Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
23 °C
21.1°C24.7°C
2 BF 40%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
22 °C
18.6°C23.8°C
3 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
18.2°C23.2°C
2 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
20 °C
19.9°C22.4°C
2 BF 52%
Μπομπ Ντίλαν / Μπομπ Ντίλαν: Ένα αμήχανο Νόμπελ για έναν σπουδαίο καλλιτέχνη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μπομπ Ντίλαν / Μπομπ Ντίλαν: Ένα αμήχανο Νόμπελ για έναν σπουδαίο καλλιτέχνη

Το 1966, σε μία συνέντευξή του στο ραδιόφωνο, του έγινε η ερώτηση: "Πότε έπιασες τον εαυτό σου για πρώτη φορά να γράφει ποίηση;" και απάντησε: "Από οκτώ, εννέα χρόνων έγραφα. Έγραφα από πολύ μικρός. Δεν ξέρω αν οι περισσότεροι άνθρωποι γράφουν όταν είναι σε αυτή την ηλικία, αλλά εγώ έγραφα ποιήματα, στιχάκια... Ξέρεις... Για τα λουλούδια, για τη μητέρα μου... Διάφορα τέτοια... Ναι, έγραφα από πολύ παλιά...".

Μετά από 70 χρόνια γραφής στίχων με ποιητικό πρόσημο η Σουηδική Ακαδημία αναγνώρισε πως ο Μπομπ Ντίλαν με τη στιχουργία του: "Δημιούργησε νέους ποιητικούς εκφραστικούς τρόπους μέσα στην μεγάλη παράδοση του αμερικανικού τραγουδιού" και του έδωσε το Νόμπελ Λογοτεχνίας του 2016.

Όταν του ζήτησε να συνεργαστούν σε ένα θεατρικό έργο, ο γνωστός Αμερικανός ποιητής Άρτσιμπαλ ΜακΛίς του είχε πει πως τον θεωρεί σοβαρό ποιητή και πως το έργο του θα αποτελέσει τη λυδία λίθο των επόμενων γενεών. Τον θεωρούσε έναν "μεταπολεμικό ποιητή της εποχής του Σιδήρου, που έχει κληρονομήσει κάτι μεταφυσικό από περασμένες εποχές". Όμως ήταν το τραγούδι, αυτός ο αδιαχώριστος συνδυασμός λόγου και μουσικής, που τον κέρδισε οριστικά και του έδωσε τη δυνατότητα να κάνει αυτό που πραγματικά του άρεσε: να αφηγείται ιστορίες, να γράφει και να τραγουδάει τραγούδια όπως κανένας άλλος.

Όπως έχει πει ο ίδιος: "Με το: 'Like A Rolling Stone' συνειδητοποίησα πως είναι οπωσδήποτε αυτό που έχω την δυνατότητα να κάνω καλά, να γράφω τραγούδια. Αφού το έγραψα, έπαψε να με ενδιαφέρει να γράψω πια ένα μυθιστόρημα ή ένα θεατρικό. Ήξερα πως είχα κάνει ήδη πάρα πολλά. Θέλω να γράφω τραγούδια, επειδή αυτά τα τραγούδια αποτελούν μια ολόκληρη καινούργια κατηγορία. Εννοώ ότι κανείς ποτέ δεν έγραψε πραγματικά τραγούδια πριν απ' αυτό. Δηλαδή κάποιοι άνθρωποι έγραφαν τον παλιότερο καιρό, αλλά αυτά ήταν τραγούδια αισθηματικά, στο στυλ των τροβαδούρων...".

Δεν μπορώ να σκεφτώ πιο περιεκτική διατύπωση για την τέχνη του Μπομπ Ντίλαν απ’ αυτό που είπε η Τζόαν Μπαέζ: «Εγώ το νιώθω, αλλά ο Ντίλαν μπορεί να το πει». Αυτό που ένιωθε μια ολόκληρη γενιά τότε και πολλές ακόμη που ακολούθησαν, ο Μπομπ Ντίλαν μπόρεσε να το πει με έναν τρόπο μοναδικό και ανεπανάληπτο και γι’ αυτό τα τραγούδια του έγιναν τραγούδια διαμαρτυρίας, εξέφρασαν σκέψεις, όνειρα και απόψεις, ενέπνευσαν εκατοντάδες άλλους δημιουργούς και έδωσαν στην τέχνη της στιχουργίας μία ποιητική διάσταση.

Ο ίδιος βέβαια αρνήθηκε συστηματικά να αποδεχτεί ρόλους που του προσέδιδαν ή να συμφωνήσει με το ότι έγραφε τραγούδια διαμαρτυρίας ή πως ήταν «μπροστάρης» σε έναν αγώνα διεκδικήσεων και πολιτικών δράσεων:

«Ένιωθα ότι τα γεγονότα της εποχής, όλη αυτή η πολιτιστική ασυναρτησία, φυλάκιζαν την ψυχή μου, μου προκαλούσαν ναυτία. Οι δολοφονίες ηγετών του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα και πολιτικών, τα οδοφράγματα στους δρόμους, τα κατασταλτικά μέτρα της κυβέρνησης, οι συμπλοκές ριζοσπαστών φοιτητών και διαδηλωτών με τους αστυνομικούς και τα συνδικάτα, οι δρόμοι φλέγονταν, η οργή κόχλαζε. Οι αντικρατιστές, οι υποκριτικές φωνασκίες, ο ελεύθερος έρωτας, το αντικαπιταλιστικό κίνημα, όλο αυτό το πανηγύρι. Ήμουν αποφασισμένος να μείνω μακριά απ' όλα αυτά. Τώρα πια ήμουν οικογενειάρχης, δεν ήθελα να συμμετέχω σ' αυτό το ομαδικό πορτρέτο».

Απ’ την άλλη όμως αναγνώριζε τη μοναδικότητά του: «Αν δεν υπήρχα, κάποιος θα έπρεπε να με εφεύρει», αλλά και το ότι βρέθηκε σε μία συγκυρία που οι καιροί αλλάζουν: «Το μέλλον δεν έπρεπε να με απασχολεί. Ήταν τρομερά κοντά».

Αφού έφυγε από το πατρικό και περιπλανήθηκε, έκανε δουλειές του ποδαριού και ονειρεύτηκε να συναντήσει τον Γούντι Γκάθρι, τον άνθρωπο που περισσότερο απ’ οποιονδήποτε άλλον τον ενέπνευσε, βρέθηκε στο Γκρίνουιτς Βίλατζ να αποτελεί το “next big thing” της φολκ μουσικής και της αμερικανικής τραγουδοποιίας. Γνώρισε την αποθέωση αλλά και την απόρριψη όταν - το 1965, στο φεστιβάλ του Νιούπορτ- θέλησε να φέρει τον ηλεκτρικό ήχο των μπλουζ και του ροκ στη φολκ μουσική.

Όταν ήρθε στην Ευρώπη πολλοί από τους ακροατές του τον φώναζαν «Ιούδα», οι φανατικοί της φολκ μουσικής τον εγκατέλειψαν, ο καινούργιος «Μεσσίας» ήταν υπό αμφισβήτηση, όμως ο ίδιος ποτέ δεν πτοήθηκε και τράβηξε τον δρόμο του ώς το τέλος: «Βγαίνοντας από τον παράδεισο, ο δρόμος που με περίμενε ήταν απατηλός και δεν ήξερα πού οδηγεί, αλλά τον ακολούθησα ούτως ή άλλως. Μπροστά μου ξεδιπλώθηκε ένας περίεργος κόσμος, σκεπασμένος από βαριά σύννεφα και αστραπές. Πήγα ίσια καταπάνω του. Ήταν ορθάνοιχτος...».

Μισό αιώνα μετά, η δύναμη των τραγουδιών του παραμένει άφθαρτη από τον χρόνο και ο Μπομπ Ντίλαν συνεχίζει να δικαιώνεται από γενιά σε γενιά, να αποτελεί σημείο αναφοράς και ένα από τα πρόσωπα που έδωσαν ώθηση στα πράγματα, άλλαξαν τα δεδομένα, επέδρασαν καταλυτικά στον πολιτισμό του 20ού αιώνα, ενέπνευσαν ανθρώπους, κινήματα, καλλιτέχνες, μουσικούς και ποιητές.

Του αξίζει κάθε τιμή για την τέχνη της τραγουδοποιίας και αν υπήρχε Νόμπελ Μουσικής, θα έπρεπε να το έχει πάρει εδώ και πολλά χρόνια. Θα μου επιτρέψετε όμως να μένω επιφυλακτικός για το Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο υπάρχει για να δικαιώνει και να βραβεύει μια άλλη, εξ ίσου επίπονη και δημιουργική τέχνη, που ο Μπομπ Ντίλαν ποτέ δεν εξάσκησε.

* Ο Μάκης Μηλάτος είναι δημοσιογράφος, μουσικός παραγωγός

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL