Στη «Νυχτερινή ακρόαση» η Ευγενία Φακίνου μας συστήνει την Ελένη, άλλη μια αξιομνημόνευτη ηρωίδα, σε μια σειρά τέτοιων προσώπων από τα πρώτα της κιόλας έργα μέχρι σήμερα.
Γυναίκα που υποτάσσεται εύκολα η Ελένη, δίχως πολλές αντιστάσεις, που καθοδηγείται, που δεν διεκδικεί, δεν εξεγείρεται, με την «παντελή απουσία πάθους να έχει σημαδέψει τη ζωή της», που ακόμη και οι απόπειρες που κάνει να διαφύγει όταν βρίσκεται παντρεμένη σχεδόν δίχως να το καταλάβει, είναι απόπειρες «χωρίς σχέδιο ή σκέψη που σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν ριζοσπαστικές ενέργειες ενός παθιασμένου ατόμου σε απελπισία».
Όμως δεν είναι. Μπορεί να λαχτάρησε την ελευθερία των πουλιών όταν, μικρή ακόμη, τσιμπολογούσε σπόρια από τις ταΐστρες τους, αλλά δεν την αξιώθηκε. Οι λόγοι πολλοί και σύνθετοι. Η ένδεια, η ορφάνια της, η ανάγκη των άλλων αλλά, κυρίως, ένας εσώτερος κόμπος, κάτι βαθύ, που έρχεται από πολύ μακριά, που κουβαλάει το βάρος και τα ματαιωμένα όνειρα κι άλλων γυναικών, που επωμίστηκαν, και ίσως επωμίζονται ακόμη πολλές φορές, μια μοίρα που δεν επέλεξαν, αλλά που έπεσε πάνω τους παρασύροντας μαζί της την όποια διάθεση αντίστασης.
Η Φακίνου ξέρει να μιλά για τους μοναχικούς, μοιάζει να είναι μια απ’ αυτούς θα έλεγα. Ξέρει να ακολουθεί τις σιωπές και τους φόβους τους. Δίχως ούτε στιγμή να τους εκθέτει, δίχως μελοδραματισμούς, με αξιοθαύμαστη ουσιαστική λιτότητα και οικονομία λόγου, αποφεύγοντας τις προβολικές εστιάσεις, γιατί δεν τις θέλουν οι ίδιοι, ρίχνει πάνω τους ένα πλάγιο λεπταίσθητο φως που μπορεί να αναδείξει τις αιχμές και τις γωνίες τους αλλά, κυρίως, τις στρογγυλάδες και τις κοιλότητές τους. Πρωταγωνιστές εδώ είναι οι στωικοί και οι χαμένοι., αυτοί που συνήθως κρύβονται στο μισόφωτο μιας κυνικής πραότητας, πίσω από τις τραβηγμένες κουρτίνες, παρατηρώντας τη ζωή να περνάει μπροστά από τα μάτια τους, να τους προσπερνάει εντέλει.
Εκτός όμως από τον κόσμο που κινείται στο φως της μέρας, υπάρχει κι ένας άλλος, υπόγειος, μια φωνή δίχως εικόνα, ο κόσμος του ραδιοφώνου, η ψευδαίσθηση ενός βίου παράλληλου, που ξεφεύγει από τα στενά όρια του ατομικού και ανοίγεται στο συλλογικό. Σ’ αυτόν τον κόσμο βρίσκει παρηγοριά μια ομάδα ετερόκλητων ατόμων, από τον αρτοποιό «Κοσμά τον Αιτωλό», μέχρι τον νταλικέρη που είναι ο «Άρχοντας της Εθνικής», ανάμεσά τους η Ελένη και ο Μάξιμος, ο εφηβικός ματαιωμένος έρωτάς της, που ήξερε «με την οξύνοια που έχουν οι ερωτευμένοι» να μαγεύει με τις ιστορίες του – οι ιστορίες χρωματίζουν τη ζωή των δυο τους, τότε και τώρα - που ήθελε να γίνει φαροφύλακας, αλλά δεν έγινε.
Έχουν διαχρονικότητα και καθολικότητα οι ήρωες της Φακίνου, δίχως να είναι σύμβολα. Αντιθέτως, είναι άνθρωποι με σάρκα και οστά, τον εύθραυστο ψυχισμό των οποίων ακολουθεί βήμα βήμα η πένα της. Δεν έχει σημασία η χρονική στιγμή που τοποθετείται η αφήγηση. Πάντα θα υπάρχουν αυτοί οι ήσυχοι σχεδόν αόρατοι άνθρωποι που καταφέρνουν να κρατήσουν ζωντανή μια μικρή πλευρά του εαυτού τους που δεν θέλει να σταματήσει να ελπίζει. Και που ξέρει να αγαπά. Που, πεισματικά σχεδόν, αφήνει ένα άνοιγμα στο όνειρο. Η ζωή ίσως και να τους αποζημιώσει κάποτε. Ίσως και όχι. Αλλά αυτοί θα είναι εκεί. Ηττημένοι σίγουρα, αλλά όχι παραιτημένοι. Κερδισμένοι όπως και να ’χει.
Ευγενία Φακίνου, «Νυχτερινή ακρόαση»
Εκδ. Καστανιώτη
208σελ. Τιμή:16€
