασανιστήρια, το άγριο ξύλο, την φάλαγγα, τον "κύκλο με την κιμωλία", την ορθοστασία, την αϋπνία, χωρίς φαγητό, με ελάχιστο νερό, τη σωματική και ψυχική βία, τις κτηνώδεις ανακριτικές μεθόδους στο κελί της φυλακής, στο δωμάτιο του αναρρωτηρίου;

Στον Κυριάκο Σταμέλο (1953 - 2018)

Υστερόγραφο: Κώστα, ευχαριστώ.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL