"Οι εργολάβοι τρίβουν τα χέρια τους μετά την εξαγγελία του πρωθυπουργού" λέει ο καθηγητής Γιάννης Μυλόπουλος, πρώην πρόεδρος της Αττικό Μετρό, χαρακτηρίζοντας "ολέθρια" την εξαγγελία για την απόσπαση των σπουδαίων αρχαιοτήτων από το σταθμό Βενιζέλου του μετρό Θεσσαλονίκης. "Με το υπάρχον χρονοδιάγραμμα, οι δώδεκα από τους δεκατρείς σταθμούς του μετρό της Θεσσαλονίκης θα δίνονταν στο τέλος του '20, ενώ αυτός της Βενιζέλου στο τέλος του 2023. Αυτή η δυνατότητα καταργείται με την απόσπαση των αρχαιοτήτων, γιατί από τη στιγμή που θα αρχίσει η εκσκαφή του σταθμού το τρένο δεν θα μπορεί να περνάει απ' αυτόν" επισημαίνει, ενώ παράλληλα διαψεύδει τον υπουργό Υποδομών αλλά και την υπουργό Πολιτισμού που ισχυρίζεται ότι στο ΥΠΠΟΑ δεν υπάρχει φάκελος για το μετρό Θεσσαλονίκης.
Ο Γιάννης Μυλόπουλος αναδεικνύει τις ανακρίβειες της κυβερνητικής ρητορικής και εξηγεί ανάγλυφα τους κινδύνους για τις αρχαιότητες, για την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης του μετρό και τις επιπτώσεις στην πόλη και τους πολίτες της Θεσσαλονίκης που προκύπτουν από την ανατροπή του υπάρχοντος σχεδιασμού.
Συνέντευξη στην Πόλυ Κρημνιώτη
* Τι σημαίνει για τη Θεσσαλονίκη, τους πολίτες, και τις αρχαιότητες η πρωθυπουργική εξαγγελία;
Αυτή η εξαγγελία είναι ολέθρια για τέσσερις κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι ότι με την απόσπαση τίθεται σε κίνδυνο το μοναδικό αρχαιολογικό συγκρότημα που έχει βρεθεί στη Βενιζέλου. Για να γίνει σαφές για τι αξίας εύρημα μιλάμε και γιατί τίθεται σε κίνδυνο με την απόσπαση, πρέπει να πούμε ότι πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο και αναπόσπαστο τμήμα της ρωμαϊκής και μετέπειτα βυζαντινής καρδιάς της πόλης της Θεσσαλονίκης, που εκτείνεται σε δύο στρέμματα. Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα οικιών, καταστημάτων πλακόστρωτων δρόμων, του κεντρικού δρόμου Decumanus maximus και του κάθετου Cardo, υδραυλικών έργων και ενός τετράπυλου μνημείου αντίστοιχου της αψίδας του Γαλερίου.
