Ο Παναγιώτης Κελάνδριας ασχολήθηκε με τη μουσική από πολύ μικρός, αρχικά ως κιθαρίστας και ερμηνευτής και στη συνέχεια και ως δημιουργός δικών του τραγουδιών. Οι σπουδές του όμως τον οδήγησαν στη μετάφραση και εν τέλει στη διδασκαλία στο αντίστοιχο τμήμα του Ιονίου Πανεπιστημίου, γεγονός που τον έκανε από το 1999 να εγκατασταθεί στην Κέρκυρα. Ούτε η απομάκρυνση από την Αθήνα όμως ούτε το διαφορετικό και τόσο απαιτητικό επαγγελματικό αντικείμενο στάθηκαν αρκετά για να βγάλουν το «μικρόβιο» της μουσικής από μέσα του.
Έτσι το 2009 επέστρεψε σε αυτήν πολύ πιο συστηματικά από όσο στο παρελθόν, σχηματίζοντας το συγκρότημα Μικρόκοσμοι, με το οποίο κυκλοφόρησε το 2011 τον πρώτο του δίσκο «Κάθε μέρα όπως πάντα», που γνώρισε αξιοσημείωτη αποδοχή από το κοινό. Δυο χρόνια όμως αργότερα το συγκρότημα είχε διαλυθεί και το 2014 κυκλοφόρησε τον δεύτερο -και καθαρά προσωπικό πλέον- δίσκο του «Αγγελοστάλσημα».
Την άνοιξη ο Παναγιώτης Κελάνδριας κυκλοφόρησε τον τρίτο δίσκο του σε στίχους Θοδωρή Τσάκωνα «Via Negativa», στον οποίο διερευνά πολλές πλευρές της παλαιότερης και σημερινής ελληνικής μουσικής με έναν σοβαρό και προσωπικό τρόπο. Μας μίλησε γι’ αυτόν και αρκετά άλλα, ανάμεσά τους και τη σχέση της τραγουδοποιίας με τη... μετάφραση!
* Το γκρουπ Μικρόκοσμοι ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα περίπτωση που είχε και αξιοσημείωτη επιτυχία. Γιατί λοιπόν δεν το συνέχισες έστω και με διαφορετικά μέλη κάθε φορά, αφού εσύ ήσουν η κεντρική για να μην πω η καθαρά ηγετική φυσιογνωμία του;
Είναι αλήθεια ότι το είχα σκεφτεί. Άλλωστε, όταν οι Μικρόκοσμοι διαλύθηκαν, είχαν ήδη αλλάξει σύνθεση δύο φορές. Δεν μπορώ να πω ακριβώς τι με έκανε να μην θέλω να το συνεχίσω. Ίσως ένιωθα ότι άρχισε να διαμορφώνει ένα συγκεκριμένο ύφος που θα με περιόριζε και θα με εμπόδιζε να δοκιμάσω άλλα πράγματα και αυτό με φόβισε κάπως.
* Λίγοι άλλοι δημιουργοί έχουν τρεις δίσκους τόσο διαφορετικούς τον έναν από τον άλλο, είναι σχεδόν σαν να έχουν γίνει από τρεις διαφορετικούς ανθρώπους. Πώς και γιατί συνέβη αυτό, σύμφωνα τουλάχιστον με την εξήγηση που δίνεις εσύ;
Δεν μου αρέσει να επαναλαμβάνομαι και θέλω να πειραματίζομαι με καινούργια πράγματα και συνδυασμούς ανάλογα με το πώς αισθάνομαι κάθε φορά. Μου αρέσει επίσης να μελοποιώ στίχους άλλων ανθρώπων πέρα απ’ τους δικούς μου. Αυτό με οδηγεί στο να διαφοροποιώ τον ήχο και τις ενορχηστρώσεις μου και το βρίσκω αρκετά προκλητικό και ενδιαφέρον.
* Αν έπρεπε να τοποθετήσεις τον εαυτό σου σε ένα και μόνον ιδίωμα, όχι ως επιρροή αλλά αναγνωρίζοντάς το ο ίδιος ως βάση της μουσικής σου, ποιο θα ήταν αυτό;
Πιστεύω ότι η βάση της μουσικής μου είναι η ελληνική παραδοσιακή μουσική -που προσπαθώ να τη δω από διάφορες οπτικές γωνίες- και ένα μέρος της λεγόμενης «έντεχνης» μουσικής. Δεν μπορώ να με τοποθετήσω πιο συγκεκριμένα, μια που τα τραγούδια μου δεν έχουν όλα τις ίδιες αναφορές. Όταν με ρωτάνε τι μουσική γράφω, συνήθως λέω “ελληνική μουσική” και αυτό είναι όλο.
* Θεωρείς ότι η διδακτική σου δραστηριότητα στο μεταφραστικό τμήμα του Ιονίου πανεπιστημίου έχει βοηθήσει τη δημιουργία σου, την έχει επηρεάσει αρνητικά ή έστω την έχει παρεμποδίσει ή ως δύο εντελώς ανεξάρτητα πράγματα είναι και άσχετα μεταξύ τους;
Αν και ακούγεται παράξενο, μουσική και μετάφραση έχουν περισσότερες ομοιότητες απ' όσο θα φανταζόταν κάποιος. Η κοινή τους βάση είναι το κείμενο και ο τρόπος πρόσληψής του, το πώς το μελετάς, το ερμηνεύεις και το μετουσιώνεις σε κάτι άλλο, στη μεν μετάφραση σε κείμενο υποδοχής, στη δε μουσική σε τραγούδι. Όπως πολλές ομοιότητες έχει η διαδικασία επιστημονικής συγγραφής και τραγουδιού. Από εκεί και πέρα η μουσική λειτουργεί για εμένα και ως διέξοδος από το άγχος και τις αγωνίες της δουλειάς μου στο πανεπιστήμιο.
* Ας έρθουμε όμως στον νέο δίσκο. Τι σημαίνει κατ’ αρχήν ο ασυνήθιστος έως και αρκετά παράξενος τίτλος;
«Via negativa» σημαίνει “αρνητική οδός”. Πρόκειται για ένα ρεύμα σκέψης του Μεσαίωνα που προσπαθούσε να προσδιορίσει το θείο με βάση το τι δεν είναι. Τον τίτλο τον εμπνεύστηκα από τους στίχους του Θοδωρή, που βλέπουν πράγματα και καταστάσεις με ανάλογο τρόπο.
* Τι είναι αυτό που σε ελκύει τόσο στους στίχους του Θοδωρή Τσάκωνα και αποφάσισες να κάνεις ολόκληρο τον δίσκο με αυτούς;
Δύο κυρίως πράγματα. Πρώτον, είναι εξόχως πολιτικοί χωρίς να είναι διδακτικοί ή να προσπαθούν να επιβάλουν άποψη και, δεύτερον, όταν τους διάβαζα, έβλεπα εικόνες. Επίσης διαπίστωνα ότι τους μελοποιούσα με σχετική άνεση, σαν να τους είχα γράψει εγώ. Αυτό δεν συμβαίνει εύκολα, οπότε, όταν σου τύχει, δεν πρέπει να χάσεις την ευκαιρία.
* Θα έλεγες ότι υπάρχει μια κεντρική στιχουργική ιδέα, στοιχείο ή έστω διάθεση που διατρέχει όλα τα τραγούδια λειτουργώντας παράλληλα ως συνδετικός κρίκος τους;
Σε κάποιες συνεντεύξεις οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί μού έλεγαν ότι ο δίσκος είναι θεματικός. Εγώ δεν τον αντιλήφθηκα έτσι, στην αρχή τουλάχιστον. Αν υπάρχει κάποιο κοινό στοιχείο στα τραγούδια του δίσκου αυτό, όπως εγώ το βλέπω, είναι η ανατρεπτική διάθεση και το ξεγύμνωμα παγιωμένων ιδεών, καταστάσεων και πραγμάτων. Η ματιά τους είναι αιρετική με την έννοια ότι δεν ακολουθούν την πεπατημένη.
* Στο άλμπουμ, εκτός από αξιόλογους νέους ερμηνευτές, συμμετέχουν και δύο γνωστές αλλά και πάρα πολύ διαφορετικές μεταξύ τους ερμηνεύτριες, οι Καίτη Κουλλιά και Θέλμα Καραγιάννη. Ποιος είναι ο λόγος αντίστοιχα που επέλεξες την κάθε μια;
Τη Θέλμα την επέλεξα διότι λατρεύω τη φωνή της, τον τρόπο που δουλεύει και το ήθος της. Είναι σπάνια περίπτωση ανθρώπου και εξαιρετικού επιπέδου ερμηνεύτρια. Την Καίτη την πρότεινε η Αρετή, εγώ τότε δεν τη γνώριζα προσωπικά και δεν θα μπορούσα να διαφωνήσω διότι αγαπώ πάρα πολύ τη φωνή της. Όταν τη γνώρισα από κοντά, διαπίστωσα ότι πρόκειται και για εξαιρετικό άνθρωπο.
* Γιατί αποφάσισες να ερμηνεύσεις ο ίδιος τρία από τα τραγούδια και με ποιο κριτήριο επέλεξες ποια θα ήταν αυτά;
Μου αρέσει να ερμηνεύω και εγώ κάποια τραγούδια μου. Το κριτήριο με το οποίο επέλεξα τα συγκεκριμένα τρία ήταν ότι θεώρησα πως μπορούσα να τα αποδώσω όπως έπρεπε. Αυτό το κάνω μόνο όταν πιστεύω ότι δεν θα αδικήσω το τραγούδι, αλλιώς δεν έχω κανένα πρόβλημα να τα ερμηνεύσουν άλλες φωνές.
* Και τι σε ώθησε να αναθέσεις την ενορχήστρωση στην Αρετή Κοκκίνου; Όχι, υποθέτω, επειδή δεν μπορούσες να την κάνεις ο ίδιος...
Γνώριζα τη δουλειά της Αρετής, μου άρεσε και ήμουν σίγουρος ότι θα έβγαζε όμορφα πράγματα ενορχηστρώνοντας τα τραγούδια μου και θα είχε ωραίες ιδέες που εγώ δεν θα μπορούσα να σκεφτώ. Η Αρετή έχει και τις γνώσεις και την ευαισθησία που απαιτείται από έναν ενορχηστρωτή και γι’ αυτό την εμπιστεύθηκα.
* Ικανοποιημένος από το πώς λειτούργησαν τα τραγούδια ζωντανά, αλλά βέβαια και από την ανταπόκριση του κοινού στην παρουσίαση του δίσκου στη Σφίγγα;
Θα έλεγα ότι είμαι πολύ ικανοποιημένος. Ήδη είχα παίξει ζωντανά δυο - τρία τραγούδια σε προηγούμενες συναυλίες και είχα διαπιστώσει ότι άρεσαν. Χάρηκα πολύ όμως που άρεσε το σύνολο της δουλειάς. Τι πιο συγκινητικό από το να έρχονται στο τέλος της παρουσίασης άνθρωποι που δεν γνωρίζεις και να σε ευχαριστούν για τις όμορφες στιγμές που τους χάρισες;
* Και τα προσεχή σου σχέδια σε σχέση με τον δίσκο, αλλά ίσως και τα πέραν αυτού και πιο μακροπρόθεσμα;
Θα προσπαθήσω να τον προωθήσω μέσα από κάποιες ζωντανές εμφανίσεις και το ραδιόφωνο. Στη συνέχεια κάποια στιγμή θα ξεκινήσω τη δουλειά για τον επόμενο δίσκο, που θα περιλαμβάνει δεκατρία τραγούδια σε στίχους της Μαρίας Παπαδάκη. Μετά από αυτόν θέλω να κυκλοφορήσω έναν με δικούς μου και πάλι στίχους. Έχω καμιά πενηνταριά τραγούδια στο συρτάρι και έχω ήδη διαλέξει τα έντεκα που θα μπουν στον πέμπτο δίσκο μου.
