Του Κυριάκου Π. Λουκάκου
Η τύχη το έφερε, ώστε η γραφή του κειμένου αυτού, αρκετές εβδομάδες μετά το σχολιαζόμενο γεγονός, να έπεται της συνεχούς ραδιοφωνικής ακρόασης δύο συναυλιών της ορχήστρας της Φινλανδικής Ραδιοφωνίας του φθινοπώρου του 2014. Κατά σύμπτωση η πρώτη εγκαινιάστηκε με τον «Χορό των 7 πέπλων» και η δεύτερη ολοκληρώθηκε με την τελική σκηνή από τη Σαλώμη του Ρίχαρντ Στράους, ερμηνευμένη από την Nina Stemme, «τη μεγαλύτερη Ιζόλδη της εποχής μας», όπως ευστόχως τη χαρακτήρισε η έμπειρη παραγωγός της France Musique, Anne-Charlotte Rémond. Προσυπογράφουμε την αξιολόγησή της, όχι μόνον επί τη βάσει της ηχογράφησης που η Σουηδέζα πριμαντόνα πραγματοποίησε πλάι στον αποκλειστικά δισκογραφικό Τριστάνο του Πλάθιντο Ντομίνγκο (EMI Classics 7243 5 58006 2 6), αλλά και με την ιδιότητα του θεατή της μοναδικής Ιζόλδης της για το Φεστιβάλ του Bayreuth (2005/06), στην προδοτική του έργου παραγωγή του Christoph Marthaler υπό την απαράσκευη μουσική διεύθυνση του Eiji Oue, παραγωγή από την οποία η Στέμμε απομακρύνθηκε τηρώντας απλώς τα δεοντολογικά προσχήματα, προκειμένου να αντικατασταθεί από την εξ αρχής προφανούς φωνητικής ανεπάρκειας για τον ρόλο συνομήλικη συμπατριώτισσά της Iréne Theorin.
Τα παραπάνω, πιστοποιώντας ένα συγκεκριμένο έλλειμμα και τη δυνατότητα αυτό το έλλειμμα να σημειώνεται στους πλέον αρχέτυπους παραστατικούς χώρους, όπως το λίκνο της βαγκνερικής λατρείας Φεστιβάλ του Μπάυρώιτ, αποτελούν de facto και εκ των προτέρων ελαφρυντικό για όποιες αστοχίες υλικού επισημανθούν στη συνέχεια σε σχέση με την πέραν πάσης αμφιβολίας ιστορική πρώτη ελληνική παραγωγή ενός τόσο καθιερωμένου και κομβικού για τη συνολική εξέλιξη της ευρωπαϊκής λόγιας μουσικής έργου, όπως ο Τριστάνος και Ιζόλδη (Tristan und Isolde, πρώτη παρουσίαση: Königliches Hof- und Nationaltheater του Μονάχου, 10/06/1865) του Ρίχαρντ Βάγκνερ (1813 - 1883), που αναβίωσε για 4 παραστάσεις (21/01 - 04/02/2015) από την Εθνική Λυρική Σκηνή στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Αυτό που οι προαναφερθείσες συναυλίες δεν μάς επιτρέπουν, ωστόσο, να αντιπαρέλθουμε είναι το εξαιρετικά υψηλό επίπεδο της ραδιοφωνικής ορχήστρας των Φινλανδών, παρεμπιπτόντως υπό δύο «δικούς τους» μαέστρους, τον μόλις 30χρονο Santtu-Matias Rouvali και τον υπέροχο πρεσβύτερό του Hannu Lintu, που εγκαινίασε τη 2η συναυλία με την πλέον εύληπτη και θερμή ερμηνεία της 5ης Συμφωνίας του Σιμπέλιους που έχουμε μέχρι σήμερα ακούσει. Σε αυτό το πεδίο, λοιπόν, οι σκληροτράχηλοι αντίπαλοί μας του Βορρά σε θέματα δανεισμού πέτυχαν θριαμβευτικά παραμένοντας σε μια προσέγγιση «πατριωτισμού» για τη στελέχωση των θέσεων ευθύνης στις ορχήστρες τους, σε αντίθεση με το επίπεδο των δικών μας σχηματισμών, που, με επιφανειακά παρόμοιες προσεγγίσεις, εξακολουθούν να βαρύνονται από το στίγμα της μομφής αδυναμίας ανταπόκρισης στις απαιτήσεις του τόσο σημαντικού για τη λυρική ολοκλήρωση μιας χώρας γερμανικού ρομαντικού μελοδραματικού ρεπερτορίου. Μομφή ιδιαιτέρως συζητήσιμη, στην οποία επιφυλασσόμεθα να επανέλθουμε επ' ευκαιρία αποκαλυπτικού μεταγενέστερου συναυλιακού γεγονότος, η οποία πάντως ενισχύεται από τη διαπίστωση της διαχρονικής τακτικής απουσίας από το ελληνικό δραματολόγιο των έργων της σοβαρής ή «αίθριας» γερμανικής ρομαντικής όπερας, από τον Βέμπερ και τον Λόρτσινγκ έως τον Μάρσνερ και τον προ Τριστάνου και Τετραλογίας Βάγκνερ.
Με αυτά τα δεδομένα η συζητήσιμη επιλογή του καλλιτεχνικού διευθυντού της ΕΛΣ Μύρωνος Μιχαηλίδη, να επιφυλάξει για τον ίδιο την ευθύνη της μουσικής διεύθυνσης της συγκεκριμένης ιστορικής παραγωγής, ισοσκελίζεται έν τινι μέτρω από την πρόνοιά του για «προπαρασκευαστικές δοκιμές ορχήστρας» από Γερμανούς αρχιμουσικούς, τον διακεκριμένο Christoph Poppen (η ανακριβής -αν δεν μάς διαφεύγει κάτι- αναφορά του προγράμματος σε «Hermann Christoph Poppen» προδίδει σύγχυση του μετακληθέντος εγγονού με τον επίσης σημαντικό αλλά θανόντα ήδη από του έτους 1956 ομότεχνο πάππο του Hermann Meinhard Poppen) και τον εισέτι ελλιπώς οικείο μας Andreas - Michael Schulze - Florey. Η επιμέλειά τους υπήρξε καθοριστική για την αξιοπρεπή απόδοση της Ορχήστρας της ΕΛΣ, που απέφυγε θανάσιμα ολισθήματα σε αυτή τη βαριά ανάθεση και κράτησε τις αναγκαίες ισορροπίες πλαισίωσης των ερμηνευτών, βοηθούσης τόσο της τάφρου φιλοξενίας του συγκροτήματος όσο και της εν γένει εύηχης ακουστικής της αίθουσας «Αλεξάνδρα Τριάντη». Για την αίθουσα αυτή, εξάλλου, κειμένη ευθέτως σε κεντρικό σημείο του ιστορικού αστικού ιστού της πόλεως των Αθηνών, ας μάς επιτραπεί να φρονούμε σταθερά ότι αποτελεί, επιπλέον και από κατασκευαστικής πλευράς, πολύ περισσότερο κατάλληλη λύση για τη στέγαση των μεγάλων παραγωγών της Λυρικής μας από το περίπου εξοχικό υπό κατασκευή «μαμούθ» του Φαλήρου, ιδίως με τα προβλήματα χρηματοδότησης και συντήρησης χώρων που αντιμετωπίζει και προβλέπεται να συνεχίσει να αντιμετωπίζει η χώρα αναφορικά με πολυδάπανες δράσεις πολιτιστικού κορμού, όπως είναι η όπερα! Συνεχίζεται...
