Διαβάζουμε στην «Τραμπάλα», το ομότιτλο με τη συλλογή διήγημα του Χρήστου Αρμάντο Γκέζου, «Γιατί αυτός ο άνθρωπος των τριάντα πλέον χρόνων νιώθει ένα σκουριασμένο καρφί σε έναν αργυρό στιλβωμένο κόσμο, όπως πάντα έτσι ένιωθε», φράση που συνοψίζει με τον πιο καίριο και ακριβή τρόπο την ψυχοσύνθεση όλων των προσώπων που κινούνται και δρουν μέσα στις ιστορίες του.
Στο «Κλεμμένο λουλούδι», ένα διήγημα που σπέρνει ρίγη δυνατής συγκίνησης, λέει ο ήρωας: «Πάντα θαύμαζα την ικανότητά της να ξεχνάει, τη θεωρούσα χάρισμα, αλήθεια, μάλλον όχι να ξεχνάς, απλώς να ξεγαντζώνεις ελαφρώς τα νύχια σου από το πάτωμα καθώς σε σέρνει από τα πόδια μπροστά ο χρόνος». Από αυτό πάσχουν οι ήρωες του Γκέζου, από την αδυναμία τους να ξεχάσουν, να ξεγαντζώσουν ελαφρώς τα νύχια από το πάτωμα, από την εμμονή που έχουν «να τα καρφώνουν κάτω, να σκαλίζουν ρυάκια με πριονίδι και αίμα».
Οι απώλειες που τους έχουν σημαδέψει, οι αδυναμίες τους, οι φόβοι και οι εμμονές τους είναι αναγνωρίσιμες και ίσως εκεί ακριβώς να βρίσκεται και η δύναμή τους: θα μπορούσαν να είναι οι γείτονες, οι φίλοι, τα παιδιά μας, εμείς οι ίδιοι τελικά. Είναι άνθρωποι με διαταραγμένο ψυχισμό, με έντονα συναισθήματα, με ένα βλέμμα γεμάτο απορία για όσα συμβαίνουν γύρω τους, ραγισμένοι σίγουρα, αλλά όχι τσακισμένοι. Δεν είναι τα οικονομικά προβλήματα και οι συνέπειες της κρίσης που τους κάνουν ευάλωτους. Θα μπορούσαν να υπάρχουν οποιαδήποτε ιστορική στιγμή και να είναι οι ίδιοι, γιατί αυτό που καθορίζει τα βήματά τους είναι ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο σκέφτονται ή συναισθάνονται, η ψυχοσύνθεσή τους, αυτό το βαθύτερο κάτι που κουβαλάνε και από το οποίο, όσο και να το προσπαθούν, ακόμα και λυσσαλέα κάποιες φορές, είναι αδύνατον να ξεφύγουν. Θα λέγαμε πως «τρώγονται με τα ρούχα τους», παρατηρούν λεπτομέρειες, αυτά που στα μάτια των περισσότερων ανθρώπων δεν σημαίνουν τίποτα, στα δικά τους μάτια αναδεικνύουν τα αφανή, δίνουν φωνή στα ασήμαντα, στέλνοντας κραδασμούς μέχρι τα μύχια της ύπαρξής τους. Είναι άνθρωποι διαταραγμένοι ψυχικά όχι με τον τρόπο των τρελών, αλλά με αυτόν των απελπισμένων.
Η πραγματική δύναμη του Γκέζου όμως, αυτή που δίνει το στίγμα της γραφής του και την κάνει σημαντική, είναι ο τρόπος που χειρίζεται και που εμπιστεύεται, θα λέγαμε, τη γλώσσα. Σε όλα τα διηγήματα, πλην ενός, έχουμε να κάνουμε με πρωτοπρόσωπη αφήγηση: Μακροσκελείς προτάσεις μεγάλης έντασης, «αδιαφορία» για τα σημεία στίξης, διάλογοι που εντάσσονται με μαεστρία μέσα στη ροή της αφήγησης, φρενήρεις ρυθμοί, όχι της δράσης, αλλά της γλώσσας, μιας γλώσσας πλούσιας χωρίς όμως περιττά στολίδια, ρωμαλέας, ρέουσας, που ενώ αναδεικνύεται με ευκολία σε πρωταγωνίστρια, δίνει τη δυνατότητα στους χαρακτήρες να αναπτυχθούν και να βγάλουν στο φως τις διαβαθμίσεις των εμμονών και των φόβων τους. Ο συγγραφέας, με τρομερό ένστικτο, λέει αυτά που πρέπει να πει και σταματά επίσης εκεί που πρέπει. Διαβάζοντάς τον έχεις την εντύπωση πως μέσα στις προτάσεις του, εκτός από τα ειπωμένα, υπάρχουν κι άλλα νοήματα, που έγκειται στον αναγνώστη να τα αντιληφθεί και να τα κατανοήσει. Κι όλα αυτά χωρίς οι ιστορίες να στερούνται τίποτα από συναίσθημα. Αντιθέτως, με περίσσια συναισθήματος, πολυσήμαντες και συγκλονιστικές.
Σε μια συλλογή όπου όλα τα διηγήματα είναι ισάξια, «ξεχωρίζουν» το σκληρό και μαζί τρυφερό, «Το δώρο», ο «Σκαντζόχοιρος», το «Κλεμμένο λουλούδι» και το «Καρδιές για φάγωμα».
Χρήστος Αρμάντο Γκέζος, «Τραμπάλα»
Εκδ. Μελάνι
122 σελ. Τιμή: 9 ευρώ
