Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
13.4°C16.3°C
1 BF 77%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
14 °C
12.2°C15.7°C
1 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Ασθενείς βροχοπτώσεις
14 °C
13.8°C15.4°C
2 BF 86%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
17 °C
15.4°C18.0°C
2 BF 60%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
12 °C
11.9°C13.5°C
0 BF 87%
Φράνκο Φατζόλι: Ο Αργεντίνος «ντίβο» στην Αθήνα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Φράνκο Φατζόλι: Ο Αργεντίνος «ντίβο» στην Αθήνα

Ο Φράνκο Φατζόλι μαζί με τον Γιώργο Πέτρου

Η ακμή του Ροσσίνι συμπίπτει με την τελευταία αναλαμπή των καστράτων, δηλαδή σωματικά μεταλλαγμένων φωνητικών μηχανισμών για συγκεκριμένες ερμηνευτικές αναθέσεις. Αναθέσεις που κυμαίνονταν από την αγγελική διάσταση υπερκόσμιων «πτερωτών» μέχρι τις επιβλητικές φυσιογνωμίες ηρώων και ηγετών, οι οποίες, με εφαλτήριο την επιτατική φόρμα της όπερας, γνώριζαν μια ενσάρκωση αποθέωσης και μετάστασής τους στον μύθο. Όπως αναφέρει ο Βρετανός Richard Osborne, κριτική φυσιογνωμία της νιότης μας, στο βιογραφικό βιβλίο του «Rossini» (έκδοση Oxford University Press, 2007, σελ. 14 επ.), ακόμη και ο ίδιος ο μικρός Τζοακίνο είχε διατρέξει τον κίνδυνο της απώλειας των όρχεων, όταν θείος του ενθάρρυνε αυτή την ιατρική επέμβαση ως μέσο κατάκτησης της άνετης ζωής, εξέλιξη που -σύμφωνα με μεταγενέστερη μαρτυρία, αποδιδόμενη στον ίδιο τον ενδιαφερόμενο- απετράπη από την αμετάπειστη στο ζήτημα αυτό μητέρα του. Στη θεώρηση μελετητών του ευνουχισμού ως μεθόδου συντήρησης ενός συγκεκριμένου φωνότυπου, φαινομένου που, σημειωτέον, ίσχυσε αποκλειστικά στην Ιταλία, προφανώς ως κοιτίδα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, η χειρουργική επέμβαση αποτελούσε την τελετουργική θυσία που επισφράγιζε την ένταξη του εγχειριζόμενου σε συγκεκριμένη κατηγορία φεουδαρχικής ιεραρχίας προνομιούχων, και μάλιστα ως υποκατάστατο της περιβολής του ιερατικού σχήματος, το οποίο συνήθως επιφυλασσόταν στους δευτερότοκους των γαιοκτημόνων, ώστε να ισοσκελίζουν υπό μία έννοια την αποκλειστική κληροδοσία της γης στους πρωτότοκους. Σε κάθε περίπτωση, ο Ροσσίνι έμελλε να συνθέσει για την εν τω μεταξύ σταδιακά φθίνουσα αυτή κατηγορία, με αφετηρία τη δημοφιλία του «τελευταίου μεγάλου καστράτου», του Gianbattista Veluti, που σχολίασε εκτενώς και ο Σταντάλ βιογραφώντας τον συνθέτη.

Ο Alessandro Moreschi (1858 - 1922), έσχατος των καστράτων μετά την εν έτει 1870 οριστική απαγόρευση των ευνουχισμών σε όλη την επικράτεια του νέου Ιταλικού Βασιλείου, άφησε ως παρακαταθήκη μια χούφτα δίσκων γραμμοφώνου -μεταξύ των οποίων και του Ροσσίνι (Crucifixus της Petite Messe Solennelle)- που χάραξε ενώ διένυε την 5η δεκαετία της ζωής του, κατ’ ανάγκην πολύτιμο αλλά και ατελές curiosum ιστορικής μαρτυρίας για την υφή της φωνής που επιθετικά διεκδικούν από τη δεκαετία του 1940 οι λεγόμενοι κόντρα τενόροι. Αν πάντως ο Βελούτι υπήρξε ο τελευταίος πραγματικός αστέρας σε σειρά μυθικών ερμηνευτών, τότε ο μόνος που τα τελευταία χρόνια διεκδικεί ένα -τηρουμένων των αναλογιών- παρόμοιας εμβέλειας status είναι ο Franco Fagioli, ο «divo argentin» όπως τον προσονόμασε προσφάτως η γαλλική France Musique στο πλαίσιο αναμετάδοσης ατομικής συναυλίας του με πολλούς σκανδαλιστικούς άθλους. Στο Παρίσι, εξάλλου, επαναλήφθηκε, δύο ημέρες μετά την εμφάνισή του στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (αίθουσα Χρ. Λαμπράκης (Φίλων της Μουσικής), 2.11.2016), και η αθηναϊκή συναυλία του, πάντοτε με τη συνοδεία της ορχήστρας Armonia Atenea (ψευδώνυμο της «Καμεράτα» για διεθνή χρήση) υπό έναν δυναμικό και ολοένα πιο έμπειρο και ασφαλή Γιώργο Πέτρου.

