Της Ευγενίας Μπογιάνου
Αν και γραμμένο σε αποστασιοποιημένο τρίτο πρόσωπο, το μυθιστόρημα «Τίνα» της Άντζελας Δημητράκη ακολουθεί βήμα - βήμα την εσωτερική πορεία της ηρωίδας και τη διανοητική σύγκρουση που αυτή βιώνει καθώς παλεύει να υλοποιήσει αυτό που έχει ήδη αποφασίσει και που το γνωρίζουμε από την αρχή κιόλας του βιβλίου: να αυτοκτονήσει. Η απόφαση έχει παρθεί, όμως η ζωή δεν έχει ακόμη τελειώσει, συνεχίζεται ερήμην της - η ιστορία μιας ευθυγράμμισης» του υπότιτλου, προφανώς αναφέρεται ακριβώς σ’ αυτή την κατάσταση-, αλλά όσο αυτή συνεχίζεται, όλα είναι δυνατά. Ακόμη και η ακύρωση μιας απόφασης. Θα αυτοκτονήσει τελικά; Το αν θα το κάνει ή όχι ίσως δεν έχει τόση σημασία.
Η Δημητρακάκη, με μια πλούσια, στιβαρή, θλιμμένη πρόζα, μεταφέρει αυτούσιο το διανοητικό άλγος της Τίνας, της Τίνας που, όπως ειρωνικά παραπέμπει το αγγλικό ακρωνύμιο του ονόματός της στο θατσερικό «There Is No Alternative», δεν έχει εναλλακτική, γιατί πολύ απλά «η ζωή είναι όμορφη, αλλά αυτή τη σιχαίνεται». Καταφέρνει να μας βάλει μέσα στη δίνη του μυαλού της, καθώς αυτό που μοιάζει να έχει περισσότερη σημασία δεν είναι οι αντιδράσεις αλλά οι σκέψεις. Οι σκέψεις της και τα φιλοσοφικά μονοπάτια στα οποία αυτές την οδηγούν. Ναι, η αγωνία είναι και σωματική, αλλά, κυρίως, είναι διανοητική. Το μυαλό -παρ' όλο που η Τίνα έχει όλα τα εφόδια μιας γνήσιας αριστερής διανοούμενης που της επιτρέπουν να κατανοεί τον κόσμο, έχοντας μαζί βέβαια και την περίφημη αριστερή μελαγχολία του Μπένγιαμιν- προσπαθεί να προσαρμοστεί σε ένα παρόν όπου τα πάντα μοιάζουν ακίνητα. Σε ένα παρόν όπου το παρελθόν είναι γλυκερή νοσταλγία και το μέλλον απλώς δεν υπάρχει. Το προσωπικό είναι πολιτικό. Αλλά για την Τίνα ισχύει και το ανάποδο. Καθετί το πολιτικό καταλήγει προσωπικό. Η Τίνα πολιορκείται από την ιστορία. Και από τις ματαιώσεις. Το μέλλον της Αθήνας του 2017, που μαστίζεται από την κρίση, ακριβώς εκατό χρόνια μετά από την Οκτωβριανή Επανάσταση, είναι ακριβώς αυτό: ένα μέλλον χωρίς επανάσταση. Χωρίς καν επαναστατική προοπτική. Ένα μέλλον όπου η αλλαγή είναι συνυφασμένη με τον φόβο. Η Τίνα θέλει να τελειώνει με όλα αυτά. Δεν θέλει να φύγει. Θέλει να τελειώνει, όπως και όταν το επιλέξει, χωρίς δυνατότητα επιστροφής.
Στον πυρήνα της αφήγησης βρίσκεται η απώλεια της δεκαπεντάχρονης Κρήνης που αφανίστηκε από μια πέτρα που ίσως προοριζόταν για την Τίνα. Είκοσι πέντε χρόνια μετά, πόσο πιστή μπορεί να μείνει η Τίνα στο πνεύμα της Κρήνης; Πόσο πιστός μπορεί να μείνει κάποιος στο όραμα των νεανικών του χρόνων; Πώς μπορεί να αντέξει κάποιος ένα σώμα που ίσως να είναι η φυλακή του; Να μερικά από τα ερωτήματα του βιβλίου. Η Τίνα υποφέρει από έλλειψη εγγύτητας. Δεν είναι επιλογή, είναι κατάληξη. «Οι άλλες μορφές ζωής» ζουν σε ένα παράλληλο σύμπαν που δεν την αφορά. Η ιδανική της κατάσταση είναι να γνωρίζει ότι «οι δικοί της» είναι καλά, ότι είναι μαζί και βρίσκονται μακριά της. Έχει ντυθεί κατάσαρκα με την «ξενότητά» της.
Βιβλίο σκοτεινό, μεγάλης έντασης, όπου η κάθε φράση σε οδηγεί στην επόμενη σαν να πρόκειται για μια σειρά από μικρές ελεγχόμενες εκρήξεις που όμως καταρρίπτουν μία-μία όλες τις βεβαιότητες, για να αφήσουν στη θέση τους μόνο αμφιβολίες. Ο κόσμος των αμφιβολιών είναι ο κόσμος της Δημητρακάκη. Και τον κοιτά κατάματα. Με το ίδιο πικρό, σαν ελευθεριακή παραφωνία, κέφι που τον κοιτά και η Τίνα, σίγουρη για το αδιέξοδο στο οποίο την οδηγεί η ευφυΐα της.
Άντζελα Δημητρακάκη, «Τίνα: Η ιστορία μιας ευθυγράμμισης»
Εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας
184 σελ. Τιμή: 14 ευρώ
