Η έκθεση περιλαμβάνει παλαιότερα πρότζεκτ και καινούργια έργα που συν-δημιούργησαν οι δύο καλλιτέχνιδες, συνδυάζοντας τη φωτογραφία, το βίντεο, το κείμενο και άλλα εικαστικά μέσα. Τα έργα τους διαμορφώνονται με πειραματικές πρακτικές καταγραφής και συμβολικές χειρονομίες παρέμβασης στο οικογενειακό αρχείο. Με στόχο τον εντοπισμό κοινών σημείων και μοτίβων, προσπαθούν να ανοίξουν έναν διάλογο για τη μνήμη, το τραύμα και την απώλεια και μία δίοδο για την επανεξέταση ενός κοινού παρελθόντος. Εμείς είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με την επιμελήτρια της έκθεσης Ηλέκτρα Καρατζά και τις δύο εικαστικές φωτογράφους Rebecca Simons και Αιμιλία Μπαλάσκα.
Ηλέκτρα Καρατζά, επιμέλεια έκθεσης
«Η έκθεση “Daughters” φέρνει σε διάλογο τα έργα της Αιμιλίας Μπαλάσκα και της Rebecca Simons, που μιλούν για τη σεξουαλική κακοποίηση στο στενό οικογενειακό περιβάλλον, τη μνήμη και το τραύμα, εντοπίζοντας σημεία στα οποία οι προσωπικές τους ιστορίες συγκλίνουν. Μέσα από τη διάδραση μεταξύ των έργων δημιουργείται ένας νέος χώρος ανοιχτής διαπραγμάτευσης με το παρελθόν. Ένας από τους θεματικούς άξονες της έκθεσης είναι το οικογενειακό φωτογραφικό αρχείο: η λειτουργία του ως τεκμήριο απαραίτητο για τη σύνθεση της μνήμης και η βία που περιέχει εγγενώς ως κατασκευασμένο αφήγημα. Καθώς το αρχείο παγώνει στον χρόνο, έχει την ιδιότητα να κάνει ορατή την παρουσία μιας κυρίαρχης αφήγησης, ενώ ταυτόχρονα γίνεται μάρτυρας της απουσίας πολλών “ασήμαντων” αφηγήσεων. Παρεμβαίνοντας στο αρχείο με διαφορετικούς τρόπους, οι καλλιτέχνιδες ανακτούν τη φωνή τους και φέρνουν στο προσκήνιο αυτά τα μικρά, τα καθημερινά, τα τραυματικά…
Στην έκθεση αυτή αντιλαμβανόμαστε ότι οι ιστορίες αγάπης, οικογένειας και θαλπωρής παράγονται μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο που ενισχύει τις σχέσεις εξουσίας και αναπαράγει άνισες δυναμικές. Εάν επανεξετάσουμε, λοιπόν, αυτή την κοινωνική συνθήκη, αν κάνουμε μία νέα, πιο ριζοσπαστική ανάγνωση αυτών των εννοιών, αν διαβάσουμε τις ιστορίες ανάποδα, μπορούμε να ανακτήσουμε τη φωνή μας και να χτίσουμε κάτι διαφορετικό; Πώς πρέπει να πράξουμε για να αγαπήσουμε επουλώνοντας και όχι τραυματίζοντας;»
Rebecca Simons, εικαστική φωτογράφος
«Μια άβολη συνάντηση μεταξύ εγγονής και παππού φέρνει στην επιφάνεια ξεχασμένες αναμνήσεις. Αηδία, άρνηση, θυμός και συγχώρεση, η αναμέτρηση με το παρελθόν προκαλεί σοκ στην οικογένεια. Πώς, όμως, αποκηρύσσεις έναν παππού, έναν σύζυγο, έναν πατέρα; Το “Letters from the past” αφηγείται μια προσωπική, σύνθετη ιστορία αντικρουόμενων πραγματικοτήτων που συνυπάρχουν μέσα σε μια οικογένεια.
Είναι ένα πολυμεσικό έργο, που αποτελείται από φωτογραφίες, βίντεο και μία ταινία (40 min). Το έργο διερευνά τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ειπωθεί η ιστορία της σεξουαλικής κακοποίησης μέσα σε μια οικογένεια, χωρίς να εστιάζει στην ίδια την κακοποίηση. Μέσα από τη βιντεοεγκατάσταση και την έκθεση ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με σύνθετα συναισθήματα και διλήμματα που αντιμετωπίζουν τα μέλη της οικογένειας. Μας οδηγεί σε ένα ταξίδι, όπου ο πρωταγωνιστής της ιστορίας μας εμφανίζεται τόσο ως ιδανικός άνθρωπος όσο και ως θύτης. Οι ιστορίες που αντιπαρατίθενται επιτρέπουν στον θεατή να συναισθανθεί και να προβληματιστεί σχετικά με τα αντικρουόμενα συναισθήματα και τις πραγματικότητες που φέρνει στο προσκήνιο η κακοποίηση».
Αιμιλία Μπαλάσκα, εικαστική φωτογράφος
«Με ποια εικόνα ανακαλείς την έννοια του σπιτιού, όταν έχεις βιώσει τον θάνατο της μητέρας σου σε μικρή ηλικία, την απουσία του πατέρα και τη σεξουαλική παρενόχληση από συγγενή; Τελικά, η ιδέα του σπιτιού ήταν στα οικογενειακά μου άλμπουμ. Στην αρχή υπάρχει οργή.
Οργή απέναντι στη μητέρα σου, η οποία πέθανε και σε άφησε. Ανακατασκευάζω οικογενειακές φωτογραφίες και σβήνω τα πρόσωπα, τα καίω, περνάω βελόνες, βλάπτω το πρόσωπό μου, τους συγγενείς, όλους όσους έχουν πληγωθεί, έχουν παραμείνει σιωπηλοί ή με έχουν πληγώσει. Αυτή είναι η ιστορία μου, αλλά αν αλλάξετε την κλίμακα του πόνου, του περιορισμού, της ενοχής, αφορά πολλές οικογένειες. Τα κρυμμένα πρόσωπα έχουν ονόματα, έχουν ιστορίες. Ιστορίες που εκτίθενται και διεγείρουν συζητήσεις. Τα έργα ταλαντεύονται μεταξύ μεταφοράς και της πραγματικότητας, αλλά στο τέλος με κάνουν να προχωρώ».
