Του ΘΑΝΑΣΗ ΜΗΝΑ
Πριν από πενήντα χρόνια ο Bob Dylan άλλαξε τη μουσική: εξηλέκτρισε τον ήχο της folk και συγχρόνως σηματοδότησε τη μετάβαση από την pop μουσική στην εποχή του rock. Κορυφαία πράξη αυτής της διαδικασίας στάθηκε η εμφάνισή του στο φεστιβάλ του Newport στις 25 Ιουλίου του 1965.
Τη διετία του 1964-65 ο νεαρός ακόμα Robert Allen Zimmerman αποτίναξε τη σκιά του Woody Guthrie και απέκτησε (ή πιο σωστά επινόησε) τη δική του ταυτότητα. Τον Μάρτιο του 1965 ο Dylan κυκλοφόρησε το πέμπτο του album, Bringing It All Back Home. Στην πρώτη πλευρά, με τη συνοδεία ηλεκτρικής rock μπάντας, ο Dylan πάντρεψε τη folk και το blues με τον ηλεκτρικό ήχο των Beatles και το πρώιμο rock 'n' roll του ‘50. Εξίσου τολμηρή ήταν η προσέγγιση στο θέμα του στίχου. Ήδη από το The Times They Are a-Changin' είναι φανερό ότι ο στίχος του έχει αρχίσει να μετασχηματίζεται, ασφυκτιώντας στους περιορισμούς του τραγουδιού διαμαρτυρίας. Πλέον, το επιμέρους, εμπνευσμένο από την καθημερινότητα θέμα θίγεται όχι απευθείας, όπως στους υπόλοιπους τραγουδοποιούς της folk, αλλά αφαιρετικά ή μέσω συμβολισμών, προσλαμβάνοντας μια πιο οικουμενική διάσταση.
Το Bringing It All Back Home εγκαινίασε την «ηλεκτρική» περίοδο του Dylan, που θα φτάσει στον κολοφώνα της στις δύο επόμενες δουλειές του: το Highway 61 Revisited και το Blonde On Blonde (1966).
Το folk φεστιβάλ του Newport εγκαινιάστηκε το 1959 ως συμπληρωματικό στο αντίστοιχο της jazz (που «έτρεχε» ήδη από το 1954). Με το πέρασμα του χρόνου εξελίχτηκε στην ετήσια γιορτή της folk μουσικής και των πολιτικοποιημένων τραγουδοποιών που στην πλειοψηφία τους ανήκαν στον χώρο της Αριστεράς. Από τη σκηνή του πέρασαν οι Allan Lomax, Pete Seeger, Sonny Terry & Brownie McGee, οι Peter, Paul & Mary και, λίγο αργότερα, η Carolyn Hester, η Joan Baez και οι Richard & Mimi Fariña.
Ο Dylan έδωσε δύο σετ στη διάρκεια του φεστιβάλ. Στο πρώτο, το Σάββατο 24 Ιουλίου, εμφανίστηκε με μια ακουστική κιθάρα και έπαιξε τρία κομμάτια. Ήταν μια εμφάνιση συμβατή με το τυπικό και τις αντιλήψεις του κοινού. Στο δεύτερο όμως σετ, το βράδυ της Κυριακής 25 Ιουλίου, ο Dylan επιδίωξε σκόπιμα να προκαλέσει τις παγιωμένες αντιλήψεις. Φορώντας μαύρο δερμάτινο τζάκετ και με τη συνοδεία των Al Kooper (όργανο), Barry Goldberg (ηλεκτρικό πιάνο) και τριών μελών των Butterfield Blues Band (Mike Bloomfield ηλ. κιθάρα, Jerome Arnold μπάσο και Sam Lay τύμπανα), άνοιξε το σετ με το «Like A Rolling Stone». Τα εναλλασσόμενα κύματα ηλεκτρισμού προκάλεσαν αμηχανία στους πιουρίστες της folk. Αποδοκιμασίες («Ιούδα!» κ.λπ.) ακούστηκαν στις πρώτες σειρές. Απτόητος ο Dylan συνέχισε με μια πρωτόλεια, ηλεκτρική εκδοχή τού «It Takes A Lot To Laugh, It Takes A Train To Cry». Η μπάντα εγκατέλειψε τη σκηνή, αλλά ο Dylan επέστρεψε με μια ακουστική κιθάρα ερμηνεύοντας το «Mr. Tambourine Man» και το προφητικό «It's All Over Now Baby Blue», τελευταίο κομμάτι που έπαιξε ποτέ στο Newport.
Πλάνα της εποχής (που ενσωμάτωσε μεταγενέστερα ο Martin Scorsese στο ντοκιμαντέρ του No Direction Home) εικονίζουν τον «πατριάρχη της αμερικανικής folk» Pete Seeger να προσπαθεί να κόψει με ένα τσεκούρι την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στη σκηνή. Στη θαυμάσια μελέτη του Dylan Goes Electric! Newport, Seeger, Dylan And The Night That Split The Sixties, ο ακαδημαϊκός Elijah Wald υποστηρίζει ότι ο Seeger δεν ενοχλήθηκε από τον ηλεκτρικό ήχο, αλλά από την εκκωφαντικά κακή ηχητική ποιότητα. Υποστηρίζει επίσης ότι, όσο έντονες ήταν οι αποδοκιμασίες, άλλο τόσο έντονες ήταν και οι επευφημίες. Ο Dylan δίχασε το κοινό. Θα μπορούσε –κάπως μηχανιστικά– να υποστηριχτεί ότι αποξένωσε την πιο συντηρητική μερίδα του, όμως ταυτόχρονα απευθύνθηκε σε ένα ευρύτερο, νεαρότερο ακροατήριο, ευεπίφορο στους ήχους της pop και του rock 'n' roll.
Ο Dylan εκείνο το βράδυ πράγματι προκάλεσε μια τομή: χώρισε τα '60s στα δύο. Στον απόηχο της εμφάνισής του στο Newport και συνδυαστικά με την ηλεκτρική του τριλογία, τα σημάδια αυτής της ρήξης σύντομα φάνηκαν στον αέρα. Στην Αγγλία, οι Beatles πέρασαν από την pop του Rubber Soul στον πιο ρηξικέλευθο ήχο του Revolver και οι Stones από το Between The Buttons στο Aftermath. Στον Νότο, μια παρέα μουσικών με το όνομα Hawks (και κατόπιν The Band) αναγνώρισαν στον ηλεκτρικό ήχο του Dylan τη συναίρεση όλων των εκφράσεων της λαϊκής αμερικανικής μουσικής. Και στην Καλιφόρνια, δεκάδες σχήματα με σημείο εκκίνησης τη folk ή το blues, όπως οι Byrds, οι Love ή οι Greatful Dead, εξηλέκτρισαν αποφασιστικά τον ήχο τους και εμπνεύστηκαν από τη συμβολική/ επαναστατική ποίηση του Dylan, μπολιάζοντάς την με την κουλτούρα του acid. Μουσικά, η ηλεκτρική περίοδος του Dylan ήταν ο καταλύτης για το κορυφαίο συμβάν (σύμφωνα με τον ορισμό του Alain Badiou για το «συμβάν») του β' μισού του '60: τη γέννηση της Αντικουλτούρας και της Νέας Αριστεράς.
