Του Φίλιππου Φιλίππου*
Το κερκυραϊκό λογοτεχνικό περιοδικό «Πόρφυρας» κυκλοφορεί ανελλιπώς από τον Ιούλιο του 1980. Έχει μια μακριά διαδρομή στον χρόνο και το 2009 τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο (εξ ημισείας με το «Εντευκτήριο» της Θεσσαλονίκης). Τον Ιανουάριο του 1981, οι δύο βασικοί συντελεστές του περιοδικού, ο Δημήτρης Κονιδάρης και ο Περικλής Παγκράτης, σε σημείωμά τους στο περιοδικό «Διαβάζω» υπογράμμιζαν ότι ο «Πόρφυρας» επεδίωξε να καλύψει «το λογοτεχνικό κενό από πλευράς περιοδικού εντύπου στην Κέρκυρα». Μετά τον πόλεμο, τρία εκδοτικά εγχειρήματα στο νησί των Φαιάκων φιλοδόξησαν να εκφράσουν το παρόν του τόπου μέσα απ' τις χαίνουσες πληγές της Κατοχής: τα «Φιλολογικά Νέα» (1945) του Κώστα Δαφνή, ο «Πρόσπερος» (1049-1954) της Μαρίας Ασπιώτη -στενής φίλης του Κωνσταντίνου Θεοτόκη και του Λόρενς Ντάρελ-, και του Μιχαήλ Δεσύλλα και «Το πρώτο σκαλί» (1954-1956), όργανο μιας ομάδας νέων ανθρώπων (Λέων Λοΐσιος, αδελφοί Κατσίμη, Λέων Αυδής, Γιώργος Ρωμαίος κ.ά.). Επίσης, δύο επετηρίδες, τα «Κερκυραϊκά Χρονικά» (1951-1987), ξανά του Κώστα Δαφνή, και το «Δελτίο της Αναγνωστικής Εταιρείας Κερκύρας» (από το 1969) επικέντρωσαν το ενδιαφέρον τους κυρίως στην Ιστορία του νησιού.
Ο «Πόρφυρας» σχεδιάστηκε από τους Δημήτρη Κονιδάρη, Περικλή Παγκράτη και Σωτήρη Τριβιζά, καθώς και από τον ζωγράφο Σπύρο Αλαμάνο (1947-2011), ο οποίος είχε αναλάβει τα εικαστικά. Καθ' οδόν, η εκδοτική του ομάδα διευρύνθηκε με τους ποιητές Θεοτόκη Ζερβό και Νάσο Μαρτίνο, ενώ για ένα διάστημα είχε συμμετοχή στη συντακτική επιτροπή και ο ποιητής Δημήτρης Ι. Σουρβίνος (1924-2008). Στην πραγματικότητα, η ομάδα του «Πόρφυρα» υπήρξε πάντα πολύ ευρύτερη, αφού ένας κύκλος φίλων και στενών συνεργατών στάθηκε η κινητήρια δύναμη του περιοδικού.
Η λέξη Πόρφυρας, τίτλος ποιήματος του Σολωμού («Στ' άνθη γελάς κι είσ' όμορφο χάσμα του βράχου μαύρο»), είναι συμβολική αναφορά στον εθνικό μας ποιητή και παραπέμπει σ' ένα είδος καρχαρία στην παλιά κερκυραϊκή διάλεκτο.
Τέσσερις είναι οι σταθμοί στην πορεία του περιοδικού. Το πρώτο στάδιο διήρκεσε μέχρι το 14ο τεύχος (1980-1983) και αποτελούσε ένα «προσκλητήριο» κατά κύριο λόγο στους εργάτες των κερκυραϊκών γραμμάτων. Το δεύτερο διήρκεσε από το 15ο τεύχος μέχρι το 30ό (1983), τότε δημιουργήθηκε η εκδοτική ομάδα του. Στο τρίτο στάδιο (από το 31ο τεύχος, 1985), ο «Πόρφυρας» μπήκε στη φωτοσύνθεση και εν συνεχεία στον Η/Υ, οπότε στερήθηκε την ομορφιά της κλασικής τυπογραφίας (στοιχειοθεσία «στο χέρι»), αλλά μπόρεσε να έχει περισσότερες σελίδες και ύλη.
Αυτή περίπου την περίοδο -το τέταρτο στάδιο της πορείας του περιοδικού- σημειώνεται η απαρχή μιας στέρεης συνεργασίας σε επίπεδο δημοσιεύσεων με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Η σύνδεσή του «Πόρφυρα» με το πανεπιστήμιο συνετέλεσε στο να προστεθεί στην εκδοτική ομάδα του περιοδικού ο σύμβουλος έκδοσης Θεοδόσης Πυλαρινός, από το 101ο τεύχος (2001) μέχρι το 2013. Η λειτουργία του Ιονίου Πανεπιστημίου έδωσε νέα πνοή στην Κέρκυρα και μεγάλη ώθηση στην πνευματική κίνηση του νησιού.
Ο «Πόρφυρας» έχει κάνει αφιερώματα σε σπουδαίους Κερκυραίους και Επτανήσιους δημιουργούς, τον Διονύσιο Σολωμό, τον Ιάκωβο Πολυλά, τον Ανδρέα Κάλβο, τον Κωνσταντίνο Θεοτόκη, τη Μαρί Ασπιώτη, τον χαράκτη Νίκο Βεντούρα, αλλά και λογοτέχνες από την υπόλοιπη Ελλάδα, λ.χ. τους Γιώργο Σεφέρη, Ανδρέα Εμπειρίκο, Θανάση Βαλτινό. Επίσης, προχώρησε στη διοργάνωση πνευματικών εκδηλώσεων και συνεδρίων, καθώς και στην προκήρυξη λογοτεχνικών διαγωνισμών.
Η ενασχόληση με τη λογοτεχνία αποτελεί την κύρια και βασική κατεύθυνση του περιοδικού. Μολονότι στα πρώτα τεύχη μεγάλη έκταση δόθηκε πρωτίστως στη δημοσίευση πρωτότυπης, και δευτερευόντως, μεταφρασμένης λογοτεχνίας, με την πάροδο του χρόνου και την καθιέρωσή του στη συνείδηση των πνευματικών ανθρώπων, διαπιστώθηκε μια μετατόπιση του ενδιαφέροντος προς τη δημοσίευση μελετών γύρω από τη λογοτεχνία. Τα εικαστικά, ο κινηματογράφος, το θέατρο και οι άλλες τέχνες απασχολούν το περιοδικό σε σαφώς μικρότερη κλίμακα.
Ο "Πόρφυρας", λοιπόν, αποτελεί ένα από τα μακροβιότερα μεταπολεμικά λογοτεχνικά περιοδικά της Ελλάδας και ένα από τα ελάχιστα λογοτεχνικά περιοδικά της Περιφέρειας που, διατηρώντας έναν σταθερό πυρήνα συνεργατών από τον τόπο έκδοσής του, στους οποίους παρέχει μόνιμο βήμα έκφρασης, αλλά και επιχειρώντας ανοίγματα σε ευρύτερες συνεργασίες, κατόρθωσε να χαίρει πανελλήνιας εμβέλειας και αποδοχής.
Κλείνοντας τούτο το σημείωμα (τα βασικά στοιχεία τα πήραμε από δημοσιεύματα του περιοδικού), ας υπογραμμίσουμε πως θεωρείται επίτευγμα που ο «Πόρφυρας» βρίσκεται στα κεντρικά βιβλιοπωλεία της πρωτεύουσας, της Θεσσαλονίκης και των μεγάλων πόλεων, σε βιβλιοθήκες ελληνικών πανεπιστημίων και εδρών νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ωστόσο, σήμερα, λόγω της κρίσης, αντιμετωπίζει ποικίλα προβλήματα, κυρίως οικονομικά, και οι χορηγίες σπανίζουν. Να διευκρινίσουμε πως στόχος του περιοδικού δεν ήταν και δεν είναι το να καλύψει όλους τους τομείς της πολιτιστικής ζωής του νησιού, αλλά να προσθέσει το λιθαράκι του στον τομέα της λογοτεχνίας. Αν όλη η πνευματική ζωή της χώρας έχει συγκεντρωθεί στην πρωτεύουσα, αυτό δεν σημαίνει πως τα περιφερειακά περιοδικά οφείλουν να περιχαρακώνονται, τονίζουν οι ιδρυτές του, ο Δημήτρης Κονιδάρης κι ο Περικλής Παγκράτης.
* Ο Φίλιππος Φιλίππου είναι συγγραφέας
