Ένας ετερόκλιτος κύκλος εραστών υψηλής τέχνης είχε τη σπάνια ευκαιρία να παραστεί σε μια διαφορετική συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στην υποβλητική ατμόσφαιρα της αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Γιατί στις 15 Ιανουαρίου 2017, στην κυριακάτικα ψυχολογημένη ώρα της 19ης και 30, φίλοι του κινηματογράφου, αλλά και της συμφωνικής μουσικής, της οποίας, ειρήσθω εν παρόδω, η κινηματογραφική αποτελεί την κυριότερη μορφή επιβίωσης στην εποχή μας, απόλαυσαν το προνόμιο της παρακολούθησης μιας κινηματογραφικής δημιουργίας που αρκετοί θεωρούσαμε ότι γνωρίζουμε, αλλά που, όπως αποδείχθηκε πανηγυρικά, αγνοούσαμε στο αντίστοιχο μέτρο αναλογίας που διακρίνει την πλήρη από τη «μισή» αλήθεια. Ο λόγος για το βωβό εξπρεσιονιστικό επικό δράμα επιστημονικής φαντασίας «Metropolis» του Βιεννέζου -και αργότερα εκ πολιτογραφήσεως Αμερικανού- σκηνοθέτη Fritz Lang (1890 - 1976), που είχε πρωτοπαρουσιαστεί στις 10 Ιανουαρίου 1927, σηματοδοτώντας κορυφαία και κρίσιμη στιγμή στη σταδιοδρομία τόσο του ίδιου όσο και του εκ Κολωνίας συνθέτη Gottfried Huppertz (1887 - 1937), ο οποίος είχε διευθύνει την πρώτη εκείνη παρουσίαση, στο Ufa-Palast am Zoo του Βερολίνου, επικεφαλής ορχήστρας 66 μουσικών.
Τελειόφοιτος του φημισμένου Ωδείου της γενέτειράς του, ο πολυτάλαντος και φέρελπις νέος βρέθηκε 23χρονος στο μεσοπολεμικό Βερολίνο, με επιδόσεις όχι μόνο στη σύνθεση, αλλά και στην υποκριτική, καθώς και στο λυρικό τραγούδι για τις ανάγκες θιάσου οπερέτας. Την πρώτη του σύνθεση ο Χούπερτς αφιέρωσε στον παιδιόθεν αδελφικό του φίλο, τον ηθοποιό Rudolf Klein - Rogge, ο οποίος με τη σειρά του τον σύστησε στη σύζυγό του Thea von Harbou, καθώς και στον Λανγκ, με τον οποίον συνεργαζόταν και που λίγο αργότερα θα διαδεχόταν τον Ρόγκε στη συζυγική κλίνη της γυναίκας. Οι τέσσερις συγκρότησαν ομάδα, αρχικά στο κινηματογραφικό δίπτυχο των «Νίμπελουνγκ» (1924), θέμα που είχε αξιοποιήσει ως πρώτη ύλη για την Τετραλογία του και ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, και συνέχισαν μαζί και για το «Μετρόπολις» τρία χρόνια αργότερα.
Μετά την πρεμιέρα της, η ταινία υπέστη σταδιακές περικοπές διάρκειας που την έφεραν από τα αρχικά 153 λεπτά στα μόλις 81. Η μουσική του Χούπερτς έπαψε γρήγορα να ανακρούεται στη Γερμανία, δεν ήχησε ποτέ στις ΗΠΑ και υποκαταστάθηκε από σειρά άλλων στη διαδρομή προς το μέλλον. Απαιτήθηκε η τυχαία ανακάλυψη ενός φθαρμένου αρνητικού της πρώτης κόπιας στην Κινηματογραφική Βιβλιοθήκη του Μπουένος Άιρες, καθώς και αντίστοιχα ευρήματα στην Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, προκειμένου να συγκροτηθεί μια σχεδόν πλήρης έκδοση (εξακολουθούν να αγνοούνται δύο σκηνές μη αποκαταστάσιμης κατάστασης στο αργεντίνικο reliquium), η οποία να επιτρέπει την ακριβή αντιστοίχιση της απαιτητικής και καλογραμμένης μουσικής με τη δράση. Επιτέλουςόμως, είμαστε σε θέση να αξιολογήσουμε δίκαια τόσο τη δομή του έργου και την κοσμοθεωρία του σκηνοθέτη όσο τη μεταγενέστερη εκπεφρασμένη απαρέσκεια του ίδιου του Λανγκ για τη δημιουργία του.
Ο προσκεκλημένος της ΚΟΑ Γερμανός αρχιμουσικός Frank Strobel (*Μόναχο 1966) όχι μόνο συνεργάστηκε σε αυτήν την επίπονη αποκατάσταση και κριτική έκδοση, αλλά και είχε το προνόμιο της παγκόσμιας πρεμιέρας της (αίθουσα Friedrichstadtpalast του Βερολίνου, 12.2.2012). Η μετάκλησή του, λοιπόν, ανάγει την αθηναϊκή παρουσίαση αυτού του Gesamtkunstwerk σε καλλιτεχνική περίσταση απρόσμενης περιωπής για την Ελλάδα της κρίσης, αφού μάλιστα η συγκεκριμένη προσήκουσα παρακολούθηση δικαίωσε αναδρομικά τα πολλά ενθουσιώδη κριτικά σχόλια του τύπου της εποχής για τη μουσική, που περιγράφεται ως «μεγάλη, καθαρή και ισχυρή» και πιστώνεται ότι «δίνει μια ακατέργαστη ιδέα των δρωμένων ενώ εμπροσθομαχεί μαζί τους». Η συνδυαστική δύναμη θεάματος και ακροάματος δεν άφησε αλώβητο ούτε το πολύ νεανικό κοινό, που παρασύρθηκε, όπως και εμείς, από τη δύναμη του γυρίσματος, αισθητή και στην ουτοπική έκβαση σύγκλισης των αντιμαχόμενων κοινωνικών κόσμων, μάλλον μακριά από τη «μομφή» δήθεν κομμουνιστικού μηνύματος, την οποία παρεμπιπτόντως είχε να αντιμετωπίσει ο Λανγκ στην Αμερική.
Επίκαιρη όσον ελάχιστες, λοιπόν, η ταινία «Metropolis» αποδεικνύεται προφητική για την κυριαρχία της τεχνολογίας και για την αδυναμία της να απαντήσει αφ’ εαυτής ανακουφιστικά στο αίτημα ευτυχίας των πολλών. Όσο για τη δυναμική και φωτοσκιασμένη εκτέλεση της μουσικής του Χούπερτς από εμπνευσμένο μαέστρο και αφοσιωμένους εκτελεστές, όπως εν προκειμένω, αυτή χαρίζει ανατριχιαστική αμεσότητα και πειστικότητα σε κομβικές σκηνές, όπως π.χ. στην αναπαράσταση της κατακλυσμιαίας πλημμύρας στην υπόγεια εργατούπολη και το δυσχερώς πιστευτό οραματικό φινάλε του φιλμ: Μια διακήρυξη οικουμενικής συναδέλφωσης και ευαγγελισμού του ανθρωπισμού, αγαθού παρεμπιπτόντως σε προϊούσα οικουμενική ανεπάρκεια τις τελευταίες εβδομάδες απότομης και απειλητικής μετάλλαξης του πλανήτη μας!
