Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
18.2°C21.8°C
2 BF 49%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
19 °C
17.0°C20.3°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C16.6°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
17.1°C19.1°C
5 BF 37%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C17.1°C
2 BF 56%
Συμβολή στο Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Συμβολή στο Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης

Του Ροίκου Θανόπουλου*

Οι διαπιστώσεις σχετικά με την κοινωνική και οικονομική σημασία του αγροτικού χώρου καθώς και για την καθοριστική επίδραση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής έχουν γίνει πολλές φορές. Τώρα είναι η ώρα της χάραξης στρατηγικής, μια εκκρεμότητα μερικών δεκαετιών μόνο... που πρέπει να απαντηθεί μέχρι το τέλος του χρόνου! Επιτέλους, πρέπει να αποκτήσουμε μια ενεργητική αγροτική πολιτική με βάση την οποία θα παρεμβαίνουμε στην Ε.Ε. οικοδομώντας τις ευρύτερες συμμαχίες κάθε φορά, αντί να προσαρμοζόμαστε παθητικά στις ευρωπαϊκές αποφάσεις.

Ο αγροτικός χώρος παρουσιάζει μια χαοτική και αντιφατική πολυπλοκότητα. Από τη γεωργία στις πεδιάδες μέχρι τα ορεινά, από την ιχθυοκαλλιέργεια στο θερμοκήπιο, από τον μεγαλοαγρότη στον ετεροαπασχολούμενο, από τον μετακινούμενο κτηνοτρόφο στη σταβλισμένη κτηνοτροφία... Η προσέγγιση του αγροτικού χώρου και του Σχεδίου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΣΑΑ) πρέπει να γίνει με μέθοδο, με κύριες (οριζόντιες) πολιτικές και κλαδικές και γεωγραφικές εξειδικεύσεις, οι οποίες θα αποτελούν ένα όλον συνδεδεμένο με τη δευτερογενή και τριτογενή οικονομική δραστηριότητα. Θα συζητήσουμε λοιπόν τις οριζόντιες πολιτικές, που μεταξύ τους θα πρέπει να είναι συμβατές.

Το ανθρώπινο δυναμικό: Η σύνθεση του αγροτικού πληθυσμού αποτελείται από πολλές κατηγορίες με κριτήριο το αγροτικό εισόδημα. Η πολιτική πρέπει να ευνοεί τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, αλλά δεν είναι σωστό να «διαγράψει» τις άλλες κατηγορίες για τουλάχιστον δύο λόγους: α. Οι μικροκαλλιεργητές και οι ετεροαπασχολούμενοι συμβάλλουν στη συντήρηση και επιβίωση του κοινωνικού ιστού της υπαίθρου και αποτελούν έναν κρίσιμο παράγοντα για τις ορεινές και μικρονησιωτικές περιοχές. β. Για διάφορους λόγους είναι πιο ανοικτοί στις καινοτομίες και τους νεωτερισμούς από τους παραδοσιακούς αγρότες. Ολοκληρωμένη πολιτική χρειάζεται για τους νέους αγρότες, νέους επιστήμονες (γεωπόνους κ.λπ.) που θέλουν να ιδρύσουν αγροτικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα καινοτόμες επιχειρήσεις, όπως και για την επανακατοίκηση των εγκαταλειμμένων περιοχών είτε από Έλληνες είτε από οικονομικούς μετανάστες.

Οι φυσικοί πόροι: Το έδαφος και η διαχείριση των υδάτων είναι δύο καθοριστικοί και ανελαστικοί παράγοντες που αποτελούν τη βάση κάθε σχεδιασμού. Η αειφόρος χρήση τους είναι το ελάχιστο για να είναι διαθέσιμα και στις επόμενες γενιές. Η ερημοποίηση των εδαφών, η υφαλμύρωση των υδάτων, φαινόμενα ρύπανσης πρέπει να αντιμετωπίζονται και μεσοπρόθεσμα να αναστρέφονται. Σ' αυτό το πλαίσιο ο σχεδιασμός ζωνών καλλιέργειας, παίρνοντας υπόψη τους κλιματικούς και άλλους παράγοντες, μπορεί να συνδυάσει την ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων και την οικονομική βελτιστοποίηση της παραγωγής.

