Δύο κόσμοι χωριστά. Όταν και οι δημοτικές βιβλιοθήκες γίνονται μέτρο σύγκρισης του κατά πόσο ένας δήμαρχος ή μια δημοτική Αρχή νοιάζεται για τον Πολιτισμό, ακόμη και αν δεν είναι ανταποδοτικός με όρους αγοράς. Η Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων δεν λειτουργεί πάνω από έναν χρόνο, καθώς ο απερχόμενος δήμαρχος Κ. Μπακογιάννης δεν ολοκλήρωσε ποτέ τα έργα ανακαίνισής της, παραδίδοντας εργοτάξιο στον Χ. Δούκα. Την ίδια ώρα, στην άλλη άκρη της πόλης, στο Κερατσίνι, ο δήμος απέκτησε και λεωφορείο-κινητή βιβλιοθήκη προκειμένου τα βιβλία να αναζητήσουν... τους αναγνώστες τους.
Η δανειστική βιβλιοθήκη Κερατσινίου πήρε τους δρόμους
«Η βιβλιοθήκη παίρνει τους… δρόμους και η γνώση ταξιδεύει». Αυτό το σύνθημα είναι γραμμένο κάτω από το παρμπρίζ ενός αστικού λεωφορείου, σταθμευμένου στο Πάρκο Σελεπίτσαρι στο Κερατσίνι, το οποίο αντί να μεταφέρει ανθρώπους, μεταφέρει από τις αρχές του χρόνου βιβλία για ενήλικες και ανήλικους. Δεν είναι πια παροπλισμένο. Τα καθίσματα ξηλώθηκαν και τοποθετήθηκαν παντού ξύλινα ράφια, τα οποία φιλοξενούν 2.500 τίτλους βιβλίων, κυρίως λογοτεχνίας. Στη γαλαρία ξύλινα πολύχρωμα ζωάκια και μικρά καρεκλάκια τα οποία ανεβοκατεβαίνουν μικροί αναγνώστες ξεφυλλίζοντας τα πολύχρωμα παραμύθια. Βιβλίο, παιγνίδι, ανάγνωση, αντάμωμα.
Μέχρι να καλοκαιριάσει, το λεωφορείο-βιβλιοθήκη θα είναι ακινητοποιημένο στο Πάρκο Σελεπίτσαρι και θα υποδέχεται τα σαββατοκύριακα από τις 10.30 π.μ. έως τις 2 μ.μ. μικρούς και μεγάλους που αγαπούν το βιβλίο και έρχονται εκεί για να δανειστούν. Μετά θα πάρει τους δρόμους και θα περιφέρεται σε πλατείες, σχολεία, ΚΑΠΗ και στον χώρο των Λιπασμάτων γιατί το βιβλίο «τρέχει» να βρει αναγνώστες και δεν περιμένει με σταυρωμένα χέρια να το αγαπήσουν ξαφνικά.
200 εγγραφές το σαββατοκύριακο
«Ηταν το όνειρο της ζωής μου και ο Δήμος Κερατσινίου μου το εκπλήρωσε» μας λέει η βιβλιοθηκονόμος Νέλλη Γιαννούλη, η οποία έδωσε εξετάσεις και απέκτησε το δίπλωμα οδήγησης που θα της επιτρέπει να είναι η οδηγός της κινητής βιβλιοθήκης για να μεταφέρει τον μαγικό κόσμο των βιβλίων σε κάθε γωνιά της πόλης, χωρίς να εξαρτάται από άλλους οδηγούς δημοτικούς υπαλλήλους. Τόσο η οδηγός της κινητής βιβλιοθήκης όσο και η Μαρία Κορκίδη, βιβλιοθηκονόμος και διευθύντρια Πολιτισμού, Αθλητισμού και Παιδείας του Δήμου Κερατσινίου, επιμένουν στην ανάγκη να πάνε οι ίδιες στον κόσμο, να τον συναντήσουν, να τον μυήσουν στο διάβασμα. Η ιδέα του πάρκου απέδωσε καρπούς γιατί πολλαπλασιάστηκαν οι αναγνώστες που δανείζονται βιβλία. «Κάθε σαββατοκύριακο εγγράφονται στη δανειστική μας βιβλιοθήκη περίπου 200 άτομα» λέει με ενθουσιασμό η Μαρία Κορκίδη και το διαπιστώσαμε ιδίοις όμμασι την προπερασμένη Κυριακή, όπου δεκάδες γονείς, μπαμπάδες και μητέρες, επισκέφτηκαν τη βιβλιοθήκη με τα παιδιά τους, άφησαν τα μικρά τους να παίξουν στον χώρο, ενώ οι ίδιοι απολάμβαναν τον καφέ τους στα τραπεζάκια έξω στο πάρκο. Όχι μόνο δημότες του Κερατσινίου, αλλά και από γειτονικούς δήμους. Ο Θωμάς, μαθητής της γ΄ τάξης του 19ου Δημοτικού Σχολείου Κερατσινίου, επέστρεψε ένα βιβλίο μυθολογίας, συστήνοντας τη βιβλιοθήκη και στον συνομήλικο συμμαθητή του, τον Κωνσταντίνο. Στην παρέα τους και ο Βασίλης που πάει προνήπιο και καμαρώνει για την πάνινη τσάντα που του χάρισαν, φιλοτεχνημένη από τον Μπάμπη Χολετσίδη, τον καλλιτέχνη που ζωγράφισε και τις τοιχογραφίες στις άλλες τρεις βιβλιοθήκες του δήμου. Άλλος ψάχνει τον «Χάρι Πότερ», άλλος τους «Μύθους του Αισώπου», παιδάκια τρέχουν από την παιδική χαρά να κρυφτούν πίσω από τα βιβλία. Κάποια από αυτά έχουν στο σπίτι τους «ράφια με βιβλία», όπως μου είπαν, και άλλα δεν γνώριζαν τη λέξη «βιβλιοθήκη». Όμως το πρώτο αντάμωμα έγινε και το φανταστικό και ανέξοδο ταξίδι τώρα ξεκινά. Χορηγός του, ο Δήμος Κερατσινίου.
Ο δανεισμός είναι δωρεάν μέχρι τρία βιβλία το δεκαπενθήμερο και αρκεί η συμπλήρωση μιας φόρμας με την επίδειξη της αστυνομικής ταυτότητας. Η επιστροφή γίνεται είτε στην κινητή βιβλιοθήκη είτε στις άλλες τρεις βιβλιοθήκες του δήμου: στην Κεντρική στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα Μερκούρη» (Εμμανουήλ Μπενάκη 70, Αμφιάλη, τηλ.: 2104003116), στη Βιβλιοθήκη Δραπετσώνας (Πολυτεχνείου και Καραϊσκάκη, τηλ.: 2132004097) και στο Παράρτημα της Ευγένειας (Βύρωνος 79, Πολιτιστικό Κέντρο, τηλ.: 2104002916). Την Κυριακή 14 Απριλίου, σε μια ειδική τελετή του δήμου -με πρωταγωνιστές συγγραφείς, αναγνώστες, βιβλιοθηκονόμους, μαθητές, δασκάλους και δημότες- ήταν τα εγκαίνια της κινητής βιβλιοθήκης, η συλλογή της οποίας περιλαμβάνει και δωρεές τριών δημοσιογράφων που ασχολούνται με τη βιβλιοκριτική: του Γρηγόρη Μπέκου, της Όλγας Σελλά και της Λαμπρινής Κουζέλη.
Απούσα η κυβέρνηση
Το υπουργείο Εσωτερικών δεν έχει τέτοιες αγωνίες, να τροφοδοτήσει με νέους τίτλους βιβλίων τις βιβλιοθήκες, να τις αναζωογονήσει. Η υποχρηματοδότηση είναι ενδεικτική της κυβερνητικής αδιαφορίας. «Εμείς θα στηρίζουμε όχι μόνο οικονομικά, αλλά και με παράλληλες δράσεις, εκδηλώσεις, παρουσιάσεις βιβλίων, δημιουργικές δραστηριότητες, συνέργειες με συγγραφείς τη λειτουργία των βιβλιοθηκών και τη διάδοση του βιβλίου» επισημαίνει η αρμόδια αντιδήμαρχος Πολιτισμού Κερατσινίου Στέλλα Μιχαλόγλου. «Πάντως το μεράκι, το πάθος και η αγάπη για το βιβλίο των δέκα εργαζομένων στις βιβλιοθήκες και των τεσσάρων βιβλιοθηκονόμων (ο Σπύρος Μεντζάς και ο Αριστείδης Κωνσταντουλάκης δεν ήταν παρόντες στο Πάρκο Σελεπίτσαρι, αλλά δίνουν τη μάχη καθημερινά) είναι ο τροφοδότης λογαριασμός». «Το σύνθημα που έχω μέσα μου», μας λέει η Μαρία Κορκίδη, «είναι τα λόγια του Richard Watson: “Οι βιβλιοθήκες είναι κάτι παραπάνω από νούμερα, πληροφορίες ή συλλογές. Είναι πιο πολύ χώροι που ενώνουν ανθρώπους και ιδέες στις τοπικές κοινωνίες. Είναι σημεία αναφοράς, όπου οι άνθρωποι ανταλλάσσουν γνώση, σοφία, σκέψεις και πάνω απ’ όλα ανθρώπινη αξιοπρέπεια και αλληλεγγύη”».
Ο Μπακογιάννης άφησε στον δρόμο την Κεντρική Βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων
Κλειστή λόγω έργων ανακαίνισης, που έμειναν ανολοκλήρωτα καθώς διακόπηκαν τον περασμένο Ιούνιο, άφησε ο πρώην δήμαρχος τη δανειστική βιβλιοθήκη στον Σταθμό Λαρίσης. Πιστώσεις δεν υπάρχουν και το τεχνικό πρόγραμμα του προϋπολογισμού δεν έχει αναμορφωθεί
Οσοι ακόμη ταξιδεύετε με τρένα μετά την τραγωδία των Τεμπών και βρεθείτε στον Σταθμό Λαρίσης, έχοντας την πλάτη στις σιδηροδρομικές γραμμές θα αντικρίσετε επί της οδού Δομοκού 2 ένα μεσαιωνικό κτήριο του 1835, η ταμπέλα του οποίου σε ενημερώνει ότι είναι η Κεντρική Βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων. Η προτομή του Άγγελου Σικελιανού σε προϊδεάζει ότι εδώ μάλλον είναι χώρος γραμμάτων.
Υπήρξε γερμανικό στρατόπεδο και παλιό φρουραρχείο. Κι όμως, από τον Ιανουάριο του 2023 (σ.σ.: δήμαρχος ήταν ο Κ. Μπακογιάννης) παραμένει κλειστή και δεν λειτουργεί ως δανειστική γιατί τότε ξεκίνησαν τα έργα ανακαίνισης, τα οποία διακόπηκαν στα τέλη του περασμένου Ιουνίου, χωρίς ποτέ να δοθεί μια απάντηση από τον απερχόμενο δήμαρχο στο ερώτημα «γιατί;». Γιατί ο εργολάβος δεν συνέχισε την ανακαίνιση; Δεν επαρκούσαν τα κονδύλια από τις χρηματοδοτήσεις του ΕΣΠΑ; Ήταν άλλες οι προτεραιότητες του συγκεκριμένου εργολάβου και δεν παρέδωσε εντός των χρονοδιαγραμμάτων το έργο; Πότε θα ολοκληρωθούν οι εργασίες ανακαίνισης, πότε θα επαναλειτουργήσει η βιβλιοθήκη που είναι σήμερα εργοτάξιο; Το βέβαιο είναι, σύμφωνα με πηγές της ΑΥΓΗΣ της Κυριακής (14/4/2024) από τη νέα δημοτική Αρχή, ότι πιστώσεις δεν υπάρχουν, δεν έχει γίνει αναμόρφωση του τεχνικού προγράμματος του προϋπολογισμού και ο χρόνος επαναλειτουργίας της Κεντρικής Βιβλιοθήκης είναι άγνωστος...
Με καθυστέρηση 4 χρόνων υπογράφηκε η σύμβαση
Η μελέτη για την αναβάθμιση του χώρου -αναγνωστήριο, φουαγέ, weblab, o χώρος των Η.Υ.- είχε ανατεθεί το 2018 στο Πολυτεχνείο Κρήτης. Τελικά, η προγραμματική σύμβαση μεταξύ του ΟΠΑΝΔΑ, στον οποίο ανήκει η λειτουργία όλων των δημοτικών βιβλιοθηκών του Δήμου Αθηναίων, και του Πολυτεχνείου Κρήτης υπογράφηκε με καθυστέρηση 4 ετών, το 2022. Το έργο, μετά από πολλές παρατάσεις των συμβάσεων, έπρεπε να παραδοθεί τον Δεκέμβριο του 2023. Είναι Απρίλιος του 2024 και κανείς δεν δεσμεύεται για χρονοδιαγράμματα. Εργοτάξιο, κλειστές πόρτες για όσους αγαπούν το βιβλίο, νάιλον καλύμματα… Λες και κάποιοι την ξέχασαν… Τα σχέδια του Πολυτεχνείου παραμένουν στα χαρτιά και πολλοί χρήστες αισθάνονται παραμελημένοι.
Πώς συντηρείται αυτός ο θησαυρός;
Η Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη στον Σταθμό Λαρίσης διαθέτει 75.000 τίτλους βιβλίων (λογοτεχνία, ιστορία, σπάνιες εκδόσεις, αθηναϊκές εφημερίδες, αθηναϊκά ημερολόγια, θεατρικά προγράμματα, παλαιές καρτ ποστάλ, αρχείο περιοδικών, δωρεές των συλλογών του Ηλία Τσιριμώκου, του Γιώργου Χαριστάκη του Δημήτρη Καμπούρογλου, του Γεωργίου και του Αντώνη Βερβενιώτη, αγοράστηκε η μεγάλη προσωπική συλλογή του Γεωργίου Βλάχου). Πώς γίνεται σήμερα η συντήρηση όλων αυτών των πολύτιμων θησαυρών που χρειάζονται ειδικές συνθήκες, ακόμη και θερμοκρασίας; Τι γίνεται με τον εμπλουτισμό της και την αγορά νέων τίτλων;
Η Κεντρική Βιβλιοθήκη μετακόμισε στον Σταθμό Λαρίσης μετά τον σεισμό του 1999, όταν το κτήριο στην πλατεία Κοτζιά κρίθηκε ακατάλληλο. Εξυπηρετούσε περίπου 10.000 μέλη, ερευνητές, φοιτητές, εκπαιδευτικούς, δημοσιογράφους, μαθητές. Ήταν δανειστική για όλους τους κατοίκους του λεκανοπεδίου της Αττικής και διοργανώνονταν δράσεις, εκδηλώσεις, παρουσιάσεις βιβλίων, ξεναγήσεις. Όμως όλα αυτά ήταν, και δεν είναι… Οι βιβλιοθήκες είναι χώροι διαφύλαξης της μνήμης και πρέπει να παραμένουν ζωντανοί. Προφανώς το βιβλίο, η μνήμη και η έρευνα δεν ήταν στις προτεραιότητες του Κώστα Μπακογιάννη, ο οποίος φρόντισε στο παρά πέντε των δημοτικών εκλογών να αγκομαχά για να διορθώσει τον Μεγάλο Περίπατο και οι εργολάβοι έτρεχαν να μετατρέψουν τα μπάζα των κεντρικών οδών της Αθήνας σε δρόμους και λεωφόρους. Ο Κ. Μπακογιάννης έφυγε, όμως οι παρενέργειες της πολιτικής του ταλαιπωρούν ακόμη και σήμερα τους δημότες και τη νέα δημοτική Αρχή.
