Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.2°C25.8°C
2 BF 33%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.4°C26.8°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.0°C24.8°C
2 BF 49%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.0°C
2 BF 69%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
25 °C
24.0°C24.9°C
2 BF 33%
Ο Νίκος Σβέρκος για το "Στρατόπεδο της σιωπής": / Νίκος Σβέρκος: Ήρωας είναι ο άνθρωπος στη δίνη της Ιστορίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ο Νίκος Σβέρκος για το "Στρατόπεδο της σιωπής": / Νίκος Σβέρκος: Ήρωας είναι ο άνθρωπος στη δίνη της Ιστορίας

της Πόλυς Κρημνιώτη

Δύο εμβληματικές δεκαετίες που σημάδεψαν τον 20ό αιώνα, η δεκαετία του 1940 και η λιγότερο φωτισμένη ιστορία του στρατοπέδου Μπούχενβαλντ, που μετά την πτώση του ναζιστικού καθεστώτος μετατρέπεται στο Ειδικό Στρατόπεδο 2 των Σοβιετικών, καθώς και η ταραγμένη πολιτικά δεκαετία του 1960 στη χώρα μας, γίνονται ο καμβάς για ένα αντιηρωικό μυθιστόρημα επικεντρωμένο στις ασήμαντες ζωές των ανθρώπων που τους έλαχε να ζήσουν υπό το βάρος δύο πολέμων, ενός Παγκόσμιου και ενός Εμφυλίου.

 

"Επειδή όλοι αντιμετωπίζουν αυτές τις δύο δεκαετίες μέσα από ηρωικές ιστορίες, το ερώτημα για μένα ήταν αν υπήρχαν άνθρωποι που συνθλίβονταν και δεν έχουμε ακούσει ποτέ γι' αυτούς" λέει ο δημοσιογράφος, διευθυντής του ραδιοσταθμού 105,5 Στο Κόκκινο για το πρώτο του μυθιστόρημα, "Το στρατόπεδο της σιωπής" (εκδ. Κέδρος). "Ήθελα να καταγράψω τον τρόπο με τον οποίο η μεγάλη Ιστορία μπορεί να σακατέψει τις ζωές των απλών ανθρώπων. Γι' αυτό και στο βιβλίο μου εσκεμμένα δεν υπάρχουν ήρωες" διευκρινίζει. "Ήρωας και πρωταγωνιστής του βιβλίου μου είναι ο άνθρωπος στη δίνη της Ιστορίας".

Ασήμαντος άνθρωπος ο δημοσιογράφος Πάνος Δαφνίτης, ένα παιδί χαρισματικό και αυτοκαταστροφικό, που από τα χωριά της Λαμίας έφτασε στα δημοσιογραφικά γραφεία της πρωτεύουσας, για να βρεθεί στη δίνη της Ιστορίας, χωρίς επί της ουσίας να συμμετέχει σ' αυτήν. Μεσήλικας πια, αφηγείται τη ζωή του, υπό μορφήν επιστολών, στην Ευγενία, ανεκπλήρωτο έρωτα, και γυναίκα που πρόδωσε όταν στη νιότη του "πείραξε" τα ζάρια επιλέγοντας να ρίξει ντόρτια αντί για εξάρες. Επιστολή την επιστολή, στοιχειοθετείται το πορτραίτο ενός ηττημένου ανθρώπου μιας ρημαγμένης χώρας.

"Δεν επιδίωξα να κάνω ένα ιστορικό βιβλίο" λέει ο Νίκος Σβέρκος. "Ήθελα να δω τις μικρές ιστορίες ανθρώπων, μέσα στον καμβάν της μεγάλης Ιστορίας της εποχής σ' αυτές τις δύο δεκαετίες που τουλάχιστον για τη χώρα μας ήταν καθοριστικές. Βέβαια ο ήρωάς μου απουσιάζει από τα καθοριστικά των δύο αυτών δεκαετιών". Ο Πάνος Δαφνίτης δεν ζει τον Εμφύλιο στην Ελλάδα αλλά επιστρέφοντας από το στρατόπεδο διαπιστώνει πόσο ρήμαξε τη χώρα αυτός ο πόλεμος. Από την άλλη, στη διάρκεια του Β' Πολέμου δεν παρακολουθεί από τα χαρακώματα αλλά από την άνεση του δημοσιογραφικού του γραφείου. Μέχρι που μια αποστολή της εφημερίδας θα τον φέρει στο Βερολίνο, στην καρδιά του ναζιστικού καθεστώτος, όπου θα αρχίσει να ζει στο πετσί του και τον παραλογισμό των ναζί αλλά και τον φόβο του απλού ανθρώπου σ' αυτό το κτηνώδες καθεστώς. Η διαδρομή του στο βιβλίο φτάνει μέχρι την Ελλάδα της δεκαετίας του '60, όπου βιώνει τα γεγονότα της ταραγμένης πολιτικά εποχής αλλά επιλέγει κι αυτή τη φορά να κρατήσει απόσταση.

"Ο ήρωάς μου, φέροντας το βάρος της Ιστορίας αλλά και αυτό της προσωπικής του ιστορίας, είναι ένας άνθρωπος σε απόγνωση. Συμβιβασμένος με την ήττα του" λέει ο Ν. Σβέρκος για τον Δαφνίτη, που σε όλη αυτή τη διαδρομή, ωριμάζει μέσα από τις σιωπές του, αυτές που θα τον καταστήσουν άνθρωπο μόνο. "Έχει ηττηθεί από την Ιστορία και από το τυχαίο της στιγμής, έχασε χρόνια στο στρατόπεδο, έχασε κομμάτι της ζωής του, έχασε τον τόπο του και το πατρικό του, μέλη της οικογένειάς του, έχασε μέχρι και τον μεγάλο του έρωτα". Επιστολή την επιστολή, συνθέτει τον απολογισμό του και χάνει παντού.

"Αυτή η ήττα δεν μπορεί να χωρέσει σε μια φόρμα" λέει ο συγγραφέας όταν ρωτάμε για την επιστολική μορφή που επέλεξε, χωρίς όμως να συνθέτει ένα επιστολικό μυθιστόρημα. "Από επιστολή σε επιστολή διαφοροποιείται η γραφή του, το ύφος και ο ρυθμός, έτσι που αναιρείται και η ίδια η έννοια της επιστολικής φόρμας. Νομίζω ότι ο τρόπος που γράφτηκε αυτό το βιβλίο δεν είναι άμοιρος από τον ήρωά του" εξηγεί, ομολογώντας ότι "υπήρχαν φορές που ένιωθα ότι ο Πάνος καθοδηγούσε το χέρι μου".

Στη διάρκεια της έρευνας για τη συγγραφή, ο Ν. Σβέρκος διάβασε, άκουσε μαρτυρίες, επισκέφθηκε το Βερολίνο, τη Βρέμη, το Μπούχενβαλντ. "Εκεί είδα και το μικρό μουσείο του στρατοπέδου που αφιερώνεται στην περίοδο των Σοβιετικών. Είδα ανάμεσα στα εκθέματα τα σκεύη για το συσίτιο των κρατουμένων, τα ρούχα τους, τα μουσικά όργανα και ό,τι άλλο υπήρχε στην καθημερινότητα αυτών των ανθρώπων". Μπορεί στη ναζιστική του περίοδο οι άνθρωποι να εξολοθρεύονται από την κτηνωδία του καθεστώτος, στη σοβιετική πενταετία όμως οι άνθρωποι υπέφεραν από ανία. Υπήρχε επίσης πείνα, τον χειμώνα του '47, πέθαναν χιλιάδες κρατούμενων από την πείνα και το κρύο.

Ρωτάμε τον συγγραφέα πώς επέλεξε να αναδείξει στο βιβλίο του αυτή τη λιγότερο φωτισμένη πτυχή του Μπούχενβαλντ. "Υπήρχε ένας συγγενής μου ο οποίος βρέθηκε εκεί. Ήταν στο Βερολίνο, συνελήφθη από τους Σοβιετικούς μετά τη νίκη και κρατήθηκε στο Μπούχενβαλντ. Ψηφίδες αυτής της ιστορίας υπήρχαν στο σπίτι. Από τα κυριακάτικα οικογενειακά τραπέζια που ακούγονταν πληροφορίες γι' αυτή την περίοδο του στρατοπέδου άρχισαν να μου δημιουργούνται ερωτηματικά. Κάπως έτσι γεννήθηκε αυτό το βιβλίο".

Τον ρωτάμε πού συναντάει εκείνη η περίοδος την εποχή μας. "Για τις δεκαετίες του '40 και του '60 έχουν γραφτεί πολλά. Υπάρχει όμως ένας άξονας που ενώνει διαχρονικά τις ζωές των ανθρώπων. Σ' αυτόν τον άξονα βρίσκουμε καθημερινές αγωνίες και ανησυχίες, συναισθήματα ποταπά και συναισθήματα που πολλές φορές καθορίζουν τις αποφάσεις μας. Ήταν μεγάλη πρόκληση για μένα να προσπαθήσω να απεικονίσω αυτό το σύμπαν των διαφορετικών επιλογών στις οποίες οδηγούνται οι άνθρωποι όταν βρίσκονται μπροστά σε κρίσιμα γεγονότα. Εφόσον αυτά ισχύουν διαχρονικά, ίσως αυτή η αναζήτηση μας βοηθήσει σήμερα να καταλάβουμε τις επιλογές και τις συμπεριφορές των ανθρώπων, που μπορεί να είναι ηρωικές, αδιάφορες ή εξευτελιστικές. Σ' αυτό ίσως μας βοηθήσουν τα μυθιστορήματα όσο και η κοινωνιολογία και η ψυχολογία".

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL