ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ Ν. ΦΡΑΓΚΟΥ
Με ειλικρινή πρόθεση να στείλει το ακροατήριο για ύπνο, ο σύγχρονος Αγγλο-Γερμανός συνθέτης Max Richter ηχογράφησε ένα οκτάωρο μουσικό έργο με τίτλο, τι άλλο, Sleep. Ο Richter, που έγινε γνωστός –πέραν των πέντε προσωπικών του δίσκων– από την ηχητική αναδιάταξη των Τεσσάρων Εποχών του Βιβάλντι, συνθέτει με βάση το φαινόμενο του ύπνου, απ' όπου και το άλμπουμ, from SLEEP, το οποίο περιλαμβάνει χαρακτηριστικά αποσπάσματα μίας ώρας από το συνολικό έργο. Η ακρόαση επιβεβαιώνει, γενικώς, τις επιλογές του από την κλασική μουσική, την ηλεκτρονική και το post- rock αλλά και τον μινιμαλιστικό τρόπο που εξελίσσει τη ροή της μουσικής. Ο ίδιος μιλάει για «ένα οκτάωρο νανούρισμα» και το εννοεί: στη ζωντανή παρουσίαση που έγινε πριν λίγες ημέρες στο Βερολίνο δεν υπήρχαν θέσεις αλλά κρεβάτια. Το έργο ξεκινούσε στις 12 τα μεσάνυχτα και ολοκληρωνόταν στις 8 το πρωί. Στα όργανα περιλαμβάνονται το πιάνο, το όργανο και τα ηλεκτρονικά του Richter, ένα κουαρτέτο εγχόρδων –American Contemporary Music Ensemble– και μια σοπράνο, η Grace Davidson. Ο Richter θεωρεί το SLEEP «μανιφέστο για έναν πιο αργό ρυθμό ύπαρξης», προσωπικό νανούρισμα σε έναν κόσμο που έχουν σπάσει τα φρένα του και ανεβάζει αδιάκοπα ταχύτητες. Εδώ μας θυμίζει το «Εγκώμιο της Βραδύτητας», τη νουβέλα που έγραψε το 1995 ο Μίλαν Κούντερα με αυτήν ακριβώς την θεώρηση, ο μετα-μοντέρνος τρόπος ζωής και η ανάγκη επιβράδυνσης του καθημερινού βήματός μας. Με αυτά τα δεδομένα και τη φιλοσοφική διάθεση του συνθέτη ακούμε επτά μεγάλης διαρκείας συνθέσεις, τις οποίες θα ένιωθε κανείς διαφορετικά αν ακολουθούσε την τελετουργία της ζωντανής παράστασης. Με βάση, καθαρά, τη μουσική, εκείνο που χαρακτηρίζει το from SLEEP είναι η μελωδική γραμμή των κομματιών, των οποίων τη συνέχεια δεν μπορούμε να ακολουθήσουμε, ούτε και τη γένεσή τους, αλλά σαν αυτόνομες μουσικές δομές δημιουργούν την αίσθηση μιας μουσικής ambience που, λόγω ίσως κοινής κουλτούρας, μας πηγαίνουν στους Tangerine Dream εποχής Phaedra και Rubycon. Αλλά και το μπαρόκ στοιχείο είναι ζωντανό, όπως και η μίνιμαλ τραγουδοποιία του Philip Glass. Αυτή η συντομευμένη κατά Richter εκδοχή του SLEEP λειτουργεί καλά, χωρίς να αφήνει την αίσθηση του χάσματος απέναντι στην ολοκληρωμένη πολύωρη σύνθεση. Άλλωστε, όπως γράφει και ο ίδιος, πρόκειται για «μια σειρά από παράθυρα που ανοίγουν μέσα στο μεγάλο κομμάτι». Τέλος, σχετικά με τη σύλληψη του όλου εγχειρήματος, ο Richter σημειώνει πως «αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο στη μουσική, πηγαίνει πίσω στους Cage, Terry Riley και LaMonte Young και επιστρέφει και πάλι εν μέρει ως αντίδραση στις επιταχυμένες ζωές μας – όλοι έχουμε ανάγκη από ένα κουμπί παύσης».