Συλλογική οργάνωση: Τα μικρά μεγέθη των αγροτικών εκμεταλλεύσεων επιβάλλουν την αποφασιστική ενθάρρυνση της δημιουργίας συλλογικών σχημάτων από τους ίδιους τους αγρότες ώστε να βελτιώνεται η διαπραγματευτική τους ικανότητα και να μειώνονται τα κόστη παραγωγής. Να ευνοείται η συνεργασία τους με καταναλωτικά σχήματα των πόλεων.

Δημόσιες υπηρεσίες: Το ΥπΑΑΤ πρέπει να παίξει τον επιτελικό του ρόλο και να μπορεί να σχεδιάζει και να υλοποιεί την αγροτική πολιτική και όχι να την αναθέτει σε εταιρείες, όπως στο παρελθόν. Οι υπηρεσίες του θα πρέπει να αποκτήσουν γρήγορα αντανακλαστικά και να μην χρειάζεται να περάσουν πέντε χρόνια για να εναρμονίσουν μια κοινοτική οδηγία ή δεκαπέντε (!) χρόνια για να θεσμοθετήσουν την κλωνική επιλογή της αμπέλου! Στο μεταξύ η Βουλγαρία παράγει κλώνους από ελληνικές ποικιλίες αμπέλου (Wine Traits 2015:8). Αντίστοιχα ο ΟΠΕΚΕΠΕ, υπεύθυνος για τις επιδοτήσεις, έχει απλήρωτους δικαιούχους από το 2012, π.χ. στη βιολογική γεωργία (Agrenda/4.10.2015). Είναι φανερό ότι οι υπηρεσίες αυτές χρειάζονται αναδιάρθρωση και ανάδειξη ικανών στελεχών.

Γεωργική έρευνα - Γεωργικές εφαρμογές: Η ενοποίηση της αγροτικής έρευνας (βασικά ΕΛΓΟ - Δήμητρα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα) και η ένταξη της στην υλοποίηση του ΣΑΑ, και με εθνική χρηματοδότηση, είναι σημαντική προϋπόθεση για ένα βραχυ-μεσοπρόθεσμο αποτέλεσμα. Η ανασύσταση των γεωργικών εφαρμογών θα συμβάλει στη διάχυση των ερευνητικών αποτελεσμάτων στους αγρότες και θα τροφοδοτεί την έρευνα με τα προβλήματα αλλά και την εμπειρία των αγροτών. Η σύζευξη των φορέων Γεωργικής Έρευνας - Γεωργικών Εφαρμογών θα πρέπει να οργανωθεί θεσμικά.

Τυποποίηση προϊόντων: Ο σχεδιασμός της επεξεργασίας και τυποποίησης των γεωργικών προϊόντων με όρους marketing είναι μία από τις προϋποθέσεις για να αποκτήσουν αυτά προστιθέμενη αξία. Η συνεχής εφαρμογή καινοτομιών είναι απαραίτητη για να κερδίζουν θέσεις σε ένα έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Οι σοβαροί σχεδιασμοί γίνονται μεσοπρόθεσμοι όπως στη Νέα Ζηλανδία, που έχουν στόχο ώς το 2022 να παράγουν οίνους με χαμηλό αλκοόλ και λίγες θερμίδες (Wine Traits 2015:8). Παράλληλα, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αυστηρά και παραδειγματικά κάθε μορφή νοθείας, αλλιώς οποιαδήποτε προσπάθεια θα υπονομεύεται. Προβλήματα «κλειδιά» θα πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα, όπως η έλλειψη σφαγίων σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές. Σε αυτές, χωρίς νόμιμα σφαγεία, κάθε συζήτηση για την κρεατοπαραγωγό κτηνοτροφία περιττεύει. Η χρήση σφαγείων σε κατάλληλα διαμορφωμένα φορτηγά, στελεχωμένα με το κατάλληλο προσωπικό, είναι μια λύση που πρέπει να διερευνηθεί διεξοδικά.

Προϊόντα διεθνούς και τοπικής εμβέλειας: Το λάδι, η επιτραπέζια ελιά, οι οίνοι, η κορινθιακή σταφίδα, τα επιτραπέζια σταφύλια, το κονσερβοποιημένο ροδάκινο, το σπαράγγι κ.ά. αποτελούν προϊόντα με εξαγωγικές δυνατότητες και χρειάζονται ολοκληρωμένες πολιτικές ποιοτικής ανάπτυξης, ανάδειξης των διατροφικών τους πλεονεκτημάτων και προώθησής τους. Από την άλλη, μοναδικά τοπικά προϊόντα, όπως τα φασόλια Πρεσπών, η φάβα Σαντορίνης, το ρόδι Ερμιόνης, τα ξηρά σύκα και ένα μεγάλο δυναμικό, που περιμένει να αναδειχτεί, χρειάζεται επίσης να ενταχθούν στο ΣΑΑ, αφού έχουν μεγάλη σημασία για απομονωμένες περιοχές και αθροιστικά παράγουν σημαντικό οικονομικό αποτέλεσμα.

Παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού: Είναι μια στρατηγική επιλογή με οικονομική σημασία, που σχετίζεται επίσης με την διατροφική αυτάρκεια. Πρέπει να επιλεγούν για αρχή ορισμένα είδη (π.χ. φθινοπωρινά σιτηρά, όσπρια) και να οργανωθεί η δημιουργία ανταγωνιστικών ποικιλιών και η σποροπαραγωγή τους με σύμπραξη των φορέων έρευνας και σποροπαραγωγής. Αντίστοιχα, πρέπει να οργανωθεί και η παραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού των πολυετών ειδών, απαλλαγμένων από φυτονόσους.

Γεωργική βιοποικιλότητα: Η χώρα μας εκτός από πλούσια φυσική βιοποικιλότητα διαθέτει και μια μοναδική γεωργική βιοποικιλότητα. Βασικό της συστατικό είναι οι τοπικές και γηγενείς ποικιλίες, οι οποίες πρέπει να δασωθούν, να αξιοποιηθούν και να προστατευτούν από την ασύδοτη εξαγωγή τους στο εξωτερικό, και οι ελληνικές φυλές αγροτικών ζώων. Χωρίς την πρακτική ενίσχυση της Τράπεζας Γενετικού Υλικού (για τα φυτά), ώστε να ανταποκριθεί στο κρίσιμο έργο της, και την επείγουσα κατάρτιση προγραμμάτων για τη διάσωση των τελευταίων ελληνικών φυλών ζώων, οι εξαγγελίες περί γεωργικής βιοποικιλότητας καταντούν πυροτεχνήματα.

Η παράθεση των οριζόντιων πολιτικών δεν ήταν εξαντλητική, αφού σημαντικοί τομείς, όπως της βιολογικής γεωργίας, της αγροτικής πίστης, της ασφάλισης της παραγωγής, των υποδομών, του κοινωνικού κράτους κ.ά. πρέπει να συνδιαμορφώσουν το ΣΑΑ.

Διαβούλευση: Με βάση το γεγονός ότι το ΣΑΑ πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι τέλος του χρόνου, η επεξεργασία του μπορεί να γίνει σε τρεις φάσεις: 1. Πρώτη επεξεργασία από το ΥΠΑΑΤ έως τέλος Οκτωβρίου. 2. Διαβούλευση σε κάθε περιφέρεια τον Νοέμβριο. 3. Ενσωμάτωση προτάσεων και κατάθεσή του μέχρι τέλος Δεκεμβρίου. Μετά όμως θα πρέπει να γίνει αντικείμενο νέου κύκλου διαβούλευσης σε επίπεδο νομού, γιατί στην εφαρμογή του σίγουρα θα χρειαστούν διορθώσεις και βελτιώσεις και, το κυριότερο, εξειδικεύσεις. Θεμελιακό χαρακτηριστικό μιας αριστερής κυβέρνησης είναι η διαβούλευση -και αυτή πρέπει να είναι ουσιαστική και αποτελεσματική ως απαραίτητο στοιχείο της δημοκρατίας.

Ροίκος Θανόπουλος είναι γεωπόνος.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL