Η αδημονία μας ήταν μεγάλη ήδη από την ανακοίνωση του προγραμματισμού της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, όταν, μεταξύ των μετακαλουμένων, διακρίναμε ένα όνομα σχεδόν άγνωστο στην Ελλάδα, εκείνο του νεαρού Σλοβάκου αρχιμουσικού Juraj Valčuha, ιδιαίτερα οικείου σε μας μέσα από την τακτική ακρόαση του Γ' Προγράμματος της Ιταλικής Ραδιοφωνίας. Και αυτό γιατί ο Ζουράι Βάλτσουχα (έτσι προφέρουν το αποτρεπτικής ορθογραφικής δυσχέρειας όνομά του οι εκλεκτοί συνεργάτες του Radiotre) αποτελεί καλλιτεχνική επένδυση της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της RAI, που, στα 2009, του ανέθεσε διορατικά την καλλιτεχνική της διεύθυνση. Διορατικά όχι μόνον επειδή η συνεργασία τους ήδη ανανεώθηκε, αλλά και λόγω της διαρκώς διευρυνόμενης γεωγραφικής εμβέλειας των εμφανίσεών του (οι γραμμές αυτές γράφονται στον απόηχο μιας ενδιαφέρουσας συναυλίας του στην Κολωνία, με ένα αμιγώς art nouveau / Jugendstil πρόγραμμα υψηλών απαιτήσεων, τη σουίτα «Πελλέας και Μελισάνθη» του Φωρέ, το «Ποίημα της αγάπης και της θάλασσας» του Σωσσόν και την «Γοργόνα» του Τσεμλίνσκυ...).
Η πραγματικότητα είναι ότι ο νεαρός με τα βαθύψυχα μάτια και τα ονειροπόλα χαρακτηριστικά της σλαβικής φυλής (είναι κρίμα που το προγραμματικό φυλλάδιο δεν βρήκε χώρο για τη φωτογραφία του) μάς είχε ήδη εντυπωσιάσει μέσα από την παρθενική του εμφάνιση στο πόντιουμ του auditorium «Αρτούρο Τοσκανίνι» του Τουρίνου, το 2007, με τη ρομαντική φλόγα και την αναλυτική καθαρότητα των ερμηνειών του που έχουμε έκτοτε αποθησαυρίσει επιβεβαιωτικά μέσα από τις περίπου εβδομαδιαίες χειμερινές αναμεταδόσεις τους.
Για την πρώτη αθηναϊκή του εμφάνιση (αίθουσα «Χρήστος Δ. Λαμπράκης», 13.12.2013), ο Βάλτσουχα εισηγήθηκε ένα πρόγραμμα εορταστικό, όπως οι ημέρες των Χριστουγέννων που θα ακολουθούσαν, παρεμφερές εκείνου που είχε αναγγείλει για την αμέσως ερχόμενη Πέμπτη στην έδρα του και υπό τον κοινό για αμφότερα τίτλο «Πρόσκληση σε χορό», διευκολύνοντας τον συνειρμό με την ομότιτλη πιανιστική σύνθεση του Carl Maria von Weber, η οποία εγκαινίασε τη βραδιά στην καθιερωμένη ενορχήστρωση του Hector Berlioz.
Ευσταλής, με κινησιολογία χορευτή, αυτός ο μαθητής του Ίλυα Μούζιν (άλλος ένας!) έμοιαζε να παρασύρει την Ορχήστρα σε επίπεδο έξαρσης ήχου, η οποία, ως κατοχυρωμένη αρετή, εξακολουθεί να διαφεύγει της ΚΟΑ. Η μουσική ανέπνευσε με σφριγηλό αγωγικό παλμό χαλαρής διάθεσης και κεντροευρωπαϊκή ιδιοποίηση του ρυθμού των τριών τετάρτων: επιτέλους, η χαρακτηριστική ελαφρά αναπήδηση και οι αδιόρατοι δισταγμοί λειτούργησαν ευεργετικά σηματοδοτώντας βιεννέζικη αριστοκρατικότητα σε ζωογόνο επιμειξία με τον αγροτικό δυναμισμό της Μπρατισλάβα.
Η συνολική μας αίσθηση υπήρξε λιγότερο ικανοποιητική στο 3ο κοντσέρτο για βιολί του Camille Saint-Saëns, που ολοκλήρωσε το α' μέρος της συναυλίας, τουλάχιστον για το εναρκτήριο allegro non troppo και μέχρις ότου όχι μόνο να συντονισθούν ιδιοσυγκρασιακά ο μαέστρος και ο σολίστ του, ο γνωστός δεξιοτέχνης Σίμος Παπάνας, αλλά και εμείς να υπερβούμε καταλυτικές δισκογραφικές αναφορές μας, όπως εκείνες αείμνηστων προκατόχων του, σαν τον Ruggiero Ricci και τον Henri Merckel. Πόντιουμ και δοξάρι συνεργάσθηκαν περισσότερο ιδιωματικά στο γαλατικής ευγένειας ενδιάμεσο andantino quasi allegretto, προετοιμάζοντας το θεαματικό φινάλε. Ένας αταίριαστος και αχρείαστος Μπαχ ως ανκόρ άφησε τον σολίστ στυλιστικά εκτεθειμένο σε σχέση με τη δυσθεώρητη αυτή μουσική.
Η συναυλία ολοκληρώθηκε με ένα προγραμματικό clin d'oeil στην επί θύραις 100ή επέτειο κήρυξης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, μέσα από δύο εμβληματικά έργα αυλαίας της Belle Époque, αρχικά με τη χειμαρρώδη εκτέλεση της σουίτας του Richard Strauss από την όπερά του «Der Rosenkavalier» ("Ο ιππότης με το ρόδο"). Μια ευκαιρία για απρόσμενο ασήμι από τα έγχορδα και γεμάτες χαρακτήρα παρεμβάσεις των ξύλινων, σε πείσμα σποραδικών επισφαλειών και υπερβάσεων από τα χάλκινα. Η βραδιά ολοκληρώθηκε με το χορογραφικό ποίημα «La Valse» του Maurice Ravel, αποδομητική ανάκληση ενός μουσικού συμβόλου του παλαιού κόσμου, για το οποίο ο Βάλτσουχα επιστράτευσε ατμοσφαιρική σμίλευση φράσεων και χρώσεων, αλλά και κυρίαρχη ρυθμική και αγωγική ευπλασία, επιβεβαιώνοντας σχολή και χάρισμα.
