Η Μαρί θυμάται:
«Στα Τσάγκος ζούσαμε καλά. Είχαμε σπίτια, δουλειές, οικογένειες. Τα πλοία από τον Μαυρίκιο μας έφερναν ό,τι μας έλειπε. Αλλά, μια μέρα, ο κυβερνήτης μάς είπε ότι πρέπει να φύγουμε από το νησί. Δεν μας έδωσαν καμιά εξήγηση. Τα πλοία που μας έφερναν τρόφιμα σταμάτησαν να έρχονται. Δεν είχαμε να φάμε. Ούτε φάρμακα. Υποφέραμε πολύ. Μια μέρα έφτασε ένα πλοίο που το έλεγαν Νορντβάερ. Ο κυβερνήτης μάς είπε να ανεβούμε πάνω, να αφήσουμε όλα τα υπάρχοντά μας και να πάρουμε μόνο λίγα ρούχα. Στο αμπάρι ήταν χάλια. Μας φέρνονταν σαν να ήμασταν ζώα, σαν να ήμασταν σκλάβοι. Κάποιοι πέθαναν από τη λύπη τους πάνω στο πλοίο. Εγώ ήμουν έγκυος στον τέταρτο μήνα. Χρειαστήκαμε τέσσερις μέρες για να φτάσουμε στον Μαυρίκιο. Όταν φτάσαμε, γέννησα το παιδί. Ήταν νεκρό».
Ο αναγκαστικός εκτοπισμός του πληθυσμού από το αρχιπέλαγος Τσάγκος του Ινδικού Ωκεανού έγινε στις αρχές της δεκαετίας του 1970. Τα νησιά είχαν αποικιστεί από τους Γάλλους στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα και έγιναν φυτείες. Έπεσαν στα χέρια των Βρετανών το 1814 ως λάφυρα των Ναπολεόντειων Πολέμων και διοικούνταν από τον Μαυρίκιο. Μέχρι που ήρθε η εποχή της «αναδίπλωσης» της αυτοκρατορίας.
Το 1965 οι Βρετανοί αποικιοκράτες «αγόρασαν» τα Τσάγκος από την «αυτόνομη» αποικία τους στον Μαυρίκιο για 3 εκατομμύρια λίρες. Τρία χρόνια αργότερα παραχώρησαν ανεξαρτησία στον Μαυρίκιο, χωρίς τα Τσάγκος. Αφού έδιωξαν τους 1.500 κατοίκους, διέθεσαν τη μεγαλύτερη από τις ατόλες στους Αμερικανούς για να φτιάξουν μια «ωραία, μεγάλη βάση», που θα έλεγε κι ο Ντόναλντ Τραμπ. Οι εγκαταστάσεις, που αρχικά ονομάστηκαν «Στρατόπεδο Δικαιοσύνη», εξελίχθηκαν στη βάση του Ντιέγκο Γκαρσία με 2.000 στρατιωτικούς και άλλους τόσους ιδιώτες, υπαλλήλους εταιρειών που παίρνουν εργολαβίες από το Πεντάγωνο. Όπως, ας πούμε, τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, τις απαγωγές και τους βασανισμούς υπόπτων, ή παλιότερα τις πτήσεις βομβαρδιστικών που ισοπέδωσαν το Ιράκ εξορμώντας από το αβύθιστο αεροπλανοφόρο του Ινδικού Ωκεανού.
Το Ντιέγκο Γκαρσία βρέθηκε πάλι στο προσκήνιο το 2014, όταν κυκλοφόρησαν θεωρίες συνωμοσίας για την εξαφάνιση του μπόινγκ των Μαλαισιανών Αερογραμμών με τους 239 επιβάτες και μέλη πληρώματος. Σύμφωνα με αυτές, οι Αμερικανοί κατέρριψαν το αεροπλάνο γιατί είχε πέσει στα χέρια των αεροπειρατών που θα το έριχναν πάνω στη βάση σε μια επανάληψη της 11ης Σεπτεμβρίου. Τίποτα από τα παραπάνω δεν αποδείχθηκε.
Αυτό που αποδείχθηκε όμως την περασμένη εβδομάδα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είναι ότι τα Τσάγκος ανήκουν στον Μαυρίκιο και πως θα πρέπει να του επιστραφούν «το συντομότερο δυνατό». Το δικαστήριο έλαβε υπόψη του, μεταξύ άλλων, το ψήφισμα 1514 του ΟΗΕ από το 1960, το οποίο απαγόρευσε το «σπάσιμο» αποικιών σε κομμάτια πριν από την ανεξαρτησία τους.
Ήταν ακόμα μια σφαλιάρα στον βρετανικό λέοντα που, αν και ξεδοντιασμένος, εξακολουθεί να βρυχάται, πότε με το Brexit, πότε με απειλές απέλασης των κατοίκων των Τσάγκος (και των απογόνων τους) που ζουν στη Βρετανία, αλλά δεν παραιτήθηκαν από το όνειρο της επιστροφής και εξακολουθούν να αντιμετωπίζονται ως παράτυποι μετανάστες χωρίς πατρίδα. Με περισσό θράσος οι δικηγόροι της αυτοκρατορίας υποστήριξαν στο διεθνές δικαστήριο ότι το Λονδίνο «επένδυσε» 40 εκατ. λίρες σε προγράμματα ένταξης των κατοίκων των Τσάγκος σε άλλες κοινότητες και ότι οργανώνει «ολιγοήμερα ταξίδια» για εκείνους που θέλουν να ξαναδούν τον τόπο τους.
Η 50ετής συμφωνία της Βρετανίας με τις ΗΠΑ για τη «φιλοξενία» της βάσης του Ντιέγκο Γκαρσία έληξε τον περασμένο Δεκέμβριο και ανανεώθηκε σιωπηρά για 20 χρόνια...