Το πολύπλοκο και το σύνθετο του συμπλέγματος καθιστά την απόσπαση καταστροφική για την ακεραιότητα και τον ολοκληρωμένο χαρακτήρα του. Ειρήσθω εν παρόδω, το αρχαιολογικό συγκρότημα της Βενιζέλου είναι ό,τι πιο σημαντικό έχει βρεθεί στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια αρχαιολογικών ανασκαφών και έχει χαρακτηριστεί από αρχαιολόγους διεθνώς ισάξιο της ιταλικής Πομπηίας. Πέραν του γεγονότος ότι δεν θέτεις σε κίνδυνο ό,τι πιο πολύτιμο και σημαντικό διαθέτεις, το συγκρότημα αυτό δίνει προστιθέμενη αξία στην πολιτιστική ταυτότητα της Θεσσαλονίκης και με την κατάλληλη ανάδειξη μπορεί να γίνει ισχυρό τοπόσημο της πόλης, τονώνοντας παράλληλα και την οικονομική της ανάπτυξη.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η λύση της απόσπασης προκαλεί χρονική καθυστέρηση της παράδοσης του μετρό Θεσσαλονίκης κατά τουλάχιστον 2,5 χρόνια. Αυτό συμβαίνει πρώτον γιατί θα πρέπει να ξηλωθεί ό,τι έχει γίνει μέχρι σήμερα, να γίνουν καινούριες μελέτες, να βγουν καινούργιες γνωμοδοτήσεις από το ΚΑΣ και στη συνέχεια υπουργικές αποφάσεις, καθώς επίσης και μια επιπρόσθετη αρχαιολογική ανασκαφή 3,5 μέτρα κάτω από το δάπεδο των αρχαιοτήτων σε όλη την έκταση των δύο στρεμμάτων, για την οποία δεν υπήρχε υποχρέωση να εκτελεστεί εφόσον τα αρχαία παρέμεναν στη θέση του. Πέραν αυτού υπάρχει ακόμα ένας σημαντικός λόγος που προκαλεί καθυστέρηση στην παράδοση του συνολικού έργου. Η κατά χώρα ανάδειξη των αρχαιοτήτων, με την εφαρμογή της μεθόδου NATM, έδινε τη δυνατότητα να περνά το τρένο μέσα από τον σταθμό Βενιζέλου χωρίς να σταματά, πολύ πριν την ολοκλήρωση του σταθμού. Γι' αυτό άλλωστε και με το υπάρχον χρονοδιάγραμμα, οι δώδεκα από τους δεκατρείς σταθμούς του μετρό της Θεσσαλονίκης θα δίνονταν στο τέλος του '20 ενώ αυτός της Βενιζέλου στο τέλος του 2023.
Αυτή η δυνατότητα καταργείται με την απόσπαση των αρχαιοτήτων, γιατί από τη στιγμή που θα αρχίσει η εκσκαφή του σταθμού το τρένο δεν θα μπορεί να περνάει απ' αυτόν. Γι' αυτό άλλωστε ο πρωθυπουργός αναγκάστηκε να εξαγγείλει ότι η παράδοση του συνόλου θα γίνει, με πολύ αισιόδοξες εκτιμήσεις, το 2023, αφήνοντας τη Θεσσαλονίκη άλλα τρία χρόνια χωρίς μετρό.
Πάντως, σύμφωνα με αντικειμενικές εκτιμήσεις, με τη λύση της απόσπασης το μετρό Θεσσαλονίκης δεν θα λειτουργήσει πριν το 2024-2025. Ο τρίτος λόγος είναι ότι η λύση της απόσπασης θα κοστίσει πολύ περισσότερα χρήματα στο Ελληνικό Δημόσιο. Αυτό συμβαίνει πρώτον διότι η χρονική καθυστέρηση της παράδοσης του έργου αυτονοήτως αυξάνει και το κόστος του, και δεύτερον εξαιτίας των αποζημιώσεων που θα ζητήσουν οι εργολάβοι λόγω των καθυστερήσεων. Εδώ υπάρχει ευθύνη αυτών που έπεισαν τον πρωθυπουργό να δηλώσει δημόσια την καθυστερημένη έναρξη της λειτουργίας του έργου σε σχέση με τη δική μας λύση, καθώς αυτή θα αποτελέσει αιτία για να εγείρει ο ανάδοχος αιτήματα αποζημιώσεων πολλών εκατομμυρίων ευρώ.
* Τι εννοείτε;
Η συνήθης πρακτική των εργολάβων σε μεγάλα έργα υποδομών είναι να διεκδικούν αποζημιώσεις ακόμα και όταν δεν υπάρχουν καθυστερήσεις ενώ ο ρόλος του Δημοσίου είναι να αποκρούει τεκμηριωμένα τα αιτήματα αυτά προστατεύοντας το δημόσιο συμφέρον. Στην περίπτωση της απόσπασης των αρχαιοτήτων, έχουμε το πρωτοφανές φαινόμενο, το ίδιο το Δημόσιο διά στόματος πρωθυπουργού να αναγνωρίζει καθυστερήσεις στην εκτέλεση του έργου με δική του ευθύνη. Γι' αυτό και οι εργολάβοι τρίβουν τα χέρια τους μετά τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού.
* Έχουμε εικόνα για τι ποσά μιλάμε;
Ακριβής απάντηση δεν μπορεί να δοθεί, γιατί δεν είναι γνωστός ο ακριβής χρόνος παράδοσης του έργου, μετά την ανατροπή του υπάρχοντος σχεδιασμού. Υπάρχουν όμως συγκριτικά στοιχεία για τις προ του 2016 καθυστερήσεις όπου τότε ο ανάδοχος διεκδικούσε 1,1 δισ. ευρώ για αποζημιώσεις, μεγαλύτερο δηλαδή ποσό από το 1 δισ. που είναι ο προϋπολογισμός του έργου, και του επιδικάστηκαν λιγότερα από 200 εκατομμύρια, ακριβώς για τον λόγο ότι το Δημόσιο δεν παραδέχτηκε ότι έχει ευθύνη γι' αυτές τις καθυστερήσεις. Γι' αυτό θεωρώ αδιανόητη την πρωθυπουργική εξαγγελία, βάσει της οποίας θα βρεθεί το Δημόσιο να αναλαμβάνει την ευθύνη της καθυστέρησης.
* Ποιες είναι οι εργολαβικές εταιρείες;
Από ελληνικής πλευράς είναι η Άκτωρ και από ιταλικής είναι η Hitachi / Ansaldo.
* Η πόλη πώς υποδέχεται αυτή τη νέα εξέλιξη;
Η πόλη διχάστηκε και πάλι γύρω από αυτό το άγονο και ανιστόρητο δίλημμα που την ταλάνισε εδώ και πολλά χρόνια, "ή αρχαία ή μετρό". Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του ότι το έργο προχωρούσε χωρίς προβλήματα τα τελευταία χρόνια, με την εφαρμογή της λύσης της κατά χώρα ανάδειξης των αρχαιοτήτων, ήταν ότι η πόλη είχε ενωθεί γύρω από την προσδοκία της λειτουργίας του μετρό στο τέλος του 2020. Η εξαγγελία του κ. Μητσοτάκη για καθυστερημένη παράδοση του έργου εξαιτίας της απόσπασης των αρχαιοτήτων, μάς ξαναγυρίζει πίσω στο 2012 και βυθίζει την πόλη σε διχασμό και εσωστρέφεια.
* Προκειμένου να δικαιολογηθεί η αλλαγή σχεδιασμού, η κυβέρνηση καταφεύγει σε ανακριβή στοιχεία. Ποια έχετε εντοπίσει έως τώρα;
Προ του 2015 το βασικό επιχείρημα της τότε κυβέρνησης Σαμαρά υπέρ της απόσπασης των αρχαιοτήτων ήταν ότι δεν υπάρχει τεχνική λύση και ότι θα έπρεπε να γκρεμίσουν πολυκατοικίες στην Εγνατία για να συνυπάρξουν τα αρχαία με το μετρό. Τώρα που βρήκαμε τη λύση, από το 2016 ακόμα, και η οποία εφαρμόζεται, η κυβέρνηση της Ν.Δ. πάλι λέει ότι δεν υπάρχουν μελέτες. Και όταν παρουσιάστηκε στη δημοσιότητα η οριστική στατική μελέτη της κατασκευής του σταθμού, είπαν ότι έχει γίνει στο πόδι.
Ακόμα είπαν ότι δεν έχει γίνει κανένα έργο στη Βενιζέλου, την ώρα που έχουν ολοκληρωθεί, το έργο κατάχωσης των αρχαιοτήτων για την προστασία τους έως ότου ολοκληρωθεί η κατασκευή του σταθμού, η κατασκευή των δύο φρεατίων από τα οποία θα επιτευχθεί η κατασκευή του σταθμού σε μεγάλο βάθος, έχει ολοκληρωθεί η αρχαιολογική έρευνα στα φρεάτια, όπως και το έργο μετακίνησης των δικτύων Οργανισμών Κοινής Ωφέλειας στη νότια πρόσβαση του σταθμού, έχει ξεκινήσει η αντιστήριξη της αρχαιολογικής ανασκαφής στη νότια πρόσβαση και έχει ήδη κατασκευαστεί η πλάκα οροφής στο βόρειο τμήμα του σταθμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι δίδυμες υπόγειες σύραγγες από τις οποίες θα περνάει το τρένο έχουν ήδη διανοιγεί σε βάθος 29 μέτρων κάτω από το έδαφος.
* Η κυβέρνηση παραπέμπει στον σταθμό Αγίας Σοφίας, όπου εντοπίστηκε η συνέχεια του Decumanus.
Το 2011, όταν εντοπίστηκε η συνέχεια του Decumanus στην Αγίας Σοφίας, η τότε κυβέρνηση προχώρησε στη λύση της απόσπασης με την υπόσχεση της επανατοποθέτησης στην αρχική τους θέση. Η υπόσχεση αυτή δεν εκπληρώθηκε ποτέ, διότι στη θέση του δρόμου βρέθηκε ένας παντοροϊκός αγωγός, ο οποίος δεν αφήνει χώρο για επανατοποθέτηση. Στην Αγίας Σοφίας αργότερα, μετά το 2016, βρέθηκε μια μαρμαρόστρωτη πλατεία σε πολύ καλή κατάσταση, η οποία διατηρήθηκε κατά χώρα με ταυτόχρονη αλλαγή του σχεδιασμού του σταθμού. Την ίδια εποχή βρέθηκε και ένα αρχαίο σιντριβάνι, το οποίο, καθώς ήταν ένα μεμονωμένο εύρημα και όχι συγκρότημα όπως στη Βενιζέλου, αποσπάστηκε και θα επανατοποθετηθεί. Βλέπετε λοιπόν ότι ουδεμία σχέση έχει η μία περίπτωση με την άλλη. Ωστόσο βλέπουμε για μια ακόμα φορά το μέγεθος της παραπληροφόρησης από πλευράς κυβέρνησης προκειμένου να δικαιολογηθούν τα αδικαιολόγητα.
* Σε τι φάση βρίσκεται σήμερα το έργο του μετρό της Θεσσαλονίκης.
Όταν αναλάβαμε, το 2016, το έργο είχε ολοκληρωθεί κατά 30%. Σήμερα το έργο έχει ξεπεράσει το 70% της ολοκλήρωσής του, που σημαίνει ότι σε τρεισήμισι μόλις χρόνια έγινε περισσότερο έργο από όσο τα 10 πρώτα χρόνια της κατασκευής του.
* Η υπουργός Πολιτισμού ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει φάκελος της Αττικό Μετρό στο υπουργείο Πολιτισμού.
Η υπουργός δεν λέει αλήθεια καθώς από τον Μάρτιο του 2016 που αναλάβαμε τη διοίκηση της Αττικό Μετρό μέχρι σήμερα είμαστε σε στενή συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης και το υπουργείο Πολιτισμού. Σε τακτικές συναντήσεις τόσο με την ΕΦΑΠΟΘ όσο και με τις κεντρικές υπηρεσίες του υπουργείου από κοινού σχεδιάζαμε την πορεία των εργασιών του μετρό Θεσσαλονίκης. Οτιδήποτε μας ζητήθηκε από το ΥΠΠΟΑ η Αττικό Μετρό το έδωσε, δεν υπήρξε ποτέ αίτημα που να έμεινε αναπάντητο από πλευράς μας.
