Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.6°C
2 BF 54%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
22 °C
18.0°C24.3°C
2 BF 53%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C20.9°C
4 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
19.9°C20.8°C
3 BF 56%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.4°C23.9°C
2 BF 35%
Ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας αερίων ρύπων: Αναποτελεσματικό εργαλείο για τη στροφή στην καθαρή ενέργεια
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας αερίων ρύπων: Αναποτελεσματικό εργαλείο για τη στροφή στην καθαρή ενέργεια

Όπως είναι γνωστό, την Ιανουαρίου 2013 σταμάτησε η παροχή δωρεάν δικαιωμάτων ρύπων στις χώρες που είχαν αναλάβει τέτοιες δεσμεύσεις από το Πρωτόκολλο του Κιότο, ανάμεσα σε αυτές και η Ελλάδα. Η τιμή των υπό διαπραγμάτευση δικαιωμάτων αερίων ρύπων (EUA) άρχισε με τιμές της τάξης των 25-30 ευρώ ανά δικαίωμα (δηλαδή ανά τόνο άνθρακα). Η τιμή αυτή κατέρρευσε σιγά - σιγά σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα (πηγή: http://cen.acs.org/).

Το 2013 θεωρείτο έτος καμπής για το σύστημα εμπορίας ρύπων, αφού πλέον δεν θα υπήρχαν τα δωρεάν δικαιώματα ρύπων. Όμως η πραγματικότητα αποδείχθηκε διαφορετική. Ενώ όλοι οι ιθύνοντες ανέμεναν αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων ρύπων, λόγω της αυξημένης ζήτησης, η τιμή «έπιασε πάτο», φθάνοντας στο επίπεδο των 2,46 ευρώ. Χαρακτηριστική είναι η διακύμανση τιμών στο Χρηματιστήριο των Αθηνών.

Πολλοί οι λόγοι για τη σταδιακή απομείωση των τιμών. Μεγάλες ρυπογόνες οικονομίες της Ευρώπης (π.χ. Πολωνία) δικαιούνται ακόμη δωρεάν δικαιώματα ρύπων, με αποτέλεσμα τη στρέβλωση της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ε.Ε. Η αυστηρή λιτότητα που έχει επιβληθεί έφερε τη μεγάλη οικονομική ύφεση στις χώρες του Νότου και επιβράδυνση της οικονομίας στον Βορρά, με αποτέλεσμα τη μείωση της στροφής στην καθαρή ενέργεια. Επιπλέον, η εγκατάλειψη των φιλόδοξων στόχων της Ε.Ε. για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 30% μέχρι το 2020 και η επαναβεβαίωση του άτολμου στόχου του 20% έπαιξαν σημαντικό ρόλο.

Κάτω από την πίεση των χρηματιστηρίων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί αναγκαία τη λήψη μέτρων. Όμως η λύση που προτείνεται είναι περίεργη. Προτείνεται η γνωστή σαν backloading διαδικασία, δηλαδή η απόσυρση από την αγορά 900.000 δικαιωμάτων ρύπων που «περισσεύουν» ώστε να ανέβει η τιμή τους. Ευτυχώς, τον Απρίλιο του 2013 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέρριψε την πρόταση αυτή, όμως στη σχετική συνεδρίαση της 3ης Ιουλίου 2013 την ενέκρινε. Θεωρητικά, οι θιασώτες της πρότασης αυτής αποσκοπούν στην τεχνητή άνοδο της τιμής των δικαιωμάτων ρύπων και άρα στην επιστροφή των χρηματιστηριακών κερδών που χάθηκαν όλο αυτό το χρονικό διάστημα. Ουσιαστικά πρόκειται για άκομψη παρέμβαση της γραφειοκρατίας της Ε.Ε. σε μια προσπάθεια να ελέγξει τους μηχανισμούς της «ελεύθερης αγοράς». Είναι δε ακόμη πιο άκομψη όταν αναλογιζόμαστε ότι η τελική απόφαση θα ληφθεί μετά τις γερμανικές εκλογές του φθινοπώρου.

Ο μηχανισμός της διάθεσης δικαιωμάτων αερίων ρύπων στήθηκε για να μεταφέρει αφενός μεν πόρους που θα πήγαιναν σε τεχνολογίες χρήσης άνθρακα σε «καθαρές» επενδύσεις και αφετέρου πόρους σε χώρες του Τρίτου Κόσμου (που έχουν περίσσεια δικαιωμάτων άνθρακα) για την προσαρμογή και την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Όμως, τι έγινε από όλα αυτά; Τόσο καιρό που τα δικαιώματα ρύπων είχαν υψηλές τιμές δεν έγινε καμιά μεγάλη προσπάθεια για τη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων στην Ε.Ε. και η διείσδυση των ΑΠΕ στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στο τέλος του 2012 έφθασε το 12%, αρκετά μακριά από τους στόχους που είχαν τεθεί για τη μείωση 20% το 2020. Η μεγάλη ύφεση και η αποβιομηχάνιση που έπληξε την ευρωπαϊκή οικονομία μείωσε σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, όμως με τη σχετική ανάκαμψη που σημειώθηκε στις κεντροευρωπαϊκές οικονομίες, οι συνολικές εκπομπές αερίων της Ε.Ε. αυξήθηκαν σημαντικά.

Τελικά η διαδικασία του backloading αποτελεί όπλο παρέμβασης και ισοδυναμεί με τη δυνατότητα ελέγχου της χρηματιστηριακής αγοράς ρύπων υπέρ των κερδοσκόπων. Η διείσδυση των ΑΠΕ στο ευρωπαϊκό ενεργειακό μείγμα κατά 12% δεν έχει να κάνει με την τιμή των δικαιωμάτων ρύπων, αλλά είναι μέσα στο πλαίσιο την καπιταλιστικής ανάπτυξης και οικονομίας και μέρος του παιχνιδιού, αφού δεν έγινε καμία ουσιαστική προσπάθεια αλλαγής του οικονομικού - καταναλωτικού πρότυπου. Τελικά η «κατάρρευση» των τιμών στο χρηματιστήριο ρύπων οφείλεται στις πολιτικές λιτότητας, και στην ύφεση που αυτές επιφέρουν, οπότε είναι αναγκαία η επανεξέταση και η αναδιάρθρωση όλου του ευρωπαϊκού μηχανισμού εμπορίας ρύπων με διαφορετικά, γενναία μέτρα και πολιτικές, πέρα από το απλοϊκό «backloading».

Και σε παλαιότερα άρθρα μου είχα υποστηρίξει ότι τα αποκλειστικά οικονομικά μέτρα, όπως π.χ. οι περιβαλλοντικοί - "πράσινοι" φόροι, είναι αδύναμα, όπως έχει αποδειχτεί από τη μέχρι τώρα εμπειρία.

Η μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι σύνθετη υπόθεση και πρέπει να μπει σε μιαν άλλη διάσταση. Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ, από την εποχή της Συνδιάσκεψης της Κοπεγχάγης, ότι οι ευέλικτοι μηχανισμοί του Κιότο δεν βοηθούν στην ουσιαστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αποδείχθηκε περίτρανα σωστή. Η μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων πρέπει να έρθει από καθαρές εθνικές μειώσεις. Μόνο ένας συνδυασμός επιβολής νέων κανονιστικών διατάξεων, εθελοντικών πρωτοβουλιών και δεσμεύσεων μείωσης εκπομπών και υιοθέτησης αντιρρυπαντικών τεχνολογιών, κινήτρων και απαλλαγών για εξοικονόμηση ενέργειας και βελτίωση ενεργειακής απόδοσης, ενημέρωσης πληθυσμιακών ομάδων και επενδύσεων σε ανάπτυξη και έρευνα νέων τεχνολογιών και καινοτομιών, μπορεί να αποδώσει.

Το μεγάλο ζητούμενο σήμερα είναι η σοβαρή προετοιμασία των απόψεών μας τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε συνεργασία με το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, για τη νέα συμφωνία αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Μια νέα συμφωνία στο πλαίσιο των αποφάσεων του Ντέρμπαν, που φιλοδοξεί να συμπεριλάβει όλους τους ρυπαντές και να είναι νομικά δεσμευτική για όλους. Άλλωστε, το 2015, οπότε πρέπει να είναι έτοιμη η συμφωνία, δεν είναι μακριά!

* Ο Αργύρης Αργυρίου είναι γεωλόγος - περιβαλλοντολόγος, μέλος της γραμματείας Τμήματος Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ ΕΚΜ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL