161 εκατομμύρια καφέδες, 161 εκατομμύρια παγωμένα χαμόγελα. Τόσα όσα έχει χρειαστεί μέχρι σήμερα να δείξουν από ευγένεια οι εργαζόμενοι κάθε φορά που σερβίρουν τον καφέ του Mikel κι ενώ κουβαλούν τη δυσβάσταχτη καθημερινότητά τους. Αυτή των ελάχιστων χρημάτων, των πολλών ωρών εργασίας και των λιγότερων ενσήμων από αυτά που δικαιούνται.
Τα Mikel διαφημίζουν το αποτέλεσμα, τους 161 εκατομμύρια καφέδες που έχουν φτιαχτεί, όμως για να φτάσουν σε αυτό το αποτέλεσμα πρώτα έχουν “κάψει” εκατοντάδες εργαζόμενους.
Οι τελευταίοι στοχευμένοι έλεγχοι του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας επιβεβαίωσαν αυτό που γνώριζε όλη η πιάτσα για τα Mikel. Δεν είναι αυτό που φαίνονται. Κυριολεκτικά. Σε 103 ελέγχους που πραγματοποιήθηκαν (142 είναι όλα τα καταστήματα στην Ελλάδα) διαπιστώθηκαν παραβάσεις όπου είτε δεν φαίνονται οι πραγματικές ώρες εργασίας των εργαζομένων είτε δεν φαίνονται οι εργαζόμενοι καθόλου. Πιο συγκεκριμένα εντοπίστηκαν 3 παραβάσεις που αφορούν αδήλωτη εργασία, 35 που αφορούν υποδηλωμένη εργασία (δηλαδή δουλεύει ο εργαζόμενος περισσότερες ώρες από αυτές που δηλώνεται ότι δουλεύει), ενώ υπήρξαν 15 ακόμη παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας.
Μισθοί πείνας
Οι αριθμοί δεν είναι όμως αρκετοί. Την πραγματική διάσταση του προβλήματος δίνουν αυτοί που βιώνουν τις παραβάσεις. “Είμαι σερβιτόρος και εμφανίζομαι ως βοηθός σερβιτόρου. Δουλεύω κανονικά οκτάωρο και παίρνω λιγότερα από τον βασικό μισθό” μας λέει νυν εργαζόμενος στα Mikel. Παίρνει 495 ευρώ και μπαίνουν 15 αντί για 24 ένσημα τον μήνα.
“Η συμφωνία ήταν διαφορετική στην αρχή. Μας έλεγαν ότι θα πληρωνόμαστε με τον κατώτατο μισθό και θα έχουμε ό,τι δικαιούμαστε με βάση τον νόμο”. Όταν ο εργαζόμενος ζήτησε το αντίτυπο της σύμβασής του, του είπαν ότι δεν χρειάζεται να έχει το χαρτί κι ότι δεν έχει να υπογράψει κάτι. Στην πορεία έγινε απόλυτα αντιληπτό γιατί δεν είδε ποτέ τη σύμβαση. “Μας μάζεψαν μια μέρα και μας είπαν ότι δεν βγαίνουν. Δεν μπορούσαν, έλεγαν, να μας δώσουν τα χρήματα που είχαμε συμφωνήσει ούτε να μας βάλουν τα ένσημα που έπρεπε”.
Όχι δουλειά σε άλλο καφέ
Τα Mikel είχαν προλάβει να φτιάξουν όνομα πριν από τους ελέγχους του ΣΕΠΕ. Τον Δεκέμβριο του 2014 το ΠΑΜΕ είχε καταγγείλει στην Βόρεια Ελλάδα υπογραφή ιδιωτικών συμφωνητικών με ρήτρα αποζημίωσης προς την εταιρεία που υποχρέωνε τους εργαζόμενους, ακόμη και ένα χρόνο αφού είχαν φύγει από τα Mikel, να μην δουλέψουν σε ανταγωνιστική επιχείρηση. Όπως και να μην ενεργήσουν οποιαδήποτε ανταγωνιστική προς την εταιρεία πράξη, χωρίς να διευκρινίζεται για τι είδους πράξη γινόταν λόγος.
Η εταιρεία απαγόρευε ακόμα και σε συγγενικό πρόσωπο πρώτου βαθμού των εργαζομένων να εργάζεται σε άλλη επισιτιστική επιχείρηση, και μάλιστα προχώρησε σε απόλυση εργαζόμενης επειδή απλά συζήτησε το θέμα.
Λίγα χρόνια αργότερα, πριν από δύο μήνες περίπου, ο 22χρονος Μέμο, διανομέας στο κατάστημα της Λ. Αθηνών στον Κολωνό, έχανε τη ζωή του σε εργατικό ατύχημα. Τότε το Συνδικάτο Επισιτισμού - Τουρισμού - Ξενοδοχοϋπαλλήλων Αττικής κατήγγειλε με ανακοίνωσή του την εντατικοποίηση της εργασίας στα Mikel και την πολυαπασχόληση των εργαζομένων.
“Τα δεκάωρα, η απασχόληση ενός εργαζόμενου στον μπουφέ και στη λάντζα και στην καθαριότητα του μαγαζιού, η πίεση η δουλειά να ‘βγει γρήγορα’ είναι η ‘μαγική συνταγή’ της κερδοφορίας και της μεγάλης ανάπτυξης των επιχειρήσεων αυτών” γραφόταν τότε από το συνδικάτο.
Για το τι συνέβη τότε θυμάται κάποια πράγματα και ο εργαζόμενος με τον οποίο μιλήσαμε. “Είχαν υπάρξει ακραίες καταστάσεις. Πήγε από πάνω από το παιδί ο ιδιοκτήτης του συγκεκριμένου franchise, ενώ ήταν χτυπημένο, και του πήρε την τσάντα για να μην φαίνεται ότι δουλεύει εκεί. Δεν ήταν επίσης συνεπής στις πληρωμές, έλεγε στους εργαζόμενους ‘άμα θέλεις κάτσε, άμα δεν θέλεις γεια σου’”.
Είναι δύσκολο, μας λέει ο εργαζόμενος, να αντιδράσει ο κόσμος. “Σκέφτονται, ειδικά οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, ότι θα χάσουν τη δουλειά τους και δύσκολα θα ξαναβρούν. Ένας λόγος είναι επίσης ότι συχνά οι διαδικασίες κρατούν πολύ. Τα κουράγια και οι οικονομικές δυνατότητες των εργαζομένων είναι περιορισμένα, οπότε αυτό γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους εργοδότες”.
Υπάρχουν κι άλλα σαν τα Mikel
Πέρα από τα Mikel, το ΣΕΠΕ διενέργησε 118 ελέγχους σε αλυσίδες καταστημάτων λιανικής πώλησης, όπου διαπιστώθηκαν 53 παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας, 33 περιπτώσεις υποδηλωμένης εργασίας και 20 άλλες παραβάσεις. Σε όλες τις περιπτώσεις, όπως των Mikel, επιβλήθηκαν οι προβλεπόμενες από τον νόμο κυρώσεις.
Παράλληλα το ΣΕΠΕ διεξάγει από κοινού με την ελεγκτική υπηρεσία του ΕΦΚΑ, το ΣΔΟΕ και τη Διεύθυνση Οικονομικής Αστυνομίας πιλοτικό πρόγραμμα στοχευμένων ελέγχων για την αντιμετώπιση της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας. Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, χρησιμοποιούνται “εργαλεία ανάλυσης κινδύνου, μέσα από το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα είναι σε θέση να εντοπίζει και να ελέγχει επιχειρήσεις με υψηλή πιθανότητα παραβάσεων της εργατικής νομοθεσίας”.
Σε ό,τι αφορά το μέλλον, έχει εκπονηθεί για το καλοκαίρι προγραμματισμός ελέγχων ειδικά για επιχειρήσεις και περιοχές στον κλάδο του τουρισμού.
