Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
18 °C
16.6°C19.6°C
2 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
17 °C
14.7°C18.2°C
2 BF 59%
ΠΑΤΡΑ
Αυξημένες νεφώσεις
15 °C
15.5°C16.0°C
1 BF 77%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
18 °C
17.8°C19.1°C
5 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
15.9°C18.0°C
0 BF 63%
Η Μεγάλη Κυρία της Τζαζ
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Η Μεγάλη Κυρία της Τζαζ

Του Ιλάν

Ζώντας την εποχή εκείνη την πνιγηρή απουσία ζωντανών εμφανίσεων των μεγάλων ονομάτων της τζαζ στην Ελλάδα, μαθαίνω ότι η Ella Fitzgerald, η παγκόσμια πιο αγαπημένη ερμηνεύτρια, εμφανιζόταν ανάμεσα σε δεκάδες άλλα μεγάλα ονόματα της τέχνης του αυτοσχεδιασμού στο παγκόσμιας ακτινοβολίας Northsea Jazz Festival που τότε γινόταν στις αίθουσες του Συνεδριακού Κέντρου του Scheveningen, του γραφικού παραθαλάσσιου προαστίου - λιμανιού της Χάγης.

Οι λίγες μέρες προθέρμανσης, με βόλτες στους δρόμους, τις πλατείες και τα τζαζ παμπ με τα εντυπωσιακά ξανθά κορίτσια της όμορφης διοικητικής πρωτεύουσας της Ολλανδίας, αύξαναν την προσμονή, μέχρι την Παρασκευή και 13 Ιουλίου που άρχισε η μαγική παρέλαση των stars της διεθνούς αυτής μουσικής γιορτής, με τους κορυφαίους της τζαζ ιστορίας.


Επί το έργον... Στο πρώτο τραπέζι, χαμογελαστός, ο Duke Ellington

Northsea Jazz πανδαισία

Ήταν όλοι τους εκεί, κεφάτοι και, το κυριότερο, ακόμα ζωντανοί. Όταν έφτασα εκεί, η γιορτή είχε ήδη αρχίσει στους διαδρόμους του πολυώροφου κτηρίου, όπου αυτοί οι μεγάλοι της τζαζ συναντιόντουσαν, φιλιόντουσαν και αγκαλιαζόντουσαν με γέλια και επιφωνήματα χαράς. Μετά από χρόνια πολλά βρίσκονταν στον ίδιο χώρο, την ίδια μέρα, πράγμα που σπάνια συνέβαινε στην πολύβουη καριέρα τους. Με λύπη άφησα τον Archie Shepp και το κουαρτέτο του να φλογίζει το υπόγειο του κτηρίου, γιατί μας περίμενε ο ''Κόμης'' Basie με την Big Band του, που έπαιξε αμέσως μετά το υπέροχο απολαυστικό ντουέτο του Herbie Hancock με τον Chick Corea, με τα δύο πιάνα τους -με ουρά- αγκαλιασμένα να σπέρνουν ρίγη συγκίνησης από τη σκηνή της κεντρικής αίθουσας συναυλιών του Φεστιβάλ.

Κι όταν ο όγκος του ήχου και οι ρυθμοί του swing της Basie Band άφησαν χώρο στη Βασίλισσα, αυτή βγήκε στη σκηνή με ασταθή βήματα, πολλά χαμόγελα αλλά και πολλά... νεύρα για τη στρατιά των φωτορεπόρτερ που την βομβάρδιζαν με φλας και κλικ, σχεδόν εξ επαφής, τυφλώνοντάς την. Το ζάχαρο που τελικά τη σκότωσε είχε μειώσει στο ελάχιστο την όρασή της και τα πόδια της, που η παλιο-αρρώστια την υποχρέωσε να κόψει από τη ρίζα τους τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής της, με δυσκολία κράταγαν όρθια τα βάρη του βαριού κορμιού της.

Την επόμενη μέρα, οι εφημερίδες, ο τοπικός Τύπος, της είχαν αφιερώσει ολόκληρη την πρώτη τους σελίδα, γιατί αυτή ήταν η πραγματική Βασίλισσα και όχι η χλομή και άχαρη Βεατρίκη.

Αθήνα, Θέατρο Λυκαβηττού, Ιούλιος 1979

Επιστρέφοντας γεμάτος ήχους και εικόνες ανεξίτηλες από την ηλιόλουστη δροσερή καλοκαιρινή Χάγη στην πυρωμένη Αθήνα των 39 βαθμών Κελσίου, βλέπω την αφίσα για τις δύο νύχτες της στο θέατρο του Λυκαβηττού.

Ήταν αναπάντεχο για τους φίλους της τζαζ, μια που κάτι παρόμοιο είχε να συμβεί από το καλοκαίρι του '67, όταν είχε εμφανισθεί ο Stan Getz με το κουαρτέτο του και μαγευτήκαμε από τη φλόγα, το ταλέντο και το λατινικό ταμπεραμέντο του νεαρού Chick Corea, με τα πλήκτρα του πιάνου του δίπλα στα αμίμητα τύμπανα του πολύπειρου ντράμερ Grady Tate.

Και τότε η Ella βγήκε αγνώριστη, μπριόζα και ευκίνητη στον στρογγυλό τσιμεντένιο κύκλο του θεάτρου του λόφου, μαζί με το τρίο της, για να αποδείξει στο αθηναϊκό κοινό που κατέκλυσε το θέατρο και κρεμόταν με κίνδυνο της ζωής του από τα κατάμεστα "βραχάκια" το ποια ήταν η πραγματική Βασίλισσα. Η Ella δικαίωσε τη φήμη της.

Περασμένες εννιά, εμφανίστηκε με το τρίο της, Paul Smith πιάνο, Keter Betts μπάσο, Mickey Rocker ντραμς, σε μια επίδειξη δεξιοτεχνίας. Κατενθουσιασμένη, με τα χοντρά μυωπικά της γυαλιά και καταϊδρωμένη μέσα στο στενό λαμέ φόρεμά της, πιάνει το μικρόφωνο: "Satin doll", "Misty", "Dream dancing", "Mr. Paganini", "St. Louis Blues", με μια φωνή που δεν την είχε ακόμα αγγίξει ο χρόνος.


Η τούρτα των 31ων γενεθλίων της Βασίλισσας, κερασμένη από τον ''Δούκα'' Ellington. 25 Απριλίου του 1948. Μια φωτογραφία του Herman Leonard. Ο χαμογελαστός λευκός κύριος της παρέας είναι ο εκ γενετής τυφλός Βρετανός πιανίστας της cool jazz George Shearing.

Σώμα και ψυχή στη μουσική

Παιδούλα ακόμα, παράτησε το σχολείο, έμπλεξε με τον υπόκοσμο, χάθηκε στους κύκλους του παράνομου τζόγου, ώσπου έγινε επιστάτρια σε μπορντέλο. Μοναδική παρηγοριά είχε τη μουσική. Τραγουδούσε όποτε μπορούσε, από τα χρόνια της εφηβείας της, προικισμένη με μια τεράστια γκάμα φωνής και καθηλωτική εκφραστικότητα.

Θα συλληφθεί ξανά και ξανά από τα όργανα του νόμου. Θα εγκλειστεί σε σωφρονιστήρια και σε ορφανοτροφεία. Ατίθαση, θα το σκάει από τα ιδρύματα και μετά από χρόνια ταλαιπωρίας θα αποφασίσει να δοθεί, σώμα και ψυχή, στη μουσική.


Δυτικό Βερολίνο, Φεβρουάριος 1960 (Βραβείο Grammy καλύτερης γυναικείας ερμηνείας)

Παγκόσμια καταξίωση και φήμη

Στα δεκαέξι της χρόνια ξεκινά η λαμπρή πορεία της μετέπειτα Μεγάλης Κυρίας της Τζαζ. Αφήνοντας πίσω της τον άγριο κόσμο του παράνομου τζόγου, των μπορντέλων και των ιδρυμάτων, η φωνή της θα αρχίσει να είναι το μαγικό μέσον επικοινωνίας της με τον κόσμο και όχημα για τη διαδρομή προς την αξιοπρέπεια, την παγκόσμια καταξίωση και φήμη.

Στο θρυλικό Apollo Theatre του Χάρλεμ θα μαγέψει τους πάντες σε έναν ερασιτεχνικό διαγωνισμό νέων ταλέντων. Δύο μήνες μετά, τραγουδώντας στο Opera House, θα κινήσει την προσοχή του ντράμερ Chick Webb, που θα της προσφέρει μόνιμη δουλειά στην μπάντα του για 12 δολάρια την εβδομάδα.

Η Ella «δεν είχε γεννηθεί κάτω από έναν χρυσογάλαζο ουρανό μήτε σε ένα ρόδινο σύμπαν», διάβασα κάπου και το έκλεψα. Λίγο μετά τη γέννησή της, οι γονείς της χώρισαν και τον ρόλο του πατέρα ανέλαβε ο εραστής της μάνας της. Το νέο σπιτικό μεταφέρθηκε στη Νέα Υόρκη, αλλά ο θάνατος καραδοκούσε και άπλωσε τη ζοφερή σκιά του στην εφηβεία της. Ήταν γύρω στα δεκαπέντε όταν η μητέρα της πέθανε, από αυτοκινητιστικό ατύχημα.

Ο πιο σταθερός έρωτάς της

Η Ella έκανε δύο αποτυχημένους γάμους και ίσως κι έναν τρίτο που δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Ο πρώτος της σύζυγος ήταν ένας απατεώνας, ένα βαποράκι που μπαινόβγαινε στις φυλακές. Ο γάμος τους δεν άργησε να φυλλορροήσει.

Την ευτυχία έψαξε, λίγο μετά, στο πρόσωπο του σπουδαίου μπασίστα Ray Brown. Οι επαγγελματικές τους υποχρεώσεις και οι άλλες τους σχέσεις τους οδήγησαν τελικά στον χωρισμό. Μόλις που πρόλαβαν να υιοθετήσουν τον ανιψιό της και να τον βαφτίσουν Ray Brown Jr.

Ο τρίτος της, αυτός με έναν νεαρό κι ομορφούλη Νορβηγό, έγινε κρυφά απ' όλους στο Oslo, τον Ιούλιο του 1957. Όμως ο επίδοξος γαμπρός αποκαλύφθηκε ότι ήταν, όπως και ο πρώτος, ένας κοινός απατεώνας που σύρθηκε στη φυλακή έχοντας κατακλέψει την προηγούμενη ερωμένη του.

Από εκείνη τη στιγμή, η Ella θα αφοσιωθεί στον πιο πιστό, τον απόλυτο και σταθερό έρωτά της. Θα ηχογραφήσει τα μουσικά της διαμάντια, έργα των καλύτερων συνθετών, με κορυφαίους συνεργάτες της μουσικούς, ορχήστρες, ενορχηστρωτές και μαέστρους αλλά και δίπλα σε σπουδαίες φωνές σαν αυτές του Louis Armstrong, του Nat King Cole και του Frank Sinatra ή τα σαξόφωνα του Stan Getz και του Coleman Hawkins.

Η Ella Fitzgerald κατάφερε με την φωνή της να ενώσει τις πιο διαφορετικές αμερικανικές κουλτούρες και φυλές κι ας ήταν μόνο μια απλή μαύρη γυναίκα. Την λάτρευαν οι μαύροι, οι Εβραίοι (καθώς ερμήνευε τα τραγούδια των πιο περιώνυμων συνθετών τους), ενώ το κοινό της ήταν, όλο και πιο πολύ, οι λευκοί χριστιανοί.


Norman Gruntz και Pablo Records

Η εφήμερη πτώση της δημοτικότητας της τζαζ στα ροκ sixties οδήγησαν την Ella -που ήξερε, όπως και ο Miles να μένει στο παιχνίδι- να τραγουδήσει τα gospel songs, εφήμερα ποπ σουξεδάκια, ακόμα και κάντρι επιτυχίες, ενώ το 1972 θα ωθήσει τον σπουδαίο παραγωγό Norman Gruntz να ιδρύσει την Pablo Records, για να της δώσει έτσι τη δυνατότητα να ηχογραφήσει άλλα είκοσι σπουδαία άλμπουμ, σχεδόν ένα κάθε χρονιά ώς το 1989, και να κερδίσει πάνω από δεκατρία βραβεία Grammy. Τότε μόνο ηχογράφησε τον τελευταίο της δίσκο και το 1991 έκανε την τελευταία της δημόσια εμφάνιση. Η φωνή της είχε φθαρεί, δεν είχε όμως χάσει την ψυχή της.

Η Ella Fitzgerald γεννήθηκε στις 25 Απριλίου του 1917. Στις 15 Ιουνίου του 1996 αυτή, η Βασίλισσα της Τζαζ, θα αναχωρήσει για τους ουράνιους λειμώνες αφήνοντάς μας για κληρονομιά τις εκατοντάδες αθάνατες ερμηνείες της.

 

Στα δεκαέξι της χρόνια ξεκινά η λαμπρή πορεία της μετέπειτα Μεγάλης Κυρίας της Τζαζ. Αφήνοντας πίσω της τον άγριο κόσμο του παράνομου τζόγου, των μπορντέλων και των ιδρυμάτων, η φωνή της θα αρχίσει να είναι το μαγικό μέσον επικοινωνίας της με τον κόσμο και όχημα για τη διαδρομή προς την αξιοπρέπεια, την παγκόσμια καταξίωση και φήμη

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL