η οποία με βάση την κλασική παιδεία του εκτείνεται σε μεγάλο εύρος της ελληνικής μουσικής με σοβαρότητα, ήθος και ένα σταθερά υψηλό ποιοτικό επίπεδο και μόνιμο μέλημά του την ανάδειξη του ποιητικού / στιχουργικού λόγου που μελοποιεί κάθε φορά. Με την ωριμότητα που επιφέρει το πέρασμα του χρόνου τα καθόλου ευκαταφρόνητα αυτά γνωρίσματά του γίνονται όλο και πιο έκδηλα.
Φέτος ο Γιώργος Καγιαλίκος κυκλοφόρησε τον πολύ όμορφο λαϊκό δίσκο «Αιώνια μέθη» σε στίχους Δημήτρη Λέντζου και ερμηνεία των Ανδρέα Καρακότα, Ευτυχίας Μητρίτσα και Πίτσας Παπαδοπούλου, αλλά παραγωγικότατος γαρ, λίγο πριν την εκπνοή της χρονιάς έναν ακόμα, τον έκτο του κατά σειρά, το «Μισοφέγγαρο κυδώνι» σε στίχους και πάλι Δημήτρη Λέντζου και ερμηνεία των Ιφιγένειας Κορολόγου και Γιώργου Φλωράκη, στο οποίο για πρώτη φορά «εξερευνά» την παραδοσιακή μουσική μας!
Συνομιλήσαμε με τον σαραντατετράχρονο δημιουργό για το τελευταίο, την τόσο αποδοτική από κάθε πλευρά συνεργασία του με τον Δ. Λέντζο, αλλά και για τη θέση την οποία έχει στη σημερινή πραγματικότητα το τραγούδι που δεν αποσκοπεί απλώς στη διασκέδαση αλλά στην ψυχαγωγία και το οποίο υπηρετεί με υποδειγματική συνέπεια.
Συνέντευξη στον Θάνο Μαντζάνα
* Ποιο είναι το στοιχείο που σε ελκύει περισσότερο στη στιχουργία του Δημήτρη Λέντζου και αποφάσισες να κάνεις όχι έναν αλλά δύο ολόκληρους κύκλους τραγουδιών μαζί του και την ίδια μάλιστα χρονιά; Εσύ το πρότεινες σε εκείνον ή το αντίστροφο;
Η απλότητα είναι το κύριο χαρακτηριστικό που θαυμάζω στους στίχους του Δημήτρη Λέντζου. Επίσης χρησιμοποιεί λέξεις που άλλοι δεν τολμούν, με τον φόβο ότι είναι πλέον ξεπερασμένες. Μου αρέσει που γράφει για τα ανθρώπινα πάθη δανειζόμενος λέξεις και εικόνες από κείμενα θρησκευτικού χαρακτήρα και τα κάνει να μοιάζουν οικεία και σημερινά. Του είχα ζητήσει να μου δώσει υλικό πριν από δύο χρόνια. Μετά την πρώτη μας εργασία προχωρήσαμε αμέσως στη δεύτερη. Είναι σαν να έγιναν όλα μόνα τους.
* Θεωρείς ότι οι στίχοι του ασχολούνται στην πλειοψηφία τους με προσωπικά θέματα ή ακόμα και στις πιο προσωπικές στιγμές τους έχουν μια κοινωνική, ίσως και πολιτική διάσταση;
Ο Λέντζος γράφει κυρίως για τον έρωτα ή πιο σωστά, όπως λέει ο ίδιος, για τον... αντέρωτα. Τα τραγούδια του όμως πάντα έχουν προεκτάσεις και αναφορές σε κοινωνικοπολιτικά θέματα. Θεωρώ ότι το «Κάτασπρο γιασεμί» που μελοποίησε ο Χρήστος Λεοντής και το «Δεντράκι μου χωρίς κλαριά» της δεύτερής μας δουλειάς είναι τα σημαντικότερα τραγούδια που γράφτηκαν για το προσφυγικό ζήτημα, το οποίο είναι διαχρονικό.
* Υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο κοινό θέμα που διατρέχει τους στίχους όλων των τραγουδιών του δίσκου ή καθένα έχει δικό του και ξεχωριστό;
Το καθένα είναι ένα μικρό παραμύθι και λέει μια ξεχωριστή ιστορία. Αυτό που τα δένει σε κύκλο είναι οι απλές λέξεις που ο Λέντζος χρησιμοποιεί από τραγούδι σε τραγούδι με άλλη διάσταση κάθε φορά. Ο αγέρας, το φεγγάρι, τα αστέρια, τα δέντρα, τα πουλιά διατρέχουν τους στίχους των τραγουδιών υφαίνοντας ιστορίες, άλλοτε με πραγματικά και άλλοτε με φανταστικά πρόσωπα.
* Αντίστοιχα, ίσχυε το ίδιο στο «Αιώνια μέθη» ή όχι; Και ποιες είναι, κατά τη γνώμη σου, οι ομοιότητες, αλλά και οι διαφορές αυτών των δύο στιχουργικών κύκλων του Δ. Λέντζου;
Και εκεί το κάθε τραγούδι λέει τη δική του ιστορία μέσα επίσης από ένα κοινό ύφος και λεξιλόγιο. Αμφότεροι οι κύκλοι μιλούν για τα ανθρώπινα από διαφορετική ματιά. Στο «Αιώνια μέθη» ο στίχος πατά στο λαϊκό τραγούδι, ενώ στο «Μισοφέγγαρο κυδώνι» στη δημοτική παράδοση.
* Ποια είναι η έννοια που δίνει ο Δ. Λέντζος στον τίτλο του album και πώς το αντιλαμβάνεσαι εσύ, αν φυσικά διαφοροποιείσαι από τη δική του άποψη;
Ο τίτλος αγκαλιάζει όλα τα τραγούδια του δίσκου, τα οποία έχουν κοινή αισθητική. Ο Λέντζος ενεργοποιεί τη φαντασία μας. Για εμένα σημαίνει ότι με απλά και καθημερινά πράγματα μπορούμε να πλάσουμε κόσμους και να πούμε ιστορίες. Από ένα μικρό κυδώνι μπορούμε να φτιάξουμε φεγγάρια...
* Με τη σειρά σου, αντιμετώπισες συνθετικά και μουσικά εντελώς διαφορετικά καθέναν από αυτούς τους δύο στιχουργικούς κύκλους ή υπό μιαν έννοια αποτελούν για εσένα ένα από κάθε πλευρά αλληλοσυμπληρούμενο δίπτυχο;
Το διαφορετικό ύφος της κάθε δουλειάς, λαϊκό στην πρώτη και παραδοσιακό στη δεύτερη, ήταν οδηγός στη διαδικασία της μελοποίησης. Το ενοποιητικό στοιχείο που δένει τους δύο κύκλους και θα μπορούσε να τους χαρακτηρίσει ως δίπτυχο είναι η λογική της ενορχήστρωσης, η οποία συνδυάζει κλασικά όργανα με χαρακτηριστικά ηχοχρώματα κάθε ιδιώματος.
* Ποια είναι για εσένα, τα κυριότερα ερμηνευτικά προτερήματα τόσο της Ιφιγένειας Κορολόγου όσο και του Γιώργου Φλωράκη, αλλά και τι σε έκανε να τους θεωρήσεις τους πλέον κατάλληλους γι' αυτήν ειδικά την εργασία και να τους επιλέξεις;
Είναι και οι δυο τους ερμηνευτές που τραγουδούν με ψυχή. Απαλλαγμένοι από το άγχος των ραδιοφωνικών μεταδόσεων και μιας λογικής που θέλει οι ερμηνευτές να είναι σε πρώτο πλάνο. Το γεγονός πως είχαν τη διάθεση να υπηρετήσουν ένα έργο το οποίο έχει ισχυρό το στίγμα των δημιουργών του έπαιξε κύριο ρόλο.
* Ποιο είναι το τραγούδι που προσωπικά αγαπάς περισσότερο στον δίσκο και γιατί;
Αγαπώ λίγο περισσότερο το «Η μυλωνού», ίσως γιατί έχω την αίσθηση ότι υπήρχε ανέκαθεν.
* Δέχεσαι για τον εαυτό σου τον χαρακτηρισμό του δημιουργού «έντεχνων» (λόγιων) τραγουδιών ή τον θεωρείς πολύ περιοριστικό ή ακόμα και αδόκιμο;
Ο τρόπος γραφής μου, αν και ποικίλει σε ύφος κάθε φορά, έχει μια "γεύση" δυτικοευρωπαϊκή, κυρίως λόγω της ενορχήστρωσης, με αναφορές στον κλασικισμό, τον ρομαντισμό και τον ιμπρεσιονισμό. Δέχομαι τον όρο ως μια γλωσσική σύμβαση χωρίς να τον ερμηνεύω κυριολεκτικά και χωρίς διάθεση να τον υπερασπιστώ σε μια αντίθετη επιχειρηματολογία. Σημασία δεν έχει πώς λέγεται η μουσική που ακούει κάποιος αλλά τι μουσική ακούει.
* Πιστεύεις ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει χώρος και κοινό για το είδος τραγουδιού που δημιουργείς και συνάμα υπηρετείς;
Χώρος υπάρχει για όλους, αλλά είναι αλήθεια ότι κάποιοι βρίσκουν τρόπους να απλώνονται για να μην χωράνε οι υπόλοιποι. Δεν θα κατηγορήσω μόνο τα γνωστά ραδιόφωνα και τα μέσα που το καλλιεργούν. Υπεύθυνοι είμαστε όλοι από τη στιγμή που το επιτρέπουμε, είτε ως μουσικοί είτε ως κοινό. Έχω παρατηρήσει ότι όταν τα τραγούδια μου φτάνουν στον κόσμο, τον συγκινούν και τον κερδίζουν.
* Υπάρχουν δημιουργοί τραγουδιών με τους οποίους να αισθάνεσαι συνοδοιπόρος, με την έννοια ότι μπορεί να ακολουθείτε διαφορετικές κατευθύνσεις αλλά το έργο σας διαπνέεται από κοινές αξίες, ίσως και αρχές;
Ο κάθε δημιουργός πλάθει τον δικό του κόσμο. Από κοινές επιρροές προκύπτουν συγγένειες. Το κυριότερο στοιχείο που με κάνει να αισθάνομαι κοινή καταγωγή με κάποιον άλλο είναι αυτό της αισθητικής, ακόμα και αν η μουσική μας γλώσσα είναι διαφορετική. Φυσικά και υπάρχουν και χαίρομαι πολύ κάθε φορά που ανακαλύπτω το έργο τους.
* Και τα σχέδιά σου σχετικά με τα δύο albums που κυκλοφόρησες φέτος, αλλά ίσως και τα πιο άμεσα επόμενα δισκογραφικά;
Στα άμεσα σχέδιά μου είναι η ζωντανή παρουσίαση των δύο δίσκων ως σύνολο, κάθε φορά που θα υπάρχει η δυνατότητα και ο κατάλληλος χώρος. Δισκογραφικά είμαι στην αρχή μιας νέας συνεργασίας που ελπίζω να ολοκληρωθεί μέσα στο νέο έτος.
Τα μέχρι τώρα πεπραγμένα του Γιώργου Καγιαλίκου μάς καθιστούν σίγουρους για το ενδιαφέρον και την αξία της τελευταίας, όποια και αν είναι...
«Χώρος υπάρχει για όλους αλλά κάποιοι καταφέρνουν να παίρνουν πολύ περισσότερο από όσο τους αναλογεί...»
