«Άτακτα: ήγουν παντοδαπών εις την αρχαίαν και την νέαν ελληνικήν γλώσσαν αυτοσχεδίων σημειώσεων και τινών άλλων υπομνημάτων αυτοσχέδιος συναγωγή - ημερομηνία εκδόσεως 1832, εν Παρισίοις εκ της τυπογραφίας Εβεράρτου». Θησαυρισμένες λέξεις από τον Αδαμάντιο Κοραή, λέξεις που δεν βρίσκονται στα λεξικά και που με στοργή συγκεντρώνει, ετυμολογεί και προτείνει στον μελλοντικό λεξικογράφο. Στην κατοχή μου με μορφή ηλεκτρονικού βιβλίου, ψηφιακή αποτύπωση από τη βιβλιοθήκη του Σικάγου. Εκεί βρίσκω τα «λίγκια» του νησιού: «Ένα βουνό απότομο είναι το νησί, βγαίνεις από τη βάρκα και σκαρφαλώνεις. Μαζεύει το λοιπόν όλα τα σύννεφα που περνούνε τη θάλασσα. Ξαποσταίνουνε θαρρείς στα λίγκια του [...]» «Τα πλάγια μέρη από το 'Λιγξ' πλάγιος που λέει ο Ησύχιος κ.λπ. κ.λπ.». Από κάτω ακριβώς το «Λιλάδι», η χιώτικη εκδοχή για το λιθαράκι, το χοχλαδάκι, σαν το λαλαρίδι του Παπαδιαμάντη, που και αυτή τη λέξη του Κοραή τη βρήκα στο μυθιστόρημα του συμπατριώτη του, του Χίου Γιάννη Μακριδάκη «Όλα για καλό» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
Οι λέξεις που άκουγε ο Κοραής στην παιδική του ηλικία και τις θησαυρίζει κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Παρίσι επιβιώνουν ακόμα στην ντοπιολαλιά των γερόντων του νησιού, σαν ζωντανές και στιλπνές πέτρες λάμπουν στο κείμενο του Μακριδάκη, «ατίμητα, γλυκά αθύρματα», όπως γράφει και ο Παπαδιαμάντης, γλυκαίνουν και πλουτίζουν την ακοή και με ανεξήγητη δύναμη επαναμαγεύουν την ατμόσφαιρα. Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό και δεν είναι φυσικά το πρώτο βιβλίο του Γιάννη Μακριδάκη. Καταξιωμένος πια συγγραφέας, με ασκημένες τις αφηγηματικές του τεχνικές και με μια σχεδόν Παπαδιαμαντική θεματολογία αντλεί και αυτός από το ταμείο των ψυχών του νησιού του και από τα θέματα της παράδοσης, της ιστορίας του και τα σύγχρονα προβλήματα που ζουν εκεί οι άνθρωποι. Με μια επίγνωση που αποτυπώνεται στην Εταιρεία Χιακών Μελετών που έχει ιδρύσει για τη μελέτη των παραδόσεων και των προβλημάτων του νησιού και με μια συνειδητή επιλογή - πρόταση ζωής τη συμμετοχή στην τοπική κοινότητα. Εξορύσσει τα θέματά του από τα κοιτάσματα της τοπικής Ιστορίας και αλλά και της τοπικής καθημερινότητας.
Εν προκειμένω, μια ιστορία που φωλιάζει στα δίχτυα του προσφυγικού προβλήματος. Στις καραβιές των προσφύγων που καταφεύγουν και θαλασσοπνίγονται στα νησιά, στους εθελοντές ντόπιους και ξένους που πασχίζουν να βοηθήσουν στα κοινωνικά εστιατόρια, τα συσσίτια, τα ιατρεία, να περιθάλψουν τους θαλασσοπνιγμένους - θύματα των μεσιτών και των λαθρεμπόρων. Μια κοπέλα πρόσφυγας γεννά σε ένα νησί -το είδαμε στα δελτία ειδήσεων-, μια άλλη έρχεται από τη Γερμανία εθελοντής για να βοηθήσει, η τοπική κοινωνία χωρισμένη, αυτοί που συμμετέχουν και βοηθούν όπως πάντα, αυτοί που αντιδρούν, δυσανασχετούν και δημιουργούν προβλήματα.
Και δύο θάνατοι τραγικοί και παράλογοι που δίνουν το σήμα να ξετυλιχτεί το κουβάρι της ιστορίας και να εμπλακούν με έναν τρόπο παραμυθένιο τα πρόσωπα και οι ήρωες, δεμένοι από πριν με αόρατα νήματα και νοήματα.
Το παλιό σπιτάλι -το λεπροκομείο του νησιού-, οι συνθήκες ζωής των εγκλείστων, οι επαφές με τη Σπιναλόγκα, ήθη και παραδόσεις, τα σημάδια, τα γεγονότα της ζωής και η νοηματοδότησή τους -πριν από χρόνια, λέει, άλλη μια κοπέλα με το ίδιο όνομα είχε γεννήσει εκεί-, που συνδέει, ανθρωποποιεί, προχωρά την αφήγηση, φέρνει κοντά τους ανθρώπους, οι μαγικές συμπτώσεις των ονομάτων, η τέχνη του συγγραφέα να πλέκει, να ράβει, να συνδέει, να σφίγγει τα νήματα, να αναζητά σύμβολα, συγγένειες, να αναζητά την κοινή καταγωγή στα πάντα, να κουνά καταφατικά το κεφάλι στην αρχαϊκή ερώτηση των παλαιών του νησιού: "Για καλό μας συμβαίνει τώρα αυτό;". Η αποκρυπτογράφηση των σημείων, η ενσωμάτωση του Αλλού, κομμάτι μιας επαναμάγευσης του κόσμου τόσο αισιόδοξο.
Φαντάσματα, αερικά, παραδόσεις έχουν το μερίδιό τους σε μια κοινή συναινέσει συνύπαρξη με αυτούς που επιλέγουν την πολιτική κηδεία. Με απόλυτο σεβασμό δηλαδή στα γεροντάκια που δεν πρέπει να μάθουν ότι ο Αρχάγγελος βγήκε παγανιά βράδυ και μπορεί να είναι ακόμα εκεί, να τριγυρίζει και να πάρει μαζί του κανέναν. Μη φοβηθούν βραδιάτικα...
"Όλα για καλό" Γιάννης Μακριδάκης
εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2017
σελ. 240
Τιμή: 12 ευρώ
