Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Νεσέ Γιασίν, ποιήτρια: / "Οι Τουρκοκύπριοι της γενιάς μου σπίτι τους θεωρούν την ενιαία Κύπρο"
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Νεσέ Γιασίν, ποιήτρια: / "Οι Τουρκοκύπριοι της γενιάς μου σπίτι τους θεωρούν την ενιαία Κύπρο"

Νεσέ σημαίνει χαρά. Το βλέπεις και στα μάτια της. Η Νεσέ Γιασίν, όμως έχει και μια λύπη. "Η δική μου πατρίδα έχει μοιραστεί στα δυο, ποιο από τα δυο κομμάτια πρέπει να αγαπώ;" αναρωτιέται στους στίχους που έγραψε στα 18 της και την έκανε σύμβολο της κυπριακής επανένωσης. Με τη μελοποίηση του ποιήματος "Ποιο Μισό" ο Μάριος Τόκκας έβαλε τους στίχους της στο στόμα χιλιάδων Κυπρίων που αγωνιούν για την τύχη του νησιού τους. "Εγώ θεωρώ σπίτι μου όλη την Κύπρο" μας λέει σήμερα. Τα λόγια της απότοκο της επιθυμίας, της πολιτικής στάσης αλλά και των αγώνων της. Επί δεκαετίες δραστηριοποιείται για την ένωση του νησιού είτε μέσα από την ακαδημαϊκή της καθημερινότητα στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου, όπου διδάσκει τουρκοκυπριακή λογοτεχνία, είτε με την ποίησή της αλλά και με την αρθρογραφία της, την τελευταία δεκαετία, στην τουρκοκυπριακή εφημερίδα "Yenduren" και για επτά χρόνια στην τουρκική "Βir Gum". Όταν χρειάστηκε, δεν δίστασε να διαφωνήσει με τον πατέρα της. Ο Οzker Yasin θεωρείται ο εθνικός ποιητής της τουρκοκυπριακής πλευράς. "Ευτυχώς, λίγο πριν πεθάνει αναθεώρησε την άποψή του" λέει.

Γεννήθηκε στον Περιστερώνα, της ελληνοκυπριακής πλευράς, από Τουρκοκύπριους γονείς. Μετά το 1964 η οικογένεια μετακόμισε στη Λευκωσία εξαιτίας της έντασης που επικρατούσε ανάμεσα στις δύο πλευρές. Η εισβολή του '74 τους βρήκε στην Κατακόπια, στο κατεχόμενο κομμάτι του νησιού. Μετά τις σπουδές της βρέθηκε στην κατεχόμενη μεριά της Λευκωσίας. Για να διασχύσει 50 μέτρα προκειμένου να βρεθεί στο πανεπιστήμιο έπρεπε να αλλάξει τρία αεροπλάνα. Η επιθυμία της για την ένωση και η αγάπη της για την ποίηση αποδείχτηκαν πιο ισχυρές από τους περιορισμούς. "Σπούδασα κοινωνιολογία αλλά θεωρώ τον εαυτό μου ποιήτρια, γι' αυτό διδάσκω λογοτεχνία" ομολογεί.

Στη χώρα μας έρχεται συχνά, όμως τα βιβλία της ακόμα δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά. Αυτή τη φορά αφορμή για το ταξίδι της στάθηκε το συνέδριο που συνδιοργάνωσαν στην Κομοτηνή το Πανεπιστήμιο της Κύπρου με το Δημοκρήτιο Πανεπιστήμιο Θράκης, αφιερωμένο στην τουρκική και τουρκόφωνη λογοτεχνία στην Κύπρο και την Ελλάδα. Μ' αυτή την αφορμή ήρθε και στην Αθήνα, προσκεκλημένη του Πάνου Τριγάζη, την περασμένη Τρίτη, ομιλήτρια σε εκδήλωση ειρήνης στην Ακαδημία Πλάτωνος, με αφορμή τα 55 χρόνια από την δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη. Παράλληλα, επισκέφθηκε τους εκδότες της, στο "Βακχικό", απ' όπου γύρω στον Οκτώβρη θα κυκλοφορήσει για πρώτη φορά στη χώρα μας μια συγκεντρωτική έκδοση 100 ποιημάτων από τις έξι έως τώρα ποιητικές συλλογές της. "Είναι το πρώτο μου βιβλίο στην Ελλάδα" λέει και γεμίζει χαρά. Με αυτή την αφορμή μιλήσαμε για την πατρίδα της, για την ποίηση και άλλα πολλά. Και για την Τουρκία και τον Ερντογάν επίσης. "Ποτέ η Τουρκία δεν βρέθηκε σε χειρότερη κατάσταση" εκτιμά και σκέφτεται τους φίλους της εκεί.

* Εδώ και είκοσι χρόνια διδάσκετε στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας. Πριν αρκετά χρόνια, όταν είχαμε ξαναμιλήσει, κατοικούσατε στο τουρκοκυπριακό κομμάτι της Λευκωσίας και μου λέγατε ότι για να πάτε στην άλλη πλευρά, για να διασχίσετε δηλαδή 50 μέτρα, έπρεπε να πάρετε τρία αεροπλάνα. Έχουν αλλάξει πια τα πράγματα. Πιστεύετε ότι η Κύπρος βρίσκεται κοντά στην επανένωση;

Είμαι λίγο απαισιόδοξη αυτή τη στιγμή, γιατί υπήρξε μεν ένα αποτέλεσμα στις τελευταίες διαπραγματεύσεις σχετικά με το Κυπριακό αλλά, όπως αποδείχτηκε, τελικά απέτυχαν.

* Πιστεύετε ότι είναι πολύ σοβαρά τα ζητήματα που χωρίζουν τους δύο λαούς;

Μεταξύ των δύο λαών υπάρχει φιλία και συνεργασία. Όταν βρίσκονται μεταξύ τους είναι σαν να έχουν γιορτή. Έχουν ίδιο τρόπο ζωής. Για παράδειγμα, στο χωριό Πύλα, που βρίσκεται πολύ κοντά στις βρετανικές βάσεις, στην γκρίζα ζώνη, όπου είναι τρόπον τινά προστατευόμενη περιοχή από τα Ηνωμένα Έθνη, ένας Τουρκοκύπριος ήταν θυμωμένος με έναν Ελληνοκύπριο γιατί κατά λάθος τον χτύπησε με το μηχανάκι του. Ήταν τόσο θυμωμένος που ήθελε να τον χτυπήσει αλλά συγκρατήθηκε. Μας έλεγε ότι αν ήταν Τουρκοκύπριος θα τον χτυπούσε, όμως επειδή είναι Ελληνοκύπριος δεν το κάνει. Σας το λέω αυτό γιατί είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των σχέσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων. Είναι πολύ προσεκτικοί και πολύ ευγενικοί οι άνθρωποι και από τις δύο πλευρές και θέλουν να διατηρήσουν ως κόρη οφθαλμού αυτές τις καλές σχέσεις μεταξύ τους. Και οι δύο πλευρές είναι πολύ χαρούμενες που από το 2003 μπορούν να επικοινωνούν, να ανταμώνονται. Υπάρχει μια κοινή κουλτούρα που δεν μπορεί να ξεχαστεί. Πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο πραγματοποιήσαμε μια εργασία, σύμφωνα με την οποία οι φοιτητές μου, Ελληνοκύπριοι όλοι, θα μπορούσαν να περάσουν μια μέρα με μια τουρκοκυπριακή οικογένεια η οποία δέχτηκε να συμμετέχει σε εθελοντική βάση. Όταν οι φοιτητές παρουσίασαν αυτή την εμπειρία τους, ήταν υπέροχα. Συνειδητοποιούσαν όλοι ότι γνώρισαν υπέροχους ανθρώπους. Το ΡΙΚ έχει αναρτήσει ένα βίντεο από τη γιορτή που έγινε μετά τις παρουσιάσεις των φοιτητών σχετικά με την εμπειρία που αποκόμισαν από την ημέρα που μοιράστηκαν με τις τουρκοκυπριακές οικογένειες. Μέσα από τις αφηγήσεις τόσο των φοιτητών όσο και των μελών των οικογενειών που τους φιλοξένησαν φάνηκε ότι ήταν όλοι πολύ χαρούμενοι, ακόμα και εκείνα τα παιδιά που στην αρχή ήταν διστακτικά να συναντηθούν με μια τουρκοκυπριακή οικογένεια. Μπορείτε να δείτε κι εσείς αυτό το βίντεο στο Youtube (https://www.youtube.com/watch?v=KVTJxQ4p5XU) και θα καταλάβετε.

* Γνωρίζουμε ότι στην τουρκοκυπριακή πλευρά υπάρχει ισχυρή κοσμική παράδοση. Υπάρχει κάποια ισλαμική κίνηση;

Η κυβέρνηση Ερντογάν είχε οργανώσει ένα σχέδιο προκειμένου να ισλαμοποιήσει τους Τουρκοκυπρίους γιατί, ακριβώς, είναι πολύ κοσμικοί και η σχέση τους με το Ισλάμ είναι τυπική. Είναι πολύ μοντέρνοι, προοδευτικοί άνθρωποι. Για τους Τουρκοκύπριους η θρησκεία συνιστά μια πολιτισμική ταυτότητα και η πίστη είναι κάτι πολύ προσωπικό.

* Και οι Τούρκοι έποικοι;

Μέρος αυτών των εποίκων είναι θρησκευόμενοι, είναι διαφορετικοί από τους Τουρκοκύπριους. Αυτοί πάνε κάθε Παρασκευή στο τζαμί, ενώ οι Τουρκοκύπριοι θα το επισκεφθούν σε εξαιρετικές μόνο περιστάσεις, σε γάμους, κηδείες. Η κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθεί να επιβάλει την ισλαμοποίηση χτίζοντας νέα τζαμιά σε όλο το τουρκοκυπριακό κομμάτι, δημιουργώντας Θεολογική Σχολή, το κτήριο της οποίας είναι έτοιμο αλλά ακόμα δεν έχει ξεκινήσει τη λειτουργία της. Η δημογραφική δομή έχει αλλάξει πολύ από το '74 αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό τα τελευταί; 5-10 χρόνια. Πολλοί Τούρκοι έχουν έρθει στο τουρκοκυπριακό κομμάτι κι αυτό είναι αρκετά ενοχλητικό για τους Τουρκοκύπριους διότι νιώθουν ότι συμπιέζονται και ότι αυξάνεται η κυριαρχία του τουρκικού στοιχείου πάνω τους. Ο πληθυσμός που ήρθε από την Τουρκία έχει επηρεάσει ήδη τα εκλογικά αποτελέσματα στο τουρκοκυπριακό κοινοβούλιο. Κάποιοι έποικοι ψηφίζουν υπέρ των επιλογών Ερντογάν.

* Είναι ισχυρή η επιρροή του Ερντογάν στην τουρκοκυπριακή κυβέρνηση;

Προσπαθεί να επέμβει αλλά μερικές φορές χωρίς αποτέλεσμα. Για παράδειγμα, αν δεν του αρέσει η κυβέρνηση, προσπαθεί να τη διαλύσει. Αυτό έκανε στη συγκυβέρνηση του δεξιού UBP με το αριστερό CTP, πριν περίπου δύο χρόνια, και κατάφερε να αποχωρήσει το αριστερό κόμμα από τον κυβερνητικό συνασπισμό.

* Θεωρείτε ότι μπορεί να επικρατήσει τελικά;

Αμφιβάλλω, γιατί το Κυπριακό ζήτημα έχει διεθνοποιηθεί στο πλαίσιο των Η.Ε. της Ευρωπαϊκής Ένωσης οπότε η επιρροή του Ερντογάν είναι περιορισμένη.

* Πώς βλέπετε το καθεστώς Ερντογάν και ό,τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Τουρκία; Πολλοί άνθρωποι διώκονται, στη φυλακή εξακολουθούν να βρίσκονται πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι, λογοτέχνες.

Πιστεύω ότι ποτέ η Τουρκία δεν ήταν σε χειρότερη κατάσταση. Τα πάντα πλέον μπορούν να συμβούν στην Τουρκία, ο Ερντογάν λειτουργεί ως δικτάτορας. Για τις επικείμενες εκλογές κάνει τα πάντα προκειμένου να κερδίσει. Όλο το σκηνικό είναι τρομακτικό. Πολλοί φίλοι μου είναι στη φυλακή και άλλοι φίλοι μου φοβούνται για τις δουλειές τους. Παρά τα όσα κάνει όμως ο Ερντογάν για να επικρατήσει στις εκλογές, ελπίζω ότι θα πάρει ένα καλό ποσοστό η αντιπολίτευση.

* Θεωρείτε ότι οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί πρέπει να απελευθερωθούν;

Φυσικά. Η απελευθέρωσή τους θα έδινε τουλάχιστον τη δυνατότητα να αποφορτιστεί η ένταση που προκλήθηκε από το συγκεκριμένο συμβάν.

* Να ξαναπάμε στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Στο πεδίο της λογοτεχνίας, των τεχνών γενικά, τι γίνεται; Γράφουν ποίηση, λογοτεχνία οι Τουρκοκύπριοι, ασχολούνται με τις τέχνες;

Υπάρχουν πάρα πολλά ιδιωτικά πανεπιστήμια στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Τα τελευταία 10-20 χρόνια η βιομηχανία της εκπαίδευσης έχει αρχίσει να εκτινάσσεται, με αποτέλεσμα να αποκτούν περισσότερο ενδιαφέρον, στο ακαδημαϊκό τουλάχιστον πλαίσιο, οι τέχνες και τα γράμματα. Με πρωτοβουλία των πανεπιστημίων διοργανώνονται πολλά συνέδρια, γίνονται εκθέσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις. Υπάρχει μια ζωντάνια σ' αυτόν τον τομέα. Είναι πολύ θετικό ότι στον τομέα της τέχνης υπάρχουν πολλές συνεργασίες με την ελληνοκυπριακή πλευρά, μερικές από τις οποίες έχουν ξεκινήσει από την περίοδο πριν το άνοιγμα των συνόρων το 2003.

* Φαντάζομαι ότι και το Διαδίκτυο τώρα πια διευκολύνει.

Κομβικό κομμάτι είναι το άνοιγμα των συνόρων. Πριν το 2003 δεν υπήρχε δυνατότητα να γίνουν συνεργασίες και συναντήσεις χωρίς άδεια από το τουρκοκυπριακό καθεστώς. Αυτό που κυρίως έχει διευκολύνει την κατάσταση είναι το άνοιγμα των συνόρων.

* Οι Ελληνοκύπριοι φοιτητές σας αλλά και η τουρκοκυπριακή νεολαία πώς προσλαμβάνουν τα γεγονότα του 1974;

Έχουν τις προσλαμβάνουσες από τις οικογένειές τους. Δεν έχουν δικές τους μνήμες, επομένως δεν έχουν τα συναισθήματα που έχουν όσοι έζησαν την εισβολή. Η δική μου γενιά αποδέχτηκε ως δική της χώρα την ενιαία Κύπρο. Ζήσαμε σ' αυτήν, έχουμε μνήμες. Τα παιδιά μου όμως δεν έχουν τη βιωμένη εμπειρία και τα συναισθήματα που αυτή συνεπάγεται. Αυτό είναι στενάχωρο, γιατί η δική μου γενιά αποζητά την επικοινωνία με την άλλη πλευρά, ενώ τα παιδιά μας δεν το αποζητούν και όταν επισκέπτονται την άλλη πλευρά, είτε είναι Τουρκοκύπριοι είτε Ελληνοκύπριοι, την αντιμετωπίζουν σαν ξένη χώρα.

* Είναι θετικό αυτό;

Αυτό είναι πολύ κακό για την ενοποίηση των δύο κοινοτήτων. Ακόμα και οι νέοι πολιτικοί της τουρκοκυπριακής πλευράς λένε "ας καθαρίσουμε πρώτα το σπίτι μας και μετά κοιτάμε την ένωση". Όμως ουσιαστικά αυτό είναι ένα κατεχόμενο μέρος, δεν είναι το "σπίτι τους". Εγώ θεωρώ σπίτι μου όλη την Κύπρο.

* Στην ποίησή σας, σας απασχολεί αυτό που συμβαίνει στο "σπίτι" σας;

Φυσικά με απασχολεί αυτό που συμβαίνει στην Κύπρο. Αντλώ έμπνευση από οποιαδήποτε εμπειρία έχω. Η εμπειρία του '74 ήταν πολύ τραυματική για μένα, οπότε δεν γίνεται να μην υπάρχει στην ποίησή μου. Ξεκίνησα να γράφω ποίηση σε πολύ νεαρή ηλικία γιατί ο πατέρας του είναι ποιητής όπως και ο αδελφός μου. Ο πατέρας μου, ο Οzker Yasin, ο οποίος θεωρείται εθνικός ποιητής για τους Τουρκοκύπριους, ουσιαστικά έβαλε την ποίησή του στην υπηρεσία του εθνικισμού για κάποιο διάστημα. Σ' αυτό το πλαίσιο διαφωνήσαμε μαζί του και ο αδελφός μου και εγώ. Ευτυχώς, πριν τον θάνατό του, το 2011, αναθεώρησε την άποψή του. Ο αδελφός μου λέει ότι η γενιά μας είναι οι πατέρες των πατέρων μας.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL