Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.1°C25.3°C
3 BF 46%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
23 °C
20.2°C24.2°C
2 BF 48%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
19 °C
18.8°C21.0°C
3 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
22 °C
19.3°C21.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
24.5°C24.5°C
3 BF 40%
Επιβεβαίωση ενός υποτιμημένου συνθέτη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Επιβεβαίωση ενός υποτιμημένου συνθέτη

Του Κυριάκου Λουκάκου

Δυο χρόνια μετά την «Τόσκα» του Πουτσίνι, μια ακόμη ντίβα, η υπαρκτή «Adriana [Adrienne] Lecouvreur», πρωταγωνίστρια της Comédie Française (1692-1730), αναδεικνύεται σε επίκεντρο της μοναδικής διαχρονικά και συνολικά ανθεκτικής όπερας από τις πέντε που παρουσίασε ο Francesco Cilea (1866-1950), ισόβιος προστατευόμενος του εμβληματικού εκδότη Edoardo Sonzogno.

Μια προσωπογραφία ιστορικά μεν παραποιημένη, αλλά ψυχολογικά ανατομική, χάρη στο λεπτοδουλεμένο πεντάπρακτο δράμα (1849) των Eugène Scribe και Ernest Legouvé, όχημα θριάμβου της Ντούζε και της Μπερνάρ, που αντάξιά τους συνέπτυξε σε λιμπρέτο ο δημοσιογράφος Arturo Colautti.

Η παρουσία της αφρόκρεμας του πολιτισμού της τότε Ιταλίας στην πρεμιέρα (και του Ενρίκο Καρούζο επί σκηνής, 1902) δικαιώνεται ιστορικά, αφού, ακόμη και στα χρόνια του μουσικολογικού «διωγμού» αυτού του κεφαλαίου της ιταλικής μουσικής, η όπερα δεν έπαψε να αναβιώνει όποτε υπήρχαν εξέχοντες καλλιτέχνες γι’ αυτό.

Δεν λησμονούμε βεβαίως τον δίτομο «Οδηγό Δίσκων Κλασικής Μουσικής» του Jacques Lory (Λέσχη του Δίσκου, 1972), όπου το ισχνό κεφάλαιο για την ιταλική μουσική μετά τον Βέρντι δεν ανέφερε καν τον Μπόιτο, τον Πονκιέλλι, τον Βερισμό, τη Νέα Ιταλική Σχολή. Αλλά και ο παγκόσμιας εμβέλειας Οδηγός Penguin του έτους 1984 χαρακτήριζε «παράξενη αλλά ελκυστική» την όπερα του συνθέτη από την Καλαβρία, συμπληρώνοντας ανακριβώς ότι «τη διαπερνά μια μεγάλη μελωδία που από μόνη της εγγυάται την επιβίωσή της», ενώ οι αειθαλείς άριες του έργου ανέρχονται σε τουλάχιστον έξι, όπως μαρτυρεί εκτενής δισκογραφία. Σε επόμενες εκδόσεις του πάντως το Penguin αιδημόνως παρέλειψε τόσο την κρίση όσο και την ανακρίβεια, ίσως και επειδή η ενασχόληση Αγγλοσαξόνων ειδικών, όπως ο αρχιμουσικός Richard Bonynge, ο κριτικός και εκδότης του περιοδικού «Music and Musicians» Frank Granville Barker και ο μουσικολόγος Julian Budden (στο Νέο Λεξικό Όπερας Grove), είχε αρχίσει να αποκαθιστά τον πολύπλευρο συνθέτη.

Λαμπρός μαθητής (μ.ά. του «Ιταλού Μπραμς» Giuseppe Martucci) και τελικά διευθυντής του φημισμένου Ωδείου «S. Pietro a Majella», o maestrino μοιράστηκε, με τον μεγαλόσωμο συμμαθητή του Umberto Giordano, τη χειραψία επιδοκιμασίας του επισκέπτη στη Νάπολη R. Wagner, τη θεματική ύφανση της μουσικής του οποίου έμελλε να χειριστεί αριστοτεχνικά στην όπερά του. Για τη μετρίως ωραιοποιημένη λυρική μεταφορά του έρωτα της ηθοποιού με τον φιλόδοξο γυναικοκατακτητή εραστή της, ο Τσιλέα επιστρατεύει ειλικρίνεια έμπνευσης, αισθητικό μέτρο, εγγενή ποιητικότητα, κομψό λυρισμό, αδιάπτωτο και πληθωρικό ελεγειακό μελωδισμό και τη ρωμανική λεπτότητα μιας ενορχήστρωσης «καθαρής, με εκφραστική δύναμη και χρώματα», για να αξιοποιήσουμε το επιστολικό εγκώμιο του Jules Massenet που απηχεί και τον διαβόητης αυστηρότητας 77χρονο θρύλο της κριτικής Eduard Hanslick.

Στην παρουσίαση της δοκιμασμένης σε Λονδίνο και Βιέννη συμπαραγωγής τού Sir David McVicar (2010), υπό την άγρυπνη εποπτεία του αρχιμουσικού Gianandrea Noseda, παρεμπιπτόντως θερμού συνηγόρου του Μαρτούτσι, που παρακολουθήσαμε από τη Μετ στις 12 Ιανουαρίου, στην αίθουσα «Αλ. Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, αξιοποιήθηκε με σοβαρότητα κάθε νύξη του κειμένου και της μουσικής, με ευφυή διαχείριση της συνταγής του «θεάτρου μέσα στο θέατρο». Αναδείχθηκε έτσι η χωρίς χάσματα αμηχανίας ενότητα σύνθεσης και πλοκής, όπως και η σφαιρική σμίλευση περιφερειακών χαρακτήρων, σαν τον Αββά του τενόρου Carlo Bosi και τον Πρίγκηπα του μπάσου Maurizio Muraro.

Βαθιά ανθρώπινος και φωνητικά επιβλητικός, ο βαρύτονος Ambrogio Maestri σκιαγράφησε τον σκηνοθέτη Μισσονέ ως αγαθό γίγαντα - προστάτη της Αδριανής. Η Μετ είχε αποτύχει να φιλοξενήσει στον ρόλο της την Μάγκντα Ολιβέρο, αγαπημένη ερμηνεύτρια του Τσιλέα, μετά το εκεί ντεμπούτο τής 65χρονης «Signora» ως Τόσκα (1975), αλλά η Anna Netrebko επένδυσε με τη δική της έντονη ιδιοσυγκρασία την παθιασμένη ηθοποιό και τη διεκδικητική γυναίκα. Πλάι της ο Πολωνός τενόρος Piotr Beczala, ως ευσταλής, φωνητικά εύρωστος και ηδύφωνος Μαουρίτσιο, και η Γεωργιανή μεσόφωνος Anita Rachvelishvili, ως σαρωτική και επικίνδυνη Πριγκήπισσα, συμπλήρωσαν την ίσως ισχυρότερη διανομή της εποχής γι’ αυτό το all time classic εύνοιας κοινού και ερμηνευτών!

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL