Επιμέλεια: Θανάσης Κούτσης
Ένα δημοσιογραφικό λάθος και πώς, μέσω της μεθόδου «αντιγραφή - επικόλληση», αναπαράγεται ατέρμονα - και βολικά.
Του Pierre Rimbert*
Τι πιο καλόγουστο από μια ψευδή πληροφορία που ολοένα αντιγράφεται και επανέρχεται, επαναλαμβάνοντας κατά βούληση μη εξακριβωμένες πληροφορίες; Στις 7 Ιανουαρίου 2011, ο δημοσιογράφος Ζαν Κατρεμέρ1 ανέβασε στο ιστολόγιό του «Παρασκήνια των Βρυξελλών» («Coulisses de Bruxelles») ένα κείμενο με τον νηφάλιο τίτλο: «Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν αγαπά τη δικτατορία της Κούβας και το λέει (δις)». Βασισμένος σε μια πληροφορία που του έδωσε ένας χρήστης του Διαδικτύου, γράφει σχετικά με τον συμπρόεδρο του Κόμματος της Αριστεράς: «Όπως μου επισήμανε ο Τοράλ, ιδού τι δήλωνε ο κ. Μελανσόν στη Le Monde Diplomatique της 5ης Ιουλίου 2010: '(...) Συγχαίρω την Κούβα για την αντίστασή της και τη συνεισφορά της στην επιστήμη, τον πολιτισμό, τα αθλήματα και την παγκόσμια Ιστορία'». Κι όμως, η παραπομπή είναι (διπλά) εσφαλμένη: όχι μόνο η πρόταση του κ. Μελανσόν δεν δημοσιεύθηκε ποτέ στη Le Monde Diplomatique, αλλά και η εφημερίδα αυτή, που μετά το 1954 εκδίδεται σε μηνιαία βάση, δεν αναφέρει ποτέ συγκεκριμένη ημέρα έκδοσης, παρά μόνο μήνα -μια απλή ματιά σε οποιοδήποτε πρωτοσέλιδό της αρκεί για να πείσει τον καθένα. Όσο, λοιπόν, υπάρχει γάιδαρος που πετάει, άλλο τόσο υπάρχει και Le Monde Diplomatique της 5ης Ιουλίου 2010.
Το «πταίσμα» αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να έχει θαφτεί αθόρυβα στη συλλογική χωματερή με τις γκάφες του Τύπου, αν η αβλεψία του Κατρεμέρ δεν είχε λειτουργήσει ως συλλογικό τεστ πνευματικής οκνηρίας. Έτσι, η αλλοιωμένη παραπομπή επανεμφανίστηκε στις 17 Απριλίου 2012 -πέντε ημέρες πριν από τον πρώτο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών- σε ένα άρθρο του αντικαστρικού δοκιμιογράφου Ζακομπό Μασοβέρ, δημοσιευμένο στην ενημερωτική ιστοσελίδα Atlantico. Εκεί διαβάζουμε: «'Συγχαίρω την Κούβα για την αντίστασή της και τη συνεισφορά της στην επιστήμη, τον πολιτισμό, τα αθλήματα και την παγκόσμια Ιστορία', δήλωνε ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν στη Le Monde Diplomatique του Ιουλίου 2010». Ο προσδιορισμός «της 5ης» έχει εξαφανιστεί, αλλά η ψευδής παραπομπή παραμένει, καθώς ο Μασοβέρ, που συχνά περιγράφεται ως «πανεπιστημιακός», δεν θεώρησε χρήσιμο να την επαληθεύσει.
Η ανάγκη για επαλήθευση δεν άγγιξε περισσότερο τον κ. Ζαν-Φρανσουά Κοπέ. Στο βιβλίο του «Μανιφέστο για μια Δεξιά χωρίς συμπλέγματα» (Fayard, 2012), ο γενικός γραμματέας της Ένωσης για ένα Λαϊκό Κίνημα (UMP, το κόμμα της γαλλικής Δεξιάς) εξαπολύει έναν λίβελο εναντίον του κ. Μελανσόν και του Μετώπου της Αριστεράς: «Ποιος πολιτικός ηγέτης μπορεί να υποστηρίξει χωρίς να γελάσει, ότι “συγχαίρει την Κούβα για την αντίστασή της και τη συνεισφορά της στην επιστήμη, τον πολιτισμό, τα αθλήματα και την παγκόσμια Ιστορία ”(1); Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν!», γράφει στη σελίδα 188. Η υποσημείωσή του είναι ακριβής: «1. “Le Monde Diplomatique”, 5 Ιουλίου 2010».
Αντιγραφή - επικόλληση: ένα σημάδι φθοράς που δείχνει το ύφος του μέλλοντος.
1. (ΣτΜ) Ανταποκριτής της εφημερίδας Libération στις Βρυξέλλες και άριστος γνώστης των ευρωπαϊκών τεκταινόμενων, έχει δώσει αρκετές φορές διαλέξεις στην Ελλάδα
* Ο Pierre Rimbert είναι συντάκτης της Le Monde Diplomatique
