Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
10.6°C16.5°C
1 BF 70%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
13 °C
11.1°C14.9°C
2 BF 67%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
14 °C
8.0°C14.4°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
13 °C
12.8°C14.1°C
2 BF 82%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
5 °C
4.9°C11.8°C
0 BF 100%
Financial Times / O Τραμπ δίνει στο Ιράν την αφορμή να εγκαταλείψει τη διπλωματία
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Financial Times / O Τραμπ δίνει στο Ιράν την αφορμή να εγκαταλείψει τη διπλωματία

Του Ντέιβιντ Γκάρντνερ

Πριν από την προηγούμενη εβδομάδα λεγόταν συχνά ότι το Ιράν έπρεπε να επιλέξει το πρόσωπο που θέλει να δείχνει στον κόσμο. Εκείνο του Κασέμ Σουλεϊμανί, του αδίστακτου διοικητή της δύναμης Κουτς των Φρουρών της Επανάστασης, ή εκείνο του Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ, του ήπιου υπουργού Εξωτερικών που διαπραγματεύτηκε τη συμφωνία - ορόσημο για τα πυρηνικά του Ιράν με τις ΗΠΑ και πέντε παγκόσμιες δυνάμεις το 2015;

Οι ισλαμιστές θεοκράτες που κυβερνούν το Ιράν γνώριζαν πάντοτε ότι η διχοτομία ήταν πλασματική. Ήθελαν να δείχνουν και τα δύο πρόσωπα. Ενώ εμφανίζονταν κατά περιόδους έτοιμοι να δοκιμάσουν τη διπλωματία, η παράταξη των σκληροπυρηνικών ουσιαστικά θεωρούσε την προσπάθεια αυτή ως πλεκτάνη με στόχο τον αφοπλισμό της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Μετά τον φόνο του Σουλεϊμανί σε αμερικανικό αεροπορικό πλήγμα στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης, θα αισθάνονται σίγουρα ότι η επιθετική στάση τους δικαιώθηκε. Σε τελική ανάλυση, εκείνο που μετρά γι’ αυτούς είναι η ένοπλη ισχύς στο εξωτερικό και ο σιδερένιος έλεγχος στο εσωτερικό. Ο Σουλεϊμανί και η λεγεώνα των ξένων του παρείχε το πρώτο και οι πραιτοριανοί των Φρουρών της Επανάστασης το δεύτερο.

Ωστόσο, ακόμη και οι πιο αδιάλλακτοι σκληροπυρηνικοί θα πρέπει να έμειναν άναυδοι από τη δολοφονία που διατάχθηκε από τον Αμερικανό Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Τη δολοφονία του δεύτερου ισχυρότερου άνδρα του Ιράν μετά τον θρησκευτικό ηγέτη της χώρας, Αλί Χαμενεΐ.

Τη σημασία της πράξης αποκάλυψαν τα τεράστια πλήθη που συγκεντρώθηκαν για να θρηνήσουν τον Σουλεϊμανί κατά τις τετραήμερες εκδηλώσεις στις ιερές πόλεις των σιιτών σε Ιράκ και Ιράν. Με την ολοκλήρωση των εκδηλώσεων, οι Φρουροί της Επανάστασης ανταπέδωσαν επιτεθέμενοι ανοιχτά σε δύο αμερικανικές βάσεις στο βόρειο και δυτικό Ιράκ με μια ομοβροντία βαλλιστικών πυραύλων.

Η θέση του Σουλεϊμανί στη συνείδηση των Ιρανών απαιτούσε οι ηγέτες της Τεχεράνης να παραμερίσουν την επιφυλακτικότητα. Το επίτευγμα του να συγκροτήσει έναν ιρανικό άξονα σε όλη την έκταση του Λεβάντε και μέχρι τον Κόλπο, μέσω αραβικών σιιτικών πολιτοφυλακών οπλισμένων με πυραύλους, έπρεπε να επιβεβαιωθεί.

Παρελθόν που διχάζει

Οι ηγέτες των σουνιτών Αράβων από τη Σαουδική Αραβία ώς την Αίγυπτο και από τη Συρία ώς το Ιράκ βλέπουν την αύξηση της ιρανικής επιρροής ως νέο περσικό ιμπεριαλισμό. Πολλοί Ιρανοί, ακόμη και αντίπαλοι του καθεστώτος, θεωρούν, από την άλλη, το παραστρατιωτικό δίκτυο του Σουλεϊμανί ως προωθημένες αμυντικές θέσεις.

Ο πόλεμος Ιράν - Ιράκ από το 1980 ώς το 1988 άφησε πίσω του ένα εκατομμύριο νεκρούς. Όταν ο Σαντάμ Χουσείν άρχισε να ρίχνει στα ιρανικά στρατεύματα χημικά όπλα που είχε εφοδιαστεί από τη Δύση και στις ιρανικές πόλεις πυραύλους, ο Σουλεϊμανί και η γενιά του ορκίστηκαν: "ποτέ ξανά".

Όταν η εισβολή των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στο Ιράκ με στόχο την ανατροπή του Σαντάμ το 2003 ανέτρεψε μια ισορροπία δυνάμεων αιώνων και παρέδωσε τη χώρα στη σιιτική πλειοψηφία της, το Ιράν διείσδυσε ανελέητα μέσω των τοπικών πολιτοφυλακών με τις οποίες πάντα συνδεόταν. Σήμερα οι πολιτοφυλακές αυτές έχουν ενσωματωθεί στο κράτος και επανδρώνουν μια δύναμη περίπου 100.000 μαχητών.

Στην κηδεία του Σουλειμανί, ο Χαμενεΐ απέδωσε ίσες τιμές στον Ιρακινό στρατιωτικό διοικητή Αμπού Μαχντί Αλ Μουχαντίς, που σκοτώθηκε στο πλευρό του Ιρανού στρατηγού. Το μήνυμα ήταν σαφές: Δεν θα παραδώσουμε ποτέ το Ιράκ. Αυτό όμως ήταν ήδη γνωστό. Υπό τις εντολές της Τεχεράνης, οι τοπικές πολιτοφυλακές σκότωσαν εκατοντάδες διαδηλωτές στις μαζικές κινητοποιήσεις εναντίον της διαφθοράς στο Ιράκ, παρά το γεγονός ότι επρόκειτο βασικά για σιιτική εξέγερση.

Τώρα, ωστόσο, η ενέργεια του Τραμπ γεφύρωσε πολλά χάσματα στο διαιρεμένο Ιράκ, όπου το Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της απομάκρυνσης των 5.000 Αμερικανών στρατιωτών που παραμένουν στη χώρα. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν πληροφορίες για απώλειες από τις ιρανικές επιθέσεις της Τετάρτης στις αμερικανικές βάσεις.

Αν όντως δεν υπήρξαν απώλειες, τότε οι Φρουροί της Επανάστασης αστόχησαν σκοπίμως στήνοντας μια παράσταση για εσωτερική κατανάλωση. Σε τελική ανάλυση, τον Σεπτέμβριο, οι ίδιες δυνάμεις κατέστρεψαν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις νευραλγικής σημασίας της Σαουδικής Αραβίας με πρωτοφανή ακρίβεια.

Ο κ. Ζαρίφ έγραψε σε μήνυμά του στο Twitter μετά τις επιθέσεις ότι "ολοκληρώθηκαν τα αναλογικά μέτρα αυτοάμυνας" μετά το χτύπημα στον Σουλεϊμανί επιδιώκοντας μάλλον να θέσει ένα όριο στις πρόσφατες εχθροπραξίες. Θα μπορούσε τώρα να υπάρξει μια παύση αλλά και ανεξέλεγκτη επέκταση τους.

Προσωρινό διάλειμμα ή περαιτέρω κλιμάκωση;

Αν ο απρόβλεπτος κ. Τραμπ, αντιμέτωπος με τη διαδικασία καθαίρεσής του και διεκδικώντας την επανεκλογή του στις εκλογές του τέλους του έτους, αισθανθεί ότι η εξόντωση του Σουλεϊμανί αρκεί για να τραφεί η εκλογική του βάση χωρίς να διακινδυνεύσει να ξεσπάσει η πιο φονική σύγκρουση που έχει σημειωθεί μέχρι σήμερα στη Μέση Ανατολή, τότε πράγματι θα υπάρξει παύση.

Προσωρινά. Τελικά θα επιστρέψουμε στο συνηθισμένο κλίμα. Οι Αμερικανοί δεν μπορούν να ξεχάσουν την κατάληψη της πρεσβείας του στην Τεχεράνη και την κρίση των ομήρων μετά την ιρανική επανάσταση του 1979. Ούτε την καταστροφή της αμερικανικής πρεσβείας στη Βηρυττό από τη Χεζμπολάχ ή την επίθεση με παγιδευμένο φορτηγό που σκότωσε 241 πεζοναύτες στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Από την άλλη, οι ιρανικές μνήμες ανατρέχουν ακόμα βαθύτερα στο παρελθόν: στο οργανωμένο από τη CIA πραξικόπημα του 1953.

Η διπλωματία πρέπει να αγωνιστεί για την επιστροφή της. Όταν το Ιράν προσέφερε στις ΗΠΑ "μια μεγάλη ευκαιρία" το 2003, ο Πρόεδρος Τζορτζ Μπους το ενέταξε στον "άξονα του κακού" στο πλευρό του Ιράκ και της Βόρειας Κορέας.

Η συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα ήταν, κατά την άποψη της Τεχεράνης, μια απάτη από τη στιγμή που το Ιράν αποκλείστηκε από την επανένταξη στην παγκόσμια αγορά μέσω της κλιμάκωσης "δευτερευουσών" κυρώσεων - ακόμη και πριν ο κ. Τραμπ κάνει κομμάτια το 2018 τη συμφωνία από την οποία το Ιράν ανακοίνωσε τώρα ότι πρόκειται να αποσυρθεί πλήρως.

Σα να μην έφταναν όλα αυτά, ο Αντέλ Αμπντούλ Μαχντί, ο Ιρακινός πρωθυπουργός που πήρε το χρίσμα από τις ΗΠΑ και το Ιράν, υποστηρίζει ότι ο Σουλεϊμανί βρισκόταν στη Βαγδάτη στο πλαίσιο διαμεσολάβησης μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας όταν οι ΗΠΑ τον σκότωσαν. "Ηλθε για να παραδώσει ένα μήνυμα από το Ιράν, απαντώντας στο μήνυμα που παραδώσαμε από τη Σαουδική Αραβία προς το Ιράν" τόνισε. Η διπλωματία ήταν πάντοτε μέρος του ιρανικού οπλοστασίου. Μέχρι τώρα.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL