Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
22.8°C26.3°C
3 BF 32%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.6°C26.2°C
3 BF 34%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
19.0°C24.8°C
2 BF 50%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.8°C
2 BF 65%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
24 °C
23.9°C24.5°C
2 BF 33%
Οντζάκι, συγγραφέας του βιβλίου "Καλημέρα σύντροφοι": / Οντζάκι: Δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή μεταξύ ζωής και λογοτεχνίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Οντζάκι, συγγραφέας του βιβλίου "Καλημέρα σύντροφοι": / Οντζάκι: Δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή μεταξύ ζωής και λογοτεχνίας

Όταν στην αθηναϊκή παρουσίαση του βιβλίου του τον ρώτησαν τι μουσική άκουγε μαζί με τους συμμαθητές και φίλους του την περίοδο που περιγράφει το πρώτο μεταφρασμένο στη γλώσσα μας βιβλίο του "Καλημέρα σύντροφοι" (εκδ. Αιώρα, μτφ. Αθηνά Ψυλλιά), αντί απάντησης πήρε το κινητό του και έβαλε να ακούσουμε από το YouTube ένα σκοπό Κόμπας. Όταν τον ρώτησαν γιατί γράφει, θυμήθηκε τα λόγια της βιολογικής του γιαγιάς, γιατί, όπως είπε, έχει δεκαεπτά γιαγιάδες, όσοι και οι ήρωες του βιβλίου του. Η γιαγιά του Κατερίνα έλεγε λοιπόν πως "ό,τι θυμάσαι είναι για να το διηγηθείς". Ο ίδιος χαρακτήρισε "οιονεί υπερφυσικό στοιχείο" την πράξη της αφήγησης. "Είναι πάνω από ήρωες και από βιβλία. Ποτέ να μην αγνοήσουμε ένα γεγογονός. Όλοι οι λαοί αφηγούνται. Εμείς το κάνουμε ως Ανγκολάνοι και τείνουμε να μεγαλοποιούμε τα γεγονότα".

Ο Οντζάκι, όπως είναι το ψευδώνυμο που επέλεξε ο 41χρονος Αγκολάνος συγγραφέας και ποιητής Ντάλου Ντε Αλμέιντα, είναι άνθρωπος οικείος και πληθωρικός. Αυτή την εντύπωση τουλάχιστον άφησε στην παρουσίαση του βιβλίου του την περασμένη Παρασκευή το απόγευμα στη Στοά του Βιβλίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ΛΕΑ όπου τον συναντήσαμε. Μίλησε από καρδιάς και με ειλικρίνεια για την πατρίδα του και για το βιβλίο του, που αφηγείται την ιστορία μια παρέας εφήβων που μέσα στη δίνη ενός αιματηρού εμφυλίου ζουν τη δική τους υπέροχη παιδική ηλικία.

Γραμμένο σε γλώσσα απλή, "προέρχεται από τη γλώσσα του δρόμου", με πολύ χιούμορ, και επικεντρωμένο σε τρεις άξονες "το σπίτι, τον δρόμο και το σχολείο". Είναι ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο για τη συντροφικότητα και τους αποχωρισμούς. "Αυτό το βιβλίο θα κλείσει τον κύκλο του όχι από τις μεταφράσεις του, αλλά όταν κατορθώσω να δώσω ένα αντίτυπο στους Κουβανούς καθηγητές μου Μαρία και Άνχελ" έλεγε την Παρασκευή δείχνοντας έναν αποχαιρετισμό με δυο ανθρώπους που άφησαν το σημάδι τους στη ζωή του και δεν κατόρθωσε να ανταμώσει στα δύο ταξίδια του στην Κούβα. Ο Οντζάκι έχει ταξιδέψει πολύ. Αυτό όμως που "πραγματικά μου αρέσει είναι να διηγούμαι ιστορίες" ομολογεί.

* Το βιβλίο σας είναι μια τρυφερή ιστορία ενηλικίωσης μιας παρέας παιδιών, στη δίνη του αιματηρού εμφυλίου στην πατρίδα σας, ο οποίος όμως δεν κυριαρχεί στις σελίδες του, μάλλον υπονοείται. Έχει σκανταλιές, καζούρα, νεανική χαρά, αλλά και Τσε Γκεβάρα, συντροφικές παραινέσεις, άρωμα της πορτογαλικής αποικιοκρατίας, αποχωρισμούς. Πώς χαρακτηρίζετε εσείς το "Καλημέρα, σύντροφοι";

Δεν έχω κάποιον συγκεκριμένο χαρακτηρισμό για το μυθιστόρημά μου. Πιστεύω ότι συνήθως αυτό το κάνουν ακαδημαϊκοί, κριτικοί. Ήθελα να γράψω για μια συγκεκριμένη ομάδα παιδιών και πώς νιώθουν για τα πράγματα κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου. Όμως, κυρίως, είναι ένα μυθιστόρημα σχετικά με τη στοργή και τους αποχαιρετισμούς. Ο εμφύλιος δεν είναι το κεντρικό σημείο του μυθιστορήματος. Γράφοντας γι' αυτό το συγκεκριμένο πλαίσιο, τις συνθήκες στη Λουάντα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, το βιβλίο διαπερνά πολλές πτυχές: τον εμφύλιο πόλεμο, ναι, αλλά λαμβάνει χώρα μακρυά από τη Λουάντα, το σχολείο, την κουβανέζικη παρουσία, τη συλλογική μνήμη της πρόσφατης αποικιοκρατίας, τους προηγούμενους πολέμους, τις δυσκολίες ενός έθνους που αγωνίζεται με όλες τις παγίδες της ύπαρξης, επίσης εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου κ.λπ. Βλέπετε; Τόσο πολλά πράγματα... Εγώ το μόνο που ήθελα ήταν να μιλήσω σχετικά με τους δεσμούς μεταξύ κάποιων ανθρώπων. Επίσης νομίζω πως έχω πολύ μεγάλο σεβασμό για εκείνους που ζούσαν τις χειρότερες πλευρές του εμφυλίου πολέμου. Και δεν ήταν αυτό το θέμα της συγκεκριμένης ομάδας παιδιών στη Λουάντα του '80.

* Πώς θυμάστε τα χρόνια του εμφυλίου στην Αγκόλα;

Και πάλι η Λουάντα δεν ήταν η μεγάλη σκηνή του πολέμου. Ζούσαμε περισσότερο κάποιες συνέπειες του πολέμου που εξελισσόταν σε άλλα μέρη της χώρας. Φυσικά ο πόλεμος είχε εθνικές επιπτώσεις, τον αντίκτυπό του, που βίωσε ολόκληρη η χώρα -για παράδειγμα την έλλειψη ηλεκτρισμού ή νερού.

* Η μνήμη παίζει καθοριστικό ρόλο στο έργο σας;

Σε μερικά από τα βιβλία μου. Ειδικότερα σε αυτή την “ομάδα” που μου αρέσει να αποκαλώ “του '80”. Προσωπική, συλλογική, εθνική μνήμη. Και η ιστορία αναμειγνύεται με ό,τι πιστεύω ότι μπορώ να χρησιμοποιήσω για να κάνω λογοτεχνία. Γιατί, μέχρι στιγμής, κάνω λογοτεχνία. Όχι βιβλία ιστορίας ή κοινωνιολογίας.

* Τι θα μας λέγατε για το έργο σας, μιας και το μόνο βιβλίο σας που γνωρίζουμε είναι το "Καλημέρα, σύντροφοι";

Νομίζω ότι το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι πραγματικά μου αρέσει να διηγούμαι ιστορίες. Όπως επίσης να ακούω ιστορίες. Αυτό κάνω, μερικές φορές μια ιστορία έρχεται και είναι ένα ποίημα. Μερικές φορές είναι ένα βιβλίο για παιδιά. Και λίγες φορές, όχι τόσο συχνά, έχω μια περίεργη, μεγάλη ιδέα για ένα μυθιστόρημα. Επομένως νιώθω διαφορετικές κατευθύνσεις και έχω την τάση να τις αποδέχομαι. Μου αρέσει πάρα πολύ να γράφω διηγήματα, αυτό μου αρέσει περισσότερο. Ένα από αυτά τα μυθιστορήματα έχει τον τίτλο “Γιαγιά Δεκαεννέα και το μυστικό των Σοβιετικών” αλλά ήταν ένα από τα λίγα βιβλία που πραγματικά είχα την ευχαρίστηση να γράψω. Επίσης τη δεκαετία του '80 και μερικά κατά κάποιον τρόπο αληθινά ή λογοτεχνικά άτομα από τη Λουάντα. Πραγματικά δεν νιώθω την ανάγκη να τραβήξω μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ ζωής και λογοτεχνίας. Με χαροποιεί όταν μπορώ να βρω τον κατάλληλο τρόπο “να πω μια ιστορία”. Απλώς να την πω, ακόμα κι αν είναι σε γραπτό λόγο. Ήμουν γαλήνιος όταν τελείωσα αυτό το βιβλίο. Και αυτό ήταν, είναι, αρκετό για εμένα.

* Γιατί φύγατε από την πατρίδα σας; Τι μυρωδιά έχει αυτός ο αποχωρισμός;

Νομίζω πως οι άνθρωποι τείνουν να σκέφτονται ότι “έφυγα” από τη χώρα μου. Δεν υπάρχει κάτι όπως ένα δράμα είτε λόγω του πολέμου είτε εξαιτίας πολιτικών λόγων. Αρχικά έφυγα για να σπουδάσω, μετά γύρισα πίσω. Μετά έφυγα ξανά για προσωπικούς λόγους και έμεινα στη Βραζιλία. Επέστρεφα στο σπίτι μου, τη Λουάντα, πολλές πολλές φορές. Ολόκληρη η οικογένειά μου βρίσκεται στην Αγκόλα. Και ζω στη Λουάντα αυτή τη στιγμή. Και στις δύο αυτές περιόδους, πολύ μακριά από την ρουτίνα της πόλης μου, μελετούσα, δίδασκα, ζούσα, έγραφα και ονειρευόμουν. Η Λουάντα δεν ήταν ποτέ μακριά από κανένα από αυτά τα πράγματα.

* Γιατί επιλέξατε το ψευδώνυμο Οντζάκι; Τι και γιατί πολεμάει ένας συγγραφέας σήμερα;

Υποτίθεται ότι θα ήταν το όνομά μου και μετά η μητέρα μου το άλλαξε. Οπότε απλώς πήγα πίσω σε αυτό το όνομα όταν ο εκδότης με ρώτησε αν ήθελα να χρησιμοποιήσω ένα καλλιτεχνικό ψευδώνυμο. Το “Ondjaki” έχει πολλές σημασίες και μια εξ αυτών είναι το να είσαι “πολεμιστής”. Όμως, όχι, δεν θέλω να πολεμήσω. Ίσως, να κάνω ορισμένες προσαρμογές.

* Τι συμβαίνει σήμερα στην Αγκόλα;

Ζούμε μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή, κάτι που φυσικά δεν μπορώ να συνοψίσω ή να εξηγήσω στο πλαίσιο αυτής της συνέντευξης. Όμως είμαι σίγουρος ότι ο καθένας μπορεί να φανταστεί πόσο διαφορετική είναι η Αγκόλα σήμερα, καθώς το 2017 εκλέξαμε νέο Πρόεδρο, ενώ είχαμε τον ίδιο Πρόεδρο από το 1979. Ναι, είναι πιθανό. Ναι, είναι πιθανό να εξηγηθεί, αλλά όχι εδώ. Ο πόλεμος διήρκεσε από το 1961 έως το 1975. Και μετά ένας ακόμη από το 1975 έως το 1991. Και μετά ακόμη ένας από το 1992 έως το 2002. Άρα η Αγκόλα μετρά σήμερα 16 χρόνια ειρήνης και ανοικοδόμησης. Το καθετί είναι πρόσφατο και καινούργιο. Κάθε έννοια από την ανεξαρτησία μας το 1975 μπορούμε να το αποκαλέσουμε “πρόσφατο”. Πιστεύω ότι κάθε Αγκολέζος εξακολουθεί να ανακατασκευάζει και να συνεισφέρει σε αυτήν την πραγματικότητα που ονομάζεται Αγκόλα.

* Πώς είναι η λογοτεχνική δραστηριότητα, το πολιτιστικό τοπίο στη χώρα σας;

Είναι μια ενδιαφέρουσα στιγμή, όμως χρειάζεται η κυβέρνηση να επενδύσει περισσότερο σε αυτό. Η λογοτεχνία αποτελεί πάντα ένα περίεργο πεδίο σε κάθε χώρα. Και η πολιτιστική ζωή ακόμη χρειάζεται κάποια βελτίωση: οι καλλιτέχνες υπάρχουν, πολλοί καλλιτέχνες εργάζονται, όμως, για παράδειγμα, δεν έχουμε χώρους για θεατρικές παραστάσεις. Χρειαζόμαστε και περισσότερη διαμόρφωση. Γενικότερα, πολύ σύντομα ο πρόεδρος θα πρέπει να δώσει περισσότερη προσοχή και πόρους στον τομέα του πολιτισμού.

* Πιστεύετε ότι ο δυτικός κόσμος κατανοεί την ψυχή, το πνεύμα και τον πολιτισμό της Αφρικής;

Δεν πρόκειται στην πραγματικότητα για θέμα κατανόησης της Αφρικής από τον δυτικό κόσμο... Είναι κυρίως το ότι οι άνθρωποι προσπαθούν να μάθουν περισσότερα και να σέβονται περισσότερο τους άλλους ανθρώπους. Γνωρίζοντας περισσότερα σημαίνει ότι προσπαθούμε να κατανοήσουμε καλύτερα και ως εκ τούτου σεβόμαστε περισσότερο.

* Πόση δημοκρατία χωράει σε έναν κόσμο με πρόσφυγες, μετανάστες, κοινωνικές και εργασιακές ανισότητες, όπου ο πλούτος είναι στα χέρια ελαχίστων και το νεοφιλελεύθερο μοντέλο κυριαρχεί και η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας δεν υπηρετεί τον άνθρωπο;

Πάντα υπάρχει χώρος για βελτίωση. Η δημοκρατία, όπως είναι σήμερα, με τις μορφές που έχουμε δει, δεν έχει ακόμη βελτιωθεί. Περισσότερο δημοκρατική συμμετοχή του πληθυσμού; Ναι. Λιγότερη ισχύς και περισσότερη υπευθυνότητα; Ναι. Η κοινωνική ανισότητα είναι πράγματι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Παντού στον κόσμο. Οι πρόσφυγες που έρχονται στην Ευρώπη, η αδικία απέναντι στην Παλαιστίνη, οι διεθνείς οικονομικές κρίσεις, ο υποσιτισμός ή οι οικολογικές καταστροφές είναι τα προβλήματά μας. Με το “μας” εννοώ όλου του κόσμου.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL