Live τώρα    
16°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
11.2°C18.1°C
2 BF 63%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
14 °C
10.6°C16.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.0°C15.5°C
2 BF 63%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
14 °C
13.8°C16.4°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
9 °C
8.9°C14.6°C
0 BF 81%
Ο ιδεότυπος του δεξιού πολιτικού
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο ιδεότυπος του δεξιού πολιτικού

Του Νικόλα Κουντούρη*

Παρακολουθώντας τις κοινοβουλευτικές συζητήσεις το τελευταίο διάστημα, μπορεί κανείς να παρατηρήσει μία ομαδοποίηση τύπων ή κατηγοριών πολιτικής επικοινωνίας, εντός των οποίων οι πολιτικές συμπεριφορές θα μπορούσαν να παραπέμπουν σε ένα διακριτό ιδεότυπο δεξιού πολιτικού. Μετά από τις πρόσφατες εκλογές, προφανώς, στη Βουλή έχει μεγαλώσει ο πολιτικός χώρος της Δεξιάς και η λεγόμενη «δεξιά πολυκατοικία» έχει αποκτήσει νέους ενοίκους, και εντός της Νέας Δημοκρατίας, αλλά και μέσα στην Ελληνική Λύση. Ταυτόχρονα, και αρκετοί εξωκοινοβουλευτικοί υπουργοί της νέας κυβέρνησης έχουν πολύ ισχυρές δεξιές καταβολές, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή ο κυρίαρχος κοινοβουλευτικός λόγος να φέρει ένα σκληρό δεξιό και συντηρητικό αποτύπωμα.

Όλα αυτά είναι γνωστά, όμως το ενδιαφέρον στην υπόθεση αυτή είναι ότι στην καθημερινότητα της έκφρασής του αυτός ο δεξιός κοινοβουλευτικός λόγος συναντά ιδεότυπους πολιτικών φυσιογνωμιών, οι οποίες συμβαδίζουν στιλιστικά μαζί του. Ποιος είναι λοιπόν ο ανθρωπολογικός τύπος του δεξιού πολιτικού στη Βουλή σήμερα; Πράγματι, αν υπήρχε ένας σατυρικός σκιτσογράφος θα μπορούσε να σχεδιάσει άνετα μία καρικατούρα, ένα «δεξιό είδωλο», καθρέφτη των όσων βλέπουμε.

Καταρχάς, ο δεξιός πολιτικός φέρει πάντοτε «σοβαρό» κοστούμι σκούρου χρώματος, με αντίστοιχα σκουρόχρωμη γραβάτα. Αναφερόμαστε σε άνδρες πολιτικούς, γιατί και στην κοινοβουλευτική σύνθεση της ΝΔ και σε εκείνη της Ελληνικής Λύσης, αλλά και στη σύνθεση της κυβέρνησης, οι άνδρες πλειοψηφούν συντριπτικά (ίδιον του συγκεκριμένου ιδεότυπου;). Δεύτερον, έχει χαρακτηριστική στιλιστική κατεύθυνση στην κίνηση και τον λόγο του, η οποία αναπαράγεται και κλωνοποιείται ανεξάρτητα από τα πρόσωπα. Τρίτον και βασικότερον, έχει θέματα που προτιμά, με τα οποία αρέσκεται να αλληλεπιδρά και που τα συνοδεύει με απλοϊκά στερεότυπα, ρηχά και διαρκώς επαναλαμβανόμενα.

Αν παρακολουθήσουμε την εξέλιξη του κοινοβουλευτικού έργου αυτό το διάστημα θα διαπιστώσουμε εύκολα το αληθές της παραπάνω περιγραφής. Ο κατάλογος των ομιλητών της ευρύτερης Δεξιάς γιγαντώνεται, όταν σε ένα νομοσχέδιο εντάσσεται ένα άρθρο π.χ. για τους σημαιοφόρους στα σχολεία ή για την κατάργηση του ακαδημαϊκού ασύλου. Με την ευκαιρία αυτών των άρθρων θα δει κανείς να σχηματίζεται μία επετηρίδα από «δεινούς» ομιλητές της Δεξιάς. οι οποίοι επαναλαμβάνουν το ίδιο non paper, με τον ίδιο στόμφο και με την ίδια κίνηση σώματος, μέσα από το ίδιο κοστούμι! Αντίστοιχη συμπεριφορά παρατηρεί κανείς και σε κάποιο νομοσχέδιο που «προωθεί» τις επενδύσεις, όπου οι δεξιοί γκουρού της ανάπτυξης ξεδιπλώνουν από το βήμα της Βουλής τις μαγικές τους αναπτυξιακές λύσεις, επαναλαμβάνοντας και πάλι κλισέ που προέρχονται κι αυτά από κάποιο non paper.

Εκεί όμως που τα αστεία πραγματικά τελειώνουν είναι όταν η συζήτηση αφορά τον «ξένο», το «μετανάστη», τον «άλλο» γενικότερα. Στην περίπτωση αυτή, κάτω από το δεξιό κοστούμι αναδύεται το ξενοφοβικό τέρας του non paper. Τα κλισέ είναι εξίσου απλοϊκά, αλλά ταυτόχρονα και πολύ επικίνδυνα. Ο στόμφος με τον οποίο εκφράζεται η αδημονία για «κλειστά κέντρα», για «επιστροφές», για τους «ξένους που απειλούν τα σπίτια μας», «για υγειονομικές βόμβες», για «τρομοκράτες», για την ‘Ελλάδα που έχει γίνει ξέφραγο αμπέλι», δένει αρμονικά με το χαιρέκακο ύφος δηλώσεων του στιλ «επιτέλους φυλάμε τα σύνορά μας» ή του τύπου «όποιος περνάει τα σύνορα θα κρατείται». Μέσα σε αυτό τον ορυμαγδό ξενοφοβίας όλες οι λύσεις είναι ευπρόσδεκτες και ο καθένας πλειοδοτεί σε ρατσισμό έναντι του άλλου. «Να μην φοβόμαστε να μιλάμε για επαναπροωθήσεις», επισημαίνουν κάποιοι σε κάθε ευκαιρία. Άλλοι συμπληρώνουν «να κρατούνται σε έρημα νησιά οι λαθρομετανάστες», ονειρευόμενοι προφανώς τις παλιές ημέρες του κρατικού τρόμου.

Όμως, αυτός ο παροξυσμός δεν έρχεται μόνος του. Καθίσταται ο κοινός τόπος της δεξιάς ρητορικής και συνοδεύεται από μία προσπάθεια παραχάραξης της ιστορίας, στα όρια της νεοφιλελεύθερης γελοιότητας. Μάθαμε το τελευταίο διάστημα ότι το ελληνικό «Όχι» σηματοδότησε την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, άσχετα εάν ο πόλεμος είχε ξεκινήσει ένα χρόνο νωρίτερα. Η Υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε, επίσης, ότι το «Όχι» του 1940 αφορούσε την αντίδραση στο «λαϊκισμό» και όχι στο φασισμό. Αντίστοιχα «μαργαριτάρια» κι από την Υφυπουργό Εργασίας, η οποία είδε στον αγώνα ενάντια στον κατακτητή μία διαχρονική έφεση του έθνους στον «εθελοντισμό»! Κατά τα άλλα, όλοι οι δεξιοί λογαριασμοί κοινωνικής δικτύωσης μάζευαν κλικ στις παρελάσεις για την «ατσάλωση του ηθικού του έθνους» και μετά φωτογραφίες στις καφετέριες προς άγρα και πιο συμβατικών ψήφων...

Ο ιδεότυπος του δεξιού πολιτικού αποτελεί, λοιπόν, ένα κακό δείγμα «μάθησης μέσω μίμησης» και σε στιλιστικό επίπεδο και σε επίπεδο ιδεολογικής αναπαραγωγής. Το ερώτημα που θα έθετε εδώ ένας επαγγελματίας της πολιτικής επικοινωνίας είναι γιατί αυτό το πολιτικό στιλ αναπαράγεται διαρκώς, αφού η κοινωνία τελικά δεν το ανέχεται για πολύ; Γιατί ο ενδυματολογικός κώδικας δεν σπάει τα κλισέ; Γιατί ο πολιτικός λόγος δεν διαφοροποιείται; Γιατί τα επιχειρήματα δεν εμπλουτίζονται ποτέ; Γιατί η ρητορική της καταπίεσης, του πόνου, του καταναγκασμού και της καταστολής έλκουν τόσο πολύ τους πολιτικούς της Δεξιάς; Είναι δείγμα προσαρμογής σε ένα κοινό που επιζητά αυτή την πολιτική συμπεριφορά; Είναι επειδή, όπως στο γνωστό ανέκδοτο, «ψάχνω αυτό που έχασα εδώ, όχι επειδή έχω την αίσθηση ότι μπορεί να βρίσκεται κάπου κοντά, αλλά απλώς επειδή εδώ έχει φως»; Η ανάλυση του ιδεότυπου του δεξιού πολιτικού έχει ακόμα πολλά να μας αποκαλύψει...

* Δρ. Πολιτικής Επιστήμης

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL