Του Ιλάν Σολομών
Είκοσι ένα χρόνια τώρα και κάθε 17 του Νοέμβρη, η παρουσία του, η απουσία του, γίνεται ακόμα πιο έντονη. Και τα λόγια στερεύουν καθώς περνούν οι μέρες από εκείνη τη 17η Νοέμβρη του 1997, όταν έφυγε ξαφνικά από την οικογένεια της καλής μουσικής ο φίλος, δάσκαλος για πολλούς από εμάς και καλός συνεργάτης σε αξέχαστες δημιουργικές μας στιγμές.
Αυτός, ο δημιουργός της εκπομπής "Τα πρωινά όλου του κόσμου" στο Τρίτο Πρόγραμμα, ο εμπνευστής και διευθυντής μας στον Jazz Fm102,4 το πρόσωπο πίσω από τα Φεστιβάλ Praxis, ο Κώστας Γιαννουλόπουλος, με τον οποίο μαζί απολαμβάναμε τη μαγεία της τέχνης του αυτοσχεδιασμού σε κάθε ευκαιρία, δίσκο ή συναυλία. Μόνο που αυτή του τη σχέση με τη μουσική, την είχε αναγάγει σε επιστήμη από πολύ νωρίς.
Ήταν εμπειρία να βρίσκεσαι μαζί του μπροστά στα ράφια ενός δισκοπωλείου. Σου κόστιζε κάτι παραπάνω, αλλά ήταν πολύτιμα τα σχόλιά του, η κριτική του, το σκεπτικό του για τη μουσική, τους μουσικούς και το ιστορικό πλαίσιο της εποχής τής κάθε ηχογράφησης. Οι ήχοι για τον Κώστα περιείχαν το κοινωνικό πλαίσιο της δημιουργίας τους, την προσωπικότητα του δημιουργού τους, αλλά και τη διείσδυση στον ψυχισμό του αποδέκτη τους. Τους προσέγγιζε ολιγόλογα, με ουσία, είτε στα γραπτά του, είτε στις μοναδικές ραδιοφωνικές εκπομπές του.
Η στιγμή της γνωριμίας μας, στα μέσα της δεκαετίας του '70, είχε στο επίκεντρό της -τι άλλο;- έναν δίσκο τζαζ σε ένα δισκάδικο του κέντρου της Αθήνας. "Ακούς τζαζ;" με ρωτάει. "Ναι", του λέω. "Να τον πάρεις, είναι καλός" μου προτείνει. Έτσι άρχισαν όλα. Μέχρι, τέλος, τον κοινό μας στόχο: τον Jazz FM 102,4. Έναν ειδικό ραδιοφωνικό σταθμό με αντικείμενο την τζαζ και τις άλλες μουσικές της "ψυχής". Κάτι που έως τότε έμοιαζε με ένα όνειρο έγινε, έστω και για λίγο, πραγματικότητα.
Οδηγός Δίσκων Τζαζ, Εκδόσεις Απόπειρα, 1987
Το απονενοημένο εγχείρημα για τη δημιουργία του πρώτου και μοναδικού έως τώρα τζαζ σταθμού της χώρας είχε μπει βαθιά στο μυαλό του από καιρό. Από το υπόγειο ταβερνάκι της πρώτης μας συνάντησης, μέχρι το υπόγειο του σταθμού στον Βύρωνα, έμεναν πια μόνο λίγες νύχτες. Στην αρχική πεντάδα σύντομα προστέθηκαν ακόμα δεκαπέντε.
Και ήταν ο Κουβάνος πολυπνευστός Paquito D'Rivera που έδωσε το σύνθημα για το ξεκίνημα το βράδυ της 11ης Μαρτίου, ημέρα Δευτέρα. Το φανκ του James Brown, τα Blues του John Lee Hooker, το latin beat του Tito Puente βρήκαν το ταίρι τους στο άλτο του Parker, το μπάσο του Mingus, την τρομπέτα του Miles, το τενόρο του Trane, το πιάνο του Μονκ.
Σαν υπεύθυνος... "στρατολόγησης", είχα αναλάβει τη βασική εκπαίδευση των υποψήφιων "μάγων" πριν τους παραδώσω στην ανάκριση του αυστηρού και πεπειραμένου "Θεού" της τζαζ. "Πόσους δίσκους έχεις;", "ποιοι παίζουν στο κουαρτέτο του Coltrane;" ήταν οι δύο στάνταρ ερωτήσεις της ανάκρισης. Τα κριτήρια ήταν αρκετά χαλαρά και οι νέοι έπαιρναν γρήγορα το ερτζιανό "βάπτισμα".
Πολλά τα ξενύχτια και έντονες οι συζητήσεις για το ύφος, το στιλ και το μουσικό περιεχόμενο των εκπομπών βελτίωναν συνεχώς τη ραδιοφωνική εικόνα των παραγωγών που, με την ψυχή τους - και για την ψυχή τους - ετοίμαζαν το καθημερινό πρόγραμμά τους αφού πρώτα τα είχαν ακουμπήσει στο Jazz-Rock το Music Corner ή το Metropolis για τα αγαπημένα τους δισκάκια. Την ίδια στιγμή, μέσα στο στούντιο οι εκπομπές συνεχιζόντουσαν, οι δίσκοι γύριζαν στα πικάπ και τα τηλεφωνήματα των ακροατών μας άναβαν τα κέφια. Όταν όμως άναβε το ON AIR, οι τόνοι χαμήλωναν, καθώς η ηχομόνωση δεν ήταν επαρκής και κάποια... μπινελίκια έβγαιναν στον αέρα μέσα από το ανοιχτό μικρόφωνο του παρουσιαστή.
Πρωτοχρονιά του 1992, στο υπόγειο του Jazz FM στον Βύρωνα
"Διαμάντια στον ουρανό της νύχτας"
Η υποδοχή του τζαζ κοινού της πρωτεύουσας ήταν συγκινητική. "Διαμάντια στον ουρανό της νύχτας" έγραφε η εφημερίδα την πρώτη μέρα. Και ο σταθμός, από το αρχικό ένθετο τρίωρο, έγινε σε έναν χρόνο 24ωρος. Νέες εκδόσεις, συναυλίες, πολλά live στα μπαράκια, το νέο μεγάλο Half Note, που μαζί με την κυκλοφορία του ''Jazz & Tzaz'' έδωσαν εκείνα τα χρόνια την εικόνα της άνθισης μιας μουσικής γεμάτης από έντονα συναισθήματα. Σ' αυτό βοήθησε η δημιουργία της νέας ελληνικής τζαζ σκηνής, στο Παράφωνο, το Public, το Έμπλεων, το καφέ Asante που δεν υπάρχουν πια. Νέοι και σπουδασμένοι ταλαντούχοι μουσικοί την πλαισίωναν και οι δίσκοι τους έβρισκαν τον δρόμο τους στις ερτζιανές λεωφόρους των FM, με την ένθερμη υποστήριξή μας. Την τελευταία νύχτα, 26 Ιουλίου του 1996 ήταν, έκλεισα πίσω μου για πάντα την πόρτα και γύρισα στο σπίτι. Εκείνη τη στιγμή ο Πύρρος Δήμας, "κάτω από την μπάρα", σήκωνε το χρυσό στην Ατλάντα.
Ένα κύμα ηρεμίας κι όποιος το εισπράξει...
Στις τελευταίες στιγμές της πολύτιμης επικοινωνίας του με το ευρύ κοινό στο Τρίτο Πρόγραμμα, το δικό του ουτοπικό πλάνο έπαιρνε σχήμα μέσα από το ονειρικό ερτζιανό ταξίδι του, που ακουγόταν καθημερινά στις έντεκα το πρωί. Στις 17 Νοεμβρίου 1997, ο Κώστας Γιαννουλόπουλος εξέπεμψε για τελευταία φορά από το Τρίτο "Τα πρωινά όλου του κόσμου" - "ένα κύμα ηρεμίας πάνω από την πόλη κι όποιος το εισπράξει". Λίγες ώρες μετά η καρδιά του τον πρόδωσε.
Ακούω ακόμα τη βαθιά, διεισδυτική ραδιοφωνική φωνή του και βάζω στο ''άλλο πικάπ'' μου τους πολύτιμους δίσκους που αγόρασα με την προτροπή του.
Περιοδικό ''Jazz & Τζαζ" - Τεύχος 2ο, Αθήνα, 1978
Ένας ακροατής με (διεισδυτική) άποψη...
Ο Κώστας Γιαννουλόπουλος σπούδασε Οικονομικά και δούλεψε αρχικά σε τράπεζα, αλλά η μουσική τον είχε κερδίσει από νωρίς. Άρχισε να γράφει τους "Ηχοτονισμούς" του στο περιοδικό "Ήχος" και το 1977, με συνεργάτες τον Σάκη Παπαδημητρίου και τον Γιώργο Χαρωνίτη εξέδωσε το περιοδικό "Jazz & Τζαζ". Οργάνωσε τις πρώτες τζαζ συναυλίες στην Ελλάδα και καθιέρωσε το φεστιβάλ Praxis ανεβάζοντας στη σκηνή τις πιο σύγχρονες μορφές της παγκόσμιας τζαζ σκηνής. Διευθυντής του μουσικού τμήματος της ΕΤ2 και στέλεχος του Top FM, έγραφε κάθε εβδομάδα την τακτική του σελίδα στα "Νέα" της Πέμπτης, στην οποία το αναγνωστικό κοινό έσπευδε να ανταποκριθεί για να γευτεί τις αισθητικές τάσεις της εποχής και τη διεισδυτική άποψή του γι' αυτές. Και μετά, ήρθε ο Jazz FM 102,4. Το κοινό μας όνειρο, που άντεξε στις πιέσεις των μεγαλόσχημων "θηρίων" των ερτζιανών μόνο έξι χρόνια. Μια πορεία ταγμένη, χωρίς κέρδη και διαφημίσεις. Ο Κώστας Γιαννουλόπουλος δήλωνε ακροατής, που κατάφερε να κάνει το χόμπι του επάγγελμα. Τι ακροατής όμως!
