Όλο και πιο ευάλωτος, όλο και πιο ευπαθής, όλο και πιο ανίκανος να ξεπεράσει τις αναποδιές, να υπερκεράσει τον ελαττωματικό χαρακτήρα του. Πιο εξαρτημένος από ποτέ απ’ την ασφάλεια και την εγγυοδοσία του κρατικού χρήματος, πιο επιρρεπής απ’ οποιαδήποτε άλλη περίοδο και συγκυρία στο αδιέξοδο και την κατάρρευση. Ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός κλυδωνίζεται, έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με την κρίση που αναπαράγει.
Η πανδημία της Covid-19 είναι το κατακλυσμιαίο κύμα, αλλά και ο καταλύτης που επιταχύνει τη νέα μεγάλη «σύντηξη» στο διασυνδεδεμένο καπιταλιστικό σύστημα.
Από την «αχανή» ενεργειακή βιομηχανία της Ρωσίας, την πανίσχυρη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, τους ομίλους - κολοσσούς της αεροναυπηγικής και των αερομεταφορών, έως τη μέχρι πρότινος ανθούσα τουριστική βιομηχανία ο ένας μετά τον άλλο κλάδοι - στυλοβάτες του συστήματος καταφεύγουν στη βοήθεια των κρατικών κεφαλαίων για να αποτρέψουν χρεοκοπίες και λουκέτα.
Το ερώτημα είναι αυτονόητο και πλανάται στον αέρα: Τι απέγιναν τα μέχρι πρότινος κέρδη, τα κέρδη απ’ τις φοροαπαλλαγές και τις ευνοϊκές ρυθμίσεις, τα κέρδη από τους φορολογικούς παραδείσους, τα μετοχικά κέρδη, τα κέρδη των μεγαλοστελεχών υπό μορφή παχυλών μπόνους; Η παύση της οικονομικής δραστηριότητας είναι βέβαια μια πρωτόγνωρη κατάσταση, αλλά δεν θα μπορούσαν να ήταν πιο διαχειρίσιμες και λιγότερο επώδυνες οι δυσλειτουργίες που προκαλεί;
Μάλλον όχι, αν λάβει κάποιος υπόψιν τον ισχυρογνώμονα Σόιμπλε. Αν, όπως λέει, οι κρίσεις δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται εσαεί «με τα λεφτά των φορολογουμένων» και οι οικονομίες δεν ξαναπαίρνουν μπροστά με τη βοηθητική μπαταρία κάποιου κρατικά χρηματοδοτούμενου προγράμματος ανάκαμψης, τότε η «αυτοδιόρθωση» δεν θα είναι κάτι άλλο από μια ταχεία, αναπότρεπτη, μεγάλη «σύντηξη».
Στο κλάδο αεροναυπηγικής - αερομεταφορών ο πυρήνας της καταστροφής μπορεί να αποκαλυφθεί σύντομα. Μέχρι στιγμής οι καθαρές απώλειες της Airbus αγγίζουν το μισό δισεκατομμύριο ευρώ. Η υγειονομική κρίση κινδυνεύει να δώσει τη χαριστική βολή στο καύχημα και τη ναυαρχίδα της ευρωπαϊκής αεροναυπηγικής, το γιγάντιο Α380, σύμβολο άλλοτε της ξέφρενης ανοδικής πορείας του κλάδου των αερομεταφορών.
Αν πριν από τον κορωνοϊό οι ιθύνοντες των εταιρειών το αντιμετώπιζαν με σκεπτικισμό θεωρώντας το όχι και τόσο επικερδές, σήμερα θα το απορρίπτουν δίχως δεύτερη σκέψη. Άλλωστε πολλές απ’ αυτές έχουν ήδη ανακοινώσει σχέδια μαζικών απολύσεων: 12.000 η British Airways, 5.000 η σκανδιναβική SAS, 2.000 η Icelandair, κάποιες χιλιάδες η Lufthansa.
Σύμφωνα με το μεγάλο αφεντικό της τελευταίας Κάρστεν Σπορ, η εταιρεία σκοπεύει να «ξεφορτωθεί» 100 αεροσκάφη από ένα σύνολο 760 που αριθμεί σήμερα ο στόλος της, γεγονός που συνεπάγεται αυτόματα «πλεόνασμα» περίπου 10.000 υπαλλήλων. Και φυσικά η ζήτηση για αεροπορικά ταξίδια δεν αναμένεται να επανέλθει στα προ κορωνοϊού επίπεδα πριν περάσουν δύο με τρία χρόνια, όπως εκτιμά ο επικεφαλής της Boeing Ντέιβιντ Κάλουν.
Χρεοκοπίες και «διασώσεις»
Η άλλοτε κραταιά Lufthansa βρίσκεται εδώ και μέρες σε διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση της Μέρκελ για τη «διάσωσή» της, που ίσως έχει τη μορφή ελεγχόμενης χρεοκοπίας.
Μεταξύ των σεναρίων που εξετάζονται είναι κι εκείνο της αποκαλούμενης «ασπίδας προστασίας», μιας ειδικής μορφής πτωχευτικής διαδικασίας που εφαρμόστηκε και στην περίπτωση της αεροπορικής εταιρείας Condor μετά την κατάρρευση του τουριστικού ομίλου Thomas Cook πέρυσι.
Μ’ αυτή την πρακτική η Lufthansa μπορεί προσωρινά να προστατευτεί απ’ τις απαιτήσεις των πιστωτών της ώστε στο μεταξύ να αναδιαρθρωθεί και, μεταξύ άλλων, να μην αναγκαστεί να εξαργυρώσει τα εισιτήρια των πελατών της, των οποίων η αξία φθάνει το ένα δισεκατομμύριο ευρώ!
Πέραν αυτών, με την υπαγωγή στο καθεστώς της «ασπίδας προστασίας» μπορεί να επαναδιαπραγματευτεί τους όρους συνεργασίας με τους διάφορους εταίρους της, π.χ. τις διαχειρίστριες εταιρείες των αεροδρομίων, και φυσικά τις εργασιακές σχέσεις των υπαλλήλων της με τα συνδικάτα. Αλλά, ακόμη και σ’ αυτή την περίπτωση, θα χρειαστεί τα ζεστό μετρητό της κυβέρνησης για να μπορέσει να επιβιώσει.
Κι ενώ η Lufthansa παζαρεύει την διάσωσή της, η Volkswagen καλεί την κυβέρνηση του Βερολίνου να βάλει πλάτες για να τονωθεί η εσωτερική ζήτηση για αυτοκίνητα. Η πανδημία έχει προκαλέσει καθίζηση στα κέρδη του πρώτου τριμήνου και οι προοπτικές για το δεύτερο κάθε άλλο παρά αισιόδοξες είναι.
«Χρειαζόμαστε μια γρήγορη απόφαση για κίνητρα προς τους αγοραστές», δήλωσε ο οικονομικός διευθυντής Φρανκ Βίτερ. Στελέχη, πολιτικοί, λομπίστες συναντήθηκαν την περασμένη εβδομάδα και συζήτησαν το σχέδιο που θα κληθεί να «ευλογήσει» η Μέρκελ για να ενισχυθεί η εσωτερική ζήτηση, διότι, αν περιμένουν την εξωτερική, θα απογοητευτούν οικτρά.
Οι πωλήσεις αυτοκινήτων σε όλο τον κόσμο έχουν καταποντιστεί. Τα περιοριστικά μέτρα που έχουν εφαρμοστεί σχεδόν παντού έχουν σταματήσει τις εφοδιαστικές αλυσίδες και τις γραμμές παραγωγής. Εκθέσεις έκλεισαν, αντιπροσωπείες υπολειτουργούν και οι πελάτες εξαφανίστηκαν αφού έτσι κι αλλιώς δεν επιτρέπεται να βγουν απ’ τα σπίτια τους. Οι βιομηχανίες χρειάζονται επειγόντως ρευστό για να επιζήσουν και ο μοναδικός από τον οποίο μπορούν να ζητήσουν άμεση ή έμμεση βοήθεια είναι το κράτος.
Στο 29,2% των γερμανικών εταιρειών οι ιθύνοντές τους πιστεύουν πως μπορούν να τα βγάλουν πέρα το πολύ για τρεις μήνες αν οι σχετικοί με τον κορωνοϊό περιορισμοί παραταθούν. Το 52,7% λένε πως θα επιβιώσουν το πολύ για έξι μήνες. «Πρόκειται για αριθμούς που προκαλούν ανησυχία, μας δείχνουν ότι μας περιμένει κύμα χρεοκοπιών» υπογραμμίζει ο οικονομολόγος του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών του Μονάχου Κλάους Βολράμπε. «Μας περιμένει η τέλεια καταιγίδα» έρχεται να συμπληρώσει ο Νουριέλ Ρουμπινί...
Η φωνή της συνείδησης
Είναι ο σταρ μεταξύ των εμπειρογνωμόνων για τον κορωνοϊό στη Γερμανία. Το podcast του Κρίστιαν Ντόρστεν το ακούν κάθε βδομάδα εκατομμύρια Γερμανοί. Ακόμα και τα παιδιά γνωρίζουν πια τον λοιμωξιολόγο του νοσοκομείου Charité του Βερολίνου.
Και ενώ τις πρώτες εβδομάδες της επιδημίας υπήρχε μια ενθουσιώδης αποδοχή του, τις τελευταίες πολλαπλασιάστηκαν οι επικριτικές φωνές κατά των δημόσιων δηλώσεών του. Σε συνέντευξή του στον “Guardian” το εξήγησε ως εξής: «Για πολλούς είμαι ο κακός που παραλύει την οικονομία. Αυτοί οι ισχυρισμοί με κρατάνε ξάγρυπνο τη νύχτα».
Αν και ο διάσημος πια εμπειρογνώμονας χαρακτηρίστηκε αρχικά ως επιστημονικό αστέρι, κάτι το οποίο είναι μάλλον ασυνήθιστο στη Γερμανία, στη συνέχεια αυξανόταν η κριτική για τις οδηγίες του σχετικά με την αντιμετώπιση του κορωνοϊού. Τον κατηγόρησαν ότι θέλει να βγάλει χρήματα και να γίνει πιο γνωστός. Όμως δεν έχει πάρει ούτε ένα ευρώ για το επιτυχημένο podcast του, όπως εξομολογήθηκε στον “Guardian”.
«Για πολλούς Γερμανούς, είμαι ο κακός που παραλύει την οικονομία και ένας από τους λόγους είναι ότι τάσσομαι κατά των μέτρων χαλάρωσης και προειδοποιώ για πιθανό δεύτερο κύμα του κορωνοϊού». Οι αντίπαλοί του δεν φαίνεται να του χαρίζονται: «Δέχομαι απειλές κατά της ζωής μου, τις οποίες προωθώ στην αστυνομία» αποκάλυψε στη συνέντευξή του.
Δεν είναι όμως οι απειλές που τον προβληματίζουν. «Ακόμα πιο ανησυχητικά είναι για μένα τα άλλα μηνύματα του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από άτομα που λένε ότι έχουν τρία παιδιά και ανησυχούν για το μέλλον τους» είπε. Ο διάσημος λοιμωξιολόγος έχει επανειλημμένα τονίσει ότι οι επιστήμονες δεν είναι πολιτικοί. Συμβουλεύει μεν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, αλλά δεν συμμετέχει στη λήψη των αποφάσεων.