Εστιάζοντας, λοιπόν, στο ιδιαίτερο αυτό γεγονός, ας επισημάνουμε, εν πρώτοις, ότι η Ορχήστρα ήρθη στο ύψος της προσδοκίας που ενισχύουν οι ποικίλες διεθνείς δισκογραφικές και άλλες αναθέσεις της, συνοδεύοντας με γούστο, μπρίο και, όπου ο Rossini serio το απαιτούσε, με δύναμη τις άριες, όπως και τις δυσχερέστατες Παραλλαγές του Ροσσίνι που εκτέλεσε σε κλαρινέτο εποχής με ιλιγγιώδη δεξιοτεχνία και ευπρόσδεκτη μουσικότητα ο Σπύρος Μουρίκης. Η συναυλία, περαιτέρω, ενίσχυσε το αδιαμφισβήτητο ενδιαφέρον της με την α' εκτέλεση της Sinfonia (εισαγωγής) στη ροσσίνειου ύφους καντάτα «Ulysse agli Elisi» (Οδυσσεύς εν Ηλυσίοις, Κέρκυρα 1818) του Νικολάου Χαλικιοπούλου - Μαντζάρου (σε αποκατάσταση του μουσικού υλικού και έκδοση από το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του Ιονίου Πανεπιστημίου), προφανώς ως ορεκτικό της πρώτης πλήρους παρουσίασής της από την νέα Ορχήστρα Φιλαρμόνια Αθηνών υπό τον Βύρωνα Φιδετζή στις 27 Νοεμβρίου.

Και ο «ντίβο» Φατζόλι; Ασφαλώς ανταποκρίθηκε στο επίπεδο της φήμης του, αφού, αν και δεν διέθετε δύναμη εκφοράς παρόμοια ισχυρής μεσοφώνου, την οποία θρυλείται ότι διέθεταν οι καστράτοι, ο 35χρονος καλλιτέχνης πρόσφερε άκρα όρια της πλέον απαιτητικής δεξιοτεχνίας. Ομολογουμένως όχι σε ρόλους που όντως γράφτηκαν για καστράτο (απουσίαζε φερειπείν ο «Αυρηλιανός στην Παλμύρα»!), αλλά σε άλλους, χαρακτήρων en travestie και, πάντως, σε τεσσιτούρα θηριώδους έκτασης που περιελάμβανε 3 οκτάβες και αντιστοίχως ιλιγγιώδη φωνητικά άλματα, από τον στηθικό Άδη στο «Tutto detesto» του Αρσάκη της «Σεμιράμιδος» μέχρι τη στρατόσφαιρα της εναλλακτικής άριας με βιολί ομπλιγκάτο του «Τανκρέντι». Εν κατακλείδι, η αίσθηση του θαυμαστού παραδόξου, στην αναπόφευκτη σκιά της Μαίριλιν Χορν, δεν μάς εγκατέλειψε στη διαδρομή του προγράμματος, ούτε και ο ξενισμός μας από την εισπήδηση μιας οπτικής μπαρόκ στο μπελκάντο του ανατέλλοντος 19ου αιώνα. Εξακολουθούμε να θεωρούμε επαρκή τη σύγχρονη αντίληψη για τον Ροσσίνι χωρίς την επιστράτευση κόντρα τενόρων. Η εμπειρία, μολαταύτα, υπήρξε διεγερτική και εμπλουτίζει μιαν ορισμένη ερμηνευτική διαλεκτική. Κι αυτό δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο!

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL