Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Lady sings the blues
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Lady sings the blues

Στο καμαρίνι της με τον Mister, 1946

Του Ιλάν Σολομόν

Τι κι αν η Ella ήταν η χαρά του jazz αυτοσχεδιασμού; Η Billie ήταν η καρδιά των blues. Έφυγε φτωχή και μόνη το 1959 στη Νέα Υόρκη, εξαρτημένη από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Η φωνή της ήταν πιο τραχιά από τις πολλές καταχρήσεις. Τραγουδούσε πια μόνο η ψυχή της.

Διαβάζω στο οπισθόφυλλο: «Το βιβλίο μιλάει για το τι σημαίνει να είσαι φτωχός και μαύρος στην Αμερική, για το πώς φτιαχνόταν η μουσική στα χρόνια του ’30 και του ’40. Κλαμπ, περιοδείες, εταιρείες, ηχογραφήσεις. Μια αρρωστημένα διεφθαρμένη κοινωνία κυνήγησε αυτή τη μεγαλοφυΐα σ’ ένα αυτοκαταστροφικό αδιέξοδο απ’ όπου δεν υπήρχε διαφυγή».

Και πιο μέσα: «Μια βραδιά είχα ανάγκη για λεφτά. Ήξερα πως η μαμά θα είχε, σίγουρα. Μου πετάει ένα όχι, νέτα - σκέτα. Γυρνάω και της λέω 'ευλογημένο το παιδί που ’χει τον τρόπο του' και φεύγω. Ήμουν χολωμένη τρεις βδομάδες. Μια μέρα, ένα ολόκληρο τραγούδι, πανάθεμά το, παίρνει σχήμα μες το μυαλό μου. Τούτο δώ θα την τρελάνει τη Δούκισσα, σκέφτηκα. Και την τρέλανε!» ("God Bless the Child", 1941)


Count Basie Orchestra και Lady Day. Ιούλιος 1943

Παράξενο φρούτο.

Μια μόνο ιδέα για το πώς η Billie έχτιζε λιθαράκι-λιθαράκι, συχνά επώδυνα, τα δικά της τραγούδια. Το «Strange Fruit», αυτός ο σκοτεινός, ευαίσθητος αντιρατσιστικός ύμνος, βασίστηκε στον στίχο που είχε γράψει ένας Εβραίος δάσκαλος του Δημοτικού, ο Lewis Allen, για ένα λιντσάρισμα. Αρχικά δίστασε να το πει. Φοβόταν πως θα ξέσπαγαν ρατσιστικά αντίποινα. Της θύμιζε τον θάνατο και μ' αυτόν δεν τα πήγαινε τόσο καλά, τον έτρεμε από μικρή.

Χρόνια μετά έλεγε πως δεν άντεχε τη βλακεία κάποιων που της ζήταγαν επίμονα «αυτό το σέξι τραγουδάκι με τα κορμιά που... σουινγκάρουν» (bodies swinging) - τα κορμιά των μαύρων αδελφών θυμάτων του ρατσισμού που κρέμονταν από τα δέντρα του αμερικανικού Νότου, σαν «παράξενα φρούτα» ("Strange Fruit", 1939)

Τον Jimmy Monroe, για ένα φεγγάρι νόμιμο σύζυγό της, τον τσάκωσε σημαδεμένο με κραγιόν ξένο στον γιακά του. «Πάντα ήξερα σε τι μπελάδες έμπαινα μαζί του. Το να μου λέει ψέματα ήτανε χειρότερο παρά ό,τι και να είχε κάνει με οποιαδήποτε ξεκωλιάρα. 'Τράβα να κάνεις ένα μπάνιο, μάγκα' του λέω. 'Μη μου εξηγείς'. Έτσι, ξαφνικά έγινε τραγούδι. Ένα σωρό ξεκωλιάρες μου 'χουνε πει πως γινόντουσαν ράκος κάθε φορά που το άκουγαν» ("Don’t Explain", 1941)


«Η Κυρία τραγουδάει τα Μπλουζ», αυτοβιογραφία εκδόσεις Άγρα, 1986, μετάφραση: Ιουλία Ραλλίδη

«Η Κυρία τραγουδάει τα Μπλουζ»

Αυτά διάβαζα ξανά καθώς μετά από χρόνια τίναξα τη σκόνη του χρόνου πάνω από το «Η Κυρία τραγουδάει τα Μπλουζ» (Lady sings the Blues), την αυτοβιογραφία της που εκδόθηκε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Άγρα το 1986 και ξανατυπώθηκε το 2013 στην απολαυστική μετάφραση της Ιουλίας Ραλλίδη, ο θεός να την έχει καλά.

Η μικρή Eleanor Fagan γεννήθηκε στις 7 του Απριλίου του 1915 στη Βαλτιμόρη από τη 13χρονη Sadie και τον 16χρονο Clarence Holiday, που ονειρευόταν να γίνει τρομπετίστας, μέχρι που τα χημικά έκαψαν τα πνευμόνια του στον Μεγάλο Πόλεμο. Έγινε τελικά κιθαρίστας σε Big Bands σαν αυτήν του Fletcher Henderson. Την Billie όμως δεν την αναγνώρισε ποτέ, και αυτή το μόνο που κράτησε απ’ αυτόν ήταν το επώνυμό του. Το όνομά της, το χτένισμά της τα έκλεψε από ένα παιδικό ίνδαλμα της, τη σταρ του βωβού κινηματογράφου Billie Dove.

Το «σπίτι» της Alice Dean

Τα ανέμελα χρόνια της ήταν μετρημένα, πολύ λίγα με τον πραγματικό της πατέρα και ακόμα λιγότερα με τον προσωρινό πατριό της. Βιάστηκε στα δέκα, γνώρισε τον τρόμο του θανάτου σε ίδρυμα καθολικών καλογριών, έφαγε πολύ ξύλο από άσπλαχνους συγγενείς, σφουγγάριζε πατώματα, έπαιρνε βίζιτες για πέντε δολάρια, μπήκε στη φυλακή, μέχρι τη στιγμή που η ανάγκη την έκανε να δηλώσει τραγουδίστρια. Στο τέλος της πρώτης οντισιόν ο κόσμος έκλαιγε. Δεν πήγαν χαμένα τα βράδια στο «σπίτι» της Alice Dean ακούγοντας τις φωνές του Louis Armstrong και της Bessie Smith στη βικτρόλα.

Δεκατριών χρόνων φτάνει στο Χάρλεμ. Εκεί ονειρεύεται να δει μιαν «άσπρη μέρα». Στους 133 δρόμους, ο πολυμήχανος αρθρογράφος της αγγλικής εφημερίδας "Μelody Maker" και κυνηγός ταλέντων John Hammond τη συστήνει στον νεαρό ακόμα Benny Goodman. 18 χρόνων πια, μαζί του ηχογραφεί τον πρώτο της δίσκο. Γνωρίζει τη σκληρή πιάτσα της νύχτας και αγγίζει τη δόξα στο μαύρο θέατρο "Apollo" του Χάρλεμ. Το διαφορετικό, αυτό το χουζούρικο και αργό θλιμμένο ύφος της κάνει το πλήθος να παραληρεί. Προβληματικές οι σχέσεις της, λαμπρή η καριέρα, αστεία τα λεφτά. Οι παραγωγοί φέρνουν αντιρρήσεις, αλλά αυτή το 1938 τραγουδάει στην μπάντα του Artie Shaw. Ήταν η πρώτη και η μόνη έγχρωμη ανάμεσα σε αποκλειστικά λευκούς και συχνά προκατειλημμένους ρατσιστικά μουσικούς.


Στο στούντιο, Σεπτέμβριος 1958

Γνωρίζει και συνεργάζεται με τον Duke Ellington, τον Ben Webster, τον Count Basie, τον Buck Clayton, τον Charlie Shavers, τον Oscar Peterson, σχεδόν όλους τους σπουδαίους μουσικούς της γενιάς της. Δεν είναι όμως μόνο τα λεφτά και η δόξα. Αντιπαλεύει με θυμό τον ρατσισμό. «Αυτό το πράγμα σου κάνει τη ζωή ένα βάσανο, πάντα βρίσκεσαι υπό πίεση, σε παίρνει από κάτω». Στο αυθόρμητο αίτημά της για ισότιμη μεταχείριση της ίδιας και της φυλής της βρίσκει παραστάτες φίλους και θαυμαστές σαν τον Clark Gable, τον Orson Welles ή τον Bob Hope.

Prez και Lady Day

Φίλος καρδιακός, οικότροφος σχεδόν στης μάνας της, ήταν ο σαξοφωνίστας Lester Young. Η Billie τον ξεχωρίζει για το μοναδικό cool φύσημά του και του κολλάει το "Prez" - πρόεδρος των σαξοφώνων δηλαδή. Της το ανταποδίδει με το «Lady Day» κι ας έζησε μόνο νύχτα.

«Φαίνεται πως κανένας δεν τραγουδάει όπως τραγουδάω εγώ την λέξη πείνα και τη λέξη αγάπη. Είναι γιατί γνωρίζω καλά τι σημαίνουν αυτές οι λέξεις».

Το 1954 ο William Dufty και η Lady Day άρχισαν να δουλεύουν τα απομνημονεύματά της που εκδόθηκαν το 1956. Τον πρώτο χρόνο το βιβλίο πούλησε μόλις 12.000 αντίτυπα. Οι τίτλοι των κεφαλαίων του ήταν στίχοι των τραγουδιών της, ένας κώδικας για να κατανοήσουμε την ιστορία της ζωής της.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL