Ανταποκριθήκαμε με ενδιαφέρον στην πρόσκληση του Ιδρύματος της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία να παραστούμε σε εκδήλωση της 8ης Μαρτίου επ’ ευκαιρία της Ημέρας της Γυναίκας στην αίθουσα Γερουσίας του Κοινοβουλίου. Επίκεντρο ήταν η φιλόλογος και φιλόσοφος Έλλη Λαμπρίδη, το διαμέτρημα της οποίας ευκρινώς συνομολογείται, έστω και πολύ μετά τον θάνατό της (1970), από τις παρουσίες στον χώρο, μεταξύ πολλών διακεκριμένων άλλων, του νυν και δύο διατελεσάντων προέδρων της Βουλής, καθώς και του προέδρου της Ακαδημίας Αθηνών.
Η περιέλευση στην τελευταία περιουσιακών και αρχειακών στοιχείων τής τιμώμενης έχει οδηγήσει στη λειτουργία της Φιλοσοφικής Βιβλιοθήκης Έλλης Λαμπρίδη, επί της οδού Υψηλάντου 9, δρόμου παρεμπιπτόντως στον οποίον η εξέχουσα αυτή λόγια διέμενε τα τελευταία έτη της ζωής της. Σε όσους ενδεχομένως δεν είχαν συνειδητοποιήσει πλήρως την πρωτοπόρο, πολύγλωσση και πολυσχιδή εμβέλεια συγγραφής και στοχασμού της Λαμπρίδη, ιδίως για τα δεδομένα της ανδροκρατούμενης κοινωνίας των αρχών του 20ού αιώνα, οδυνηρή εντύπωση προκάλεσε η ιστόρηση των διώξεων που εκείνη υπέστη από το «κατεστημένο» για την καινοτόμο θεωρητική και υπηρεσιακή της παρέμβαση από σημαντικές θέσεις περιώνυμων σχολείων της Μέσης Εκπαίδευσης. Σκληρότητα και σε σχέση με τον ισόβιο αποκλεισμό της από ευκαιρίες άσκησης πανεπιστημιακής διδασκαλίας.
Το ζήτημα αυτό εξακολουθεί να είναι επίκαιρο για επίλεκτους νέους και της δικής μας εποχής, οφείλουμε όμως να παρατηρήσουμε ανακουφιστικά ότι -τουλάχιστον στη μουσική- η παραγωγή ταλέντων δεν έχει ατονήσει στην Ελλάδα, ενώ θεσμικοί φορείς, όπως η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, προσφέρουν στους ανερχόμενους αξιοπρεπές πλαίσιο σύμπραξης.
Φυσικά η κρίση η ελλιπής συγκρότηση και πιστοποίηση της μουσικής παιδείας στη χώρα αποτελούν παράγοντες που δεν παραμένουν άμοιροι συνεπειών για φερέλπιδες, καλούμενους να διαχειριστούν επενδυτικά την κάθε διάκρισή τους με στόχο την επίτευξη μιας ευεργετικής εκπαιδευτικής ωρίμανσης.
Ολοκληρώνοντας, λοιπόν, το κριτικό μας σημείωμα της περασμένης Κυριακής, εστιάζουμε σήμερα εν πρώτοις στη δροσερή και απέριττη σύμπραξη της Δανάης Παπαματθαίου - Μάτσκε, προ του διαλείμματος της συναυλίας της 9ης.12.2016, με μια ΚΟΑ κλασικής οικονομίας και κομψότητας υπό τον καλλιτεχνικό διευθυντή της Στέφανο Τσιαλή για το κονσέρτο σε λα μείζονα (Κ.219), το τελευταίο από τα 5 για το βιολί του Β.Α. Μότσαρτ.
Ήδη στην πρώτη κίνηση, όμως, τον καταληκτικό αυτοσχεδιασμό της οποίας επίσης η καλλιτέχνις διεξήλθε με φινέτσα, δεν αποφύγαμε την παρατήρηση ότι ο ήχος της παρουσίαζε έλλειμμα στίλβης και όγκου. Ακολούθησε ένα δεύτερο μέρος σε αγωγή μάλλον αντάντε παρά αντάτζιο, όπου η απουσία του βιμπράτο στα έγχορδα, σε συνδυασμό με έναν αγχώδη ρυθμό αφαίρεσε κάτι ουσιώδες από τη γαλήνη που διαπερνά τη μουσική αυτή και της χαρίζει εν τέλει ένα παραδοσιακά αναγνωρίσιμο εκφραστικό βάθος.
Αυτή η συλλογικά ξηρή και μονοδιάστατη προσέγγιση παρενόχλησε καθοριστικά και το καταληκτικό ρόντο, χαριτωμένο αλλά σπανίως λαμπερό, που, περαιτέρω, ελάχιστα βοηθήθηκε από το υποτονικό κοντράστ ανάμεσα στην κεντρική turquoiserie και τον «ευγενικό» χαρακτήρα του εισαγωγικού και καταληκτικού μενουέτου.
Ανάλογη αίσθηση αποκομίσαμε και από την συναυλία της Κρατικής (3.2.2017) υπό τη μουσική διεύθυνση του Βεστφαλού Frank Beermann, οικείου μας κυρίως από εκδρομές σε λυρικό ρεπερτόριο της «άγονης γραμμής». Παρακάμπτουμε τις αρχικές, κραυγαλέες αστοχίες των χάλκινων στα «Πεύκα της Ρώμης» του Οττορίνο Ρεσπίγκι στον βωμό μιας προφανούς «χημείας» του φιλοξενούμενου αρχιμουσικού με την Ορχήστρα, ευδιάκριτης σε πιο ατμοσφαιρικά νυχτερινά και εωθινά επεισόδια ενός έργου που πάντως αποτελεί showpiece και γι’ αυτήν όπως και για κάθε ορχήστρα.
Ωστόσο, για το μοναδικό κονσέρτο του Μωρίς Ραβέλ, που προϋποθέτει σωματική αρτιμέλεια του πιανίστα, εκείνο σε σολ, τόσο η σολίστ Αλεξία Μουζά όσο και η πλαισίωσή της κατέγραψαν ελλιπή ιδιοποίηση του μουσικού ιδιώματος, ιδίως στη δεύτερη κίνηση, όπου απουσίαζε περαιτέρω ο κρυστάλλινος δακτυλισμός που δικαιώνει την άκρα λεπτότητα της γραφής, προαπαιτούμενα της εκστατικής ποιότητας αυτού του όχι μόνο «γεωγραφικά» κεντρικού μέρους.
Ένα ανκόρ από τη Βενεζουέλα, όπου φέρεται ότι διαμένει τα τελευταία χρόνια η νεαρή ακόμη δεξιοτέχνις, μας τη σύστησε σε πιο οικείο για εκείνην χώρο, ιδιοσυγκρασιακά και αισθητικά, όμως ήταν ήδη πλέον μάλλον αργά.
Τέλος, ευπρόσδεκτη μεν ως εμπλουτισμός του ρεπερτορίου της ΚΟΑ, η 2η συμφωνία του Δανού Καρλ Νίλσεν περιορίστηκε εν τέλει ερμηνευτικά σε αναγνωριστικού χαρακτήρα εκτέλεση, αφού δεν κατόρθωσε να αποκωδικοποιήσει ιδιωματικά αυτήν την απατηλή καταχώρηση της υπερβόρειας εργογραφίας...
