Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
22.8°C26.3°C
3 BF 32%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.6°C26.2°C
3 BF 34%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
19.0°C24.8°C
2 BF 50%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.8°C
2 BF 65%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.9°C24.5°C
2 BF 33%
Ο παγανιστικός χορός των Μεξικανών Βολαδόρες
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο παγανιστικός χορός των Μεξικανών Βολαδόρες

Δευτέρα 6 Απριλίου 1609. Ο Φραγκισκανός μοναχός Μπερνάρντο Σάλβα, γενικός επίτροπος Ινδιών, αναθέτει κατ' εντολήν του γενικού επιτρόπου του τάγματος Αρκάνχελο Ντε Μεσίνα στον επίσης Φραγκισκανό 47χρονο Χουάν Ντε Τορκεμάδα, τη συγγραφή χρονικού για τη ζωή και το έργο των μελών του τάγματος στη Νέα Ισπανία. Η περιοχή αυτή θα συμπέσει αιώνες αργότερα με εδάφη των ΗΠΑ, του Μεξικού και της Κεντρικής Αμερικής μέχρι τα βόρεια σύνορα του Παναμά. Του ζητείται ακόμη να γράψει και για την ιστορία και τον πολιτισμό των προσήλυτων στον Χριστιανισμό ιθαγενών. Ο Ντε Τορκεμάδα θα ολοκληρώσει τρία χρόνια αργότερα τα υπό την εύγλωττη ονομασία 21 πολύτιμα για τους μετέπειτα ερευνητές "Los Veinte y Un Libros Rituales y Monarquía Indiana".

Ανάμεσα στα έθιμα των Ινδιάνων της Μεσοαμερικής, ο Ισπανός ιστορικός και ιερέας αναφέρει ένα μυστήριο τελετουργικό ανθρωποθυσίας, τον χορό των Βολαδόρες. Αυτός, όπως και η "Ανθρωποθυσία των Βελών", όπου το βαμμένο μπλε γυμνό σώμα του θύματος δενόταν με τεντωμένα τα άκρα σε δύο πασσάλους πέριξ των οποίων οι θυσιαστές χόρευαν τοξεύοντας βέλη στην καρδιά του, τη θέση της οποίας υπεδείκνυε ένας λευκός κύκλος, απαγορεύθηκαν ως παγανιστικά υπολείμματα. Οι ιθαγενείς είχαν εφεύρει μια μεγάλη γκάμα ανθρωποθυσιών. Εκτός της τόξευσης περιελάμβανε ακόμη αποκεφαλισμούς, ξερίζωμα καρδιάς και αποστράγγιση του αίματος από το ίδιο το "αυτοχειριαζόμενο" θύμα.

Τρεισήμισι αιώνες αργότερα οι ερευνητές Μάικλ Σμιθ, Μαίρη Έλεν Μίλερ και Καρλ Τάουμπε θα αποφανθούν ότι στο έθιμο των "Βολαδόρες" το θύμα προσφερόταν εθελοντικά προκειμένου να συνεχίσει ο ήλιος να κινείται και να συντηρηθεί το Σύμπαν, καθώς στο παρελθόν, πίστευαν οι Αζτέκοι, υπήρξαν άλλοι τέσσερις κόσμοι που καταστράφηκαν.

Οι ιθαγενείς αντιδρούν στην απαγόρευση και αναβιώνουν τους Βολαδόρες, χωρίς όμως τα δύο "παγανιστικά" σκέλη της τελετής, τις ανθρωποθυσίες και τις αστρονομικές αναφορές του 52ετούς ημερολογιακού κύκλου. Όπως πιστεύουν οι Μεσοαμερικανοί και ειδικά οι Αζτέκοι, κάθε 52 χρόνια κλείνει ένας ημερολογιακός κύκλος, ο "Σχιουνελπίλι", που χωρίζεται σε τέσσερις περιόδους των 13 ετών. Αυτός αρχίζει στις 23 Φεβρουαρίου, ημέρα γενεθλίων του Ουτζιλοπόλτσλι, θεού του πολέμου, των ανθρωποθυσιών, πολιούχου του Τενοτστιτλάν, που θα μετονoμασθεί στις 13 Αυγούστου 1521 σε Πόλη του Μεξικού, και εθνικού θεού των Αζτέκων.

Τους τελευταίους αιώνες ο χορός έχει μερικώς αποσυνδεθεί από τις παγανιστικές δοξασίες. Προβάλλεται η εικόνα βροχοποιού χορού αντιμετώπισης της ξηρασίας αποτελώντας σήμερα δημοφιλές τουριστικό θέαμα. Στην Παπάντλα της πολιτείας Βερακρούζ, όπου βρίσκεται το ομώνυμο παλαιότερο λιμάνι του Μεξικού, οι ντόπιοι Βολαδόρες οργανώθηκαν το 1975 στην Unión de Danzantes y Voladores de Papantla για να ακολουθήσουν και άλλα σωματεία με στόχο τον αποκλεισμό των μη μελών από την επ' αμοιβή εκτέλεση της Ντάνζα ντε λος Βολαδόρες. Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο χορός χαρακτηρίστηκε από την UNESCO "Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά".

Κάποιοι πάντως επικαλούνται τη μαρτυρία του Δομινικανού καλόγερου και χρονικογράφου του 16ου αιώνα Ντιέγο Ντουράν ότι την εποχή κατάκτησης του Μεξικού ο Αζτέκος πρίγκηπας Εσουαουάκατλ προσέφερε τον εαυτό του θυσία πηδώντας από στύλο 35 μέτρων και θεωρούν πως το περιστατικό σχετιζόταν με τον Χορό των Ιπταμένων.

Τρίτη ημέρα πραμονής μου στη Σιουδάδ Μέχικο. Το πρωινό πρόγραμμα περιλαμβάνει βόλτα στο 97ο σε μέγεθος αστικό πάρκο στον κόσμο Τσαπούλτεπεκ και στα κανάλια του Σοτσιμίλκο, το οποίο κάποτε, προτού επιχωματωθεί, ήταν λίμνη.

Περπατώντας στον Λόφο των Ακρίδων, το Τσαπούλτεπεκ στη ναουάτλ, την γλώσσα των Αζτέκων που μιλούν 1,8 εκατομμύριο Μεξικανοί στις κεντρικές πολιτείες, ακούγεται ήχος φλάουτου, σύνθημα έναρξης της Ντάνζα ντε λος Βολαδόρες, του "Χορού των Ιπταμένων". Εμφανίζονται πέντε άνδρες με λευκή και κόκκινη ενδυμασία και πολύχρωμα καπέλα, σε έναν συμβολισμό ήλιου και ουράνιου τόξου. Χορεύουν κουνώντας ώμους και άκρα και ανεβαίνουν στον στύλο. Οι τέσσερις, οι οποίοι παριστάνουν τις τέσσερις εποχές, δένονται με σχοινιά από την εξέδρα της κορυφής στα 30 μέτρα όπου έχουν σκαρφαλώσει. Ο πέμπτος, ο Καποράλ, παίζει φλάουτο και χτυπά από την κορυφή το τύμπανο.

Οι τέσσερις Βολαδόρες, που παριστάνουν τα τέσσερα κύρια σημεία του ορίζοντος και τα τέσσερα στοιχεία, ξεκινούν την κατάβαση αιωρούμενοι χορευτικά, δεμένοι στους αστραγάλους με το σχοινί την άκρη του οποίου κρατούν στο στήθος. Πραγματοποιούν 13 περιφορές. Πολλαπλασιαζόμενες επί τα τέσσερα σημεία του ορίζοντος μας δίνουν τον διάρκειας 52 ετών Ενιαυτό του αζτέκικου ημερολογίου. Μπορεί οι τέσσερις Βολαδόρες να κλέβουν την παράσταση, όμως και ο Καποράλ ταυτόχρονα παίζει φλάουτο, χτυπά το τύμπανο προς τιμήν του ήλιου και των τεσσάρων ανέμων από τις ισάριθμες κύριες κατευθύνσεις του ορίζοντος και κρατά ισορροπία στην κορυφή του στύλου, χωρίς κανένα προστατευτικό μέσο και χωρίς να είναι δεμένος. Εκτός των αζτέκικων ριζών, εμφανείς είναι για τους εξοικειωμένους και οι παραδόσεις των Μάγια. Ο ήχος των πτηνών που βγάζει το φλάουτο παραπέμπει στον μυθικό πτηνόμορφο θεό τους Ιτσάμνα.

Οι παρευρισκόμενοι αφήνουμε χρήματα για το θέαμα, που είναι απαραίτητα και για την επιβίωση των χορευτών και για την εργασία τους. Καθένα από τα περίτεχνα κεντημένα κοστούμια τους κοστίζει πάνω από 250 ευρώ. Η τελετουργία θεωρείται τόσο σημαντικό έθιμο ώστε στα χωριά των χορευτών βοηθούν και οι υπόλοιποι κάτοικοι στην ανεύρεση το κατάλληλου δέντρου, την κοπή του και τη μετατροπή του σε στύλο του χορού.

Φωτογραφίες: ΘΑΝΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ

1. Αρχίζει η κατάβαση των Βολαδόρες

2. Χορευτική αιώρηση

3. Κατάβαση υπό τους ήχους του τύμπανου και του φλάουτου

4. "Προσγείωση". Ο κύκλος των 52 ετών μόλις έκλεισε

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL